Ανεμογεννήτριες σε θέα από Θεσσαλικό Κάμπο και λίμνη Πλαστήρα

Την οργή των τοπικών κοινωνιών και των δημοτικών αρχών των Αγράφων έχει προκαλέσει η πρόσφατη έγκριση της τροποποιημένης Απόφασης Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) της περιβαλλοντικής άδειας αιολικού σταθμού με 9 γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες στην κορυφογραμμή Ζυγουρολίβαδο - Καζάρμα - Πυροφυλάκιο με απόφαση του γενικού διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής Κ. Γιαννουλάκη, που υπογράφει ο γενικός διευθυντής Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, Κ. Δημόπουλος. Πρόκειται για μια κορυφογραμμή που είναι περίβλεπτη από όλη την Καρδίτσα, τη λίμνη Πλαστήρα και μεγάλο τμήμα της Θεσσαλίας, που η ισοπέδωσή της από την εγκατάσταση των βιομηχανικών αιολικών ακυρώνει όλες τις προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής με αφετηρία τα βουνά της και τη λίμνη Πλαστήρα.

Η απόπειρα εγκατάστασης αιολικών στην Καζάρμα ξεκίνησε το 2011 και το 2012, η αρχική εταιρεία που «έτρεχε» το έργο πήρε ΑΕΠΟ με τη σύμφωνη γνώμη του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας και στη συνέχεια Αδεια Εγκατάστασης. Στην πορεία η εταιρεία άλλαξε χέρια και το έργο το προχωράει πλέον η εταιρεία Clamwind Power Α.Ε., θυγατρική της ΙΝΤΡΑΚΑΤ Α.Ε. Το 2022 τροποποίησε τη Βεβαίωση Παραγωγού και οι 15 ανεμογεννήτριες με ύψος 99,5 μέτρα που προβλέπονταν αρχικά έγιναν 9, με το συνολικό ύψος της καθεμίας να φτάνει τα 149,5 μέτρα («Ο αγώνας για τα Αγραφα ανεβαίνει στην Καζάρμα», «Εφ.Συν.», 5/8/2022).

Τον Ιούνιο του 2022 η εταιρεία υπέβαλε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) στο ΥΠΕΝ, το οποίο προφανώς θεώρησε ότι δεν ήταν ουσιώδεις οι μεταβολές στο έργο και δεν την έβγαλε σε δημόσια διαβούλευση, ενώ γνωμοδότησαν γι’ αυτό μόνο ορισμένες υπηρεσίες. Ωστόσο, παρ’ όλες τις παραλείψεις και παρατυπίες, επειδή το έργο έχει την παλιά άδεια εγκατάστασης του 2012, η εταιρεία μπορεί να την ανανεώσει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και να ξεκινήσουν οι εργασίες.

Σε κάθε περίπτωση, το έργο, έτσι όπως τροποποιείται ο σχεδιασμός του με τις ανωτέρω αλλαγές, παρουσιάζει ουσιώδεις διαφοροποιήσεις και επιπτώσεις δυσμενέστερες σε σχέση με το αρχικό και δεν μπορεί να αξιολογηθεί παρά μόνο εφόσον υποβληθεί από τον φορέα του νέου έργου νέα ΜΠΕ, με ανοιχτή διαβούλευση για όλους, επισημαίνει το Δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την προστασία των Αγράφων.

Κι αυτό γιατί ο διπλασιασμός του μεγέθους των υπό εγκατάσταση ανεμογεννητριών συνεπάγεται πολλαπλασιασμό των επεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον με τη διάνοιξη πολύ μεγαλύτερων δρόμων για τη μεταφορά των πτερυγίων τους, αλλά και εκχέρσωση πολύ μεγαλύτερων επιφανειών για τις πλατείες εγκατάστασης των υπερμεγέθων ανεμογεννητριών. Το τροποποιημένο έργο συνεπάγεται ακόμη μεγαλύτερη βλάβη στο τοπίο των Αγράφων. Η θέση του βρίσκεται σε βουνοκορυφή περίβλεπτη από όλο σχεδόν τον Θεσσαλικό Κάμπο, όπως και από μεγάλο τμήμα της Αργιθέας, αλλά και από όλη τη λίμνη Πλαστήρα που είναι προστατευόμενη περιοχή και Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, ήπια αναπτυσσόμενη τουριστική περιοχή και μοναδικό πόρο ήπιας ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας Καρδίτσας. Η εγκατάστασή του αντιστρατεύεται το καθεστώς προστασίας της περιοχής και μετατρέπει σε βιομηχανικό το φυσικό περιβάλλον της.

Τμήμα του έργου (4 εκ των 9 ανεμογεννητριών) βρίσκεται εντός της προστατευόμενης περιοχής Natura που είναι Ζώνη Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Για τα προστατευόμενα είδη της περιοχής προκύπτουν συνεχώς νέα στοιχεία από νέες έρευνες, με νέες μεθόδους. Για παράδειγμα, η παρουσία του όρνιου στην περιοχή διερευνάται πλέον στον χώρο και με την τοποθέτηση συσκευών εντοπισμού GPS σε άτομα του είδους, που καταγράφουν τις πτήσεις τους. Πρόκειται για στοιχεία που δεν ήταν γνωστά κατά την αρχική περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Εξάλλου, με την αλλοίωση και αποψίλωση των κορυφογραμμών της περιοχής του έργου δεν έχουν μελετηθεί οι επιπτώσεις που θα προκύψουν στις πηγές νερού που πηγάζουν από το βουνό του Ζυγουρολίβαδου, από όπου υδρεύονται και αρδεύονται οι υποκείμενοι οικισμοί Φυλακτή, Πεζούλα, Κρυονέρι και Κερασιά.

Κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το έργο εγκαθίσταται εντός περιοχής που επλήγη σφοδρά από το καιρικό φαινόμενο «Ιανός» του Σεπτεμβρίου 2020, το οποίο προξένησε ασύλληπτες καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και τις υποδομές που ακόμα δεν έχουν αποκατασταθεί σε μερικά σημεία, ούτε και είναι εύκολο να αποκατασταθούν λόγω του μεγέθους τους. Τέτοια καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα δεν έχουν ληφθεί υπόψη στην αρχική μελέτη του έργου. Ούτε επίσης και τα έντονα φαινόμενα των κατολισθήσεων που συμβαίνουν σε περιοχές υποκείμενες του έργου, λόγω του πετρώματος της περιοχής, που είναι ο αποσαθρωμένος φλύσχης των Αγράφων, όπως για παράδειγμα για τον οικισμό της Κερασιάς που λόγω των κατολισθήσεων έχει κριθεί ως υπό μετεγκατάσταση.

Επιπλέον, σημαντικότατη παράβλεψη στην ΑΕΠΟ του έργου είναι ότι –αν και σε περιοχή Natura– δεν έχουν γνωμοδοτήσει οι καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες για τις προστατευόμενες περιοχές του ΥΠΕΝ, δηλαδή η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας και ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), και έτσι δεν έχει κριθεί η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση του έργου. Στο ίδιο μήκος κύματος, δεν έχουν ληφθεί υπόψη στην ΑΕΠΟ –ούτε καν αναφέρονται για τους… τύπους– οι σημαντικότατες επισημάνσεις και παρατηρήσεις που έχουν αποστείλει στο ΥΠΕΝ φορείς όπως η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ, καθώς και το Δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων.

«Με “σπασμένα τα φρένα” φαίνεται να έχει μπει στη νέα περίοδο διακυβέρνησης η ηγεσία του ΥΠΕΝ, προκειμένου να γκρεμίσει όλες τις περιβαλλοντικές δικλίδες ασφαλείας και να τακτοποιήσει τις επενδυτικές εκκρεμότητες που προσέκρουαν σε αυτές!», σχολιάζει για την έγκριση της ΑΕΠΟ του έργου η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. «Δίνει άδεια για ένα έργο του οποίου η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση, με βάση τις εργασίες πεδίου, εκτιμά τις επικίνδυνες πτήσεις (ανάμεσα στον όγκο σάρωσης των πτερυγίων των ανεμογεννητριών) των όρνιων σε περίπου 1.500 ανά έτος!» Εξάλλου, «δίνει το πράσινο φως για έργο που εμπίπτει στην κόκκινη (υψηλότερης ευαισθησίας) ζώνη του όρνιου, ως κρίσιμο πεδίο τροφοληψίας του, σύμφωνα με την έκθεση προσδιορισμού των κρίσιμων ενδιαιτημάτων για το είδος στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE_IP4NATURA, που συντονίζει το ίδιο το ΥΠΕΝ! Δίχως το παραμικρό επιστημονικό έρεισμα, η ΑΕΠΟ προσφέρεται ως “δώρο” του ΥΠΕΝ προς τη θυγατρική τής ΙΝΤΡΑΚΑΤ». Και καταλήγει: «Ειρωνεία της υπόθεσης: στο σάιτ του ΥΠΕΝ παραμένει, ως υπενθύμιση κακόγουστου αστείου και ως μνημείο υποκρισίας, η ανακοίνωση με τίτλο “Τα θρυλικά Αγραφα θα παραμείνουν για πάντα Απάτητα Βουνά”».

Ολα δείχνουν ότι η εγκατάσταση των 9 υπερμεγέθων ανεμογεννητριών πάνω από τη λίμνη Πλαστήρα δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση, κυρίως εξαιτίας των σύσσωμων αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών και της πανελλαδικής δυναμικής που έχει αποκτήσει το κίνημα για τη σωτηρία των Αγράφων. Είναι ενδεικτικό ότι τα δημοτικά συμβούλια των τεσσάρων Δήμων της περιοχής (Αργιθέας, Λίμνης Πλαστήρα, Μουζακίου και Καρδίτσας) τάσσονται κατά του έργου και πρόκειται να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες (διοικητικές, νομικές και πολιτικές) για την ακύρωση της αδειοδότησης του αιολικού σταθμού. Παράλληλα, δρομολογείται εντός του μήνα η διοργάνωση εκδηλώσεων και δράσεων στην Καρδίτσα και τη γύρω περιοχή σε συνεργασία με φορείς και συλλογικότητες ενάντια στην υλοποίηση του έργου.

«Σύσσωμη η κοινωνία της ευρύτερης περιοχής του έργου αλλά και όλη η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να δεχθεί εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Αγραφα και ειδικότερα επάνω από τη Λίμνη Πλαστήρα. Ελπίζουμε ότι θα δοθεί πολιτική λύση στο πρόβλημα και ότι δεν θα χρειαστεί να υπάρξουν κοινωνικές εντάσεις», τονίζει το Δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων.