Πάρος: «Μπλόκο» από το ΣτΕ σε ξενοδοχείο-γίγαντα

Στον κάλαθο των αχρήστων έριξε το Συμβούλιο της Επικρατείας το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο επιχειρήθηκε η έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) σε περιοχή στη θέση «Κολυμπήθρες» της Δημοτικής Κοινότητας Νάουσας του Δήμου Πάρου, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η ανέγερση ενός τεράστιου τουριστικού συγκροτήματος πολυτελείας στο συγκεκριμένο σημείο.

Η υπόθεση αφορά σχεδιαζόμενη επένδυση της κατασκευαστικής εταιρείας ΕΚΤΕΡ Α.Ε. για τουριστικό συγκρότημα 440 κλινών και συνολικής δομημένης επιφάνειας άνω των 12.000 τ.μ. σε ακίνητο ιδιοκτησίας της, συνολικής έκτασης 327,84 στρεμμάτων, σε αδόμητο παρθένο τοπίο («Ξενοδοχειακός γίγαντας σε παρθένο τοπίο της Πάρου», «Εφ.Συν.», 29/8/2022).

Το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος είχε προταθεί από τους υφυπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας και, όπως αναφερόταν στην αιτιολογική έκθεση που το συνόδευε, αποσκοπούσε στη «ρύθμιση των χρήσεων γης και των λοιπών όρων δόμησης, κατά παρέκκλιση του εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) Πάρου και της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Κολυμπηθρών, προκειμένου η περιοχή να λειτουργήσει ως ζώνη οργανωμένης ήπιας τουριστικής ανάπτυξης υπερτοπικής κλίμακας».

Σημειώνεται ότι έγκριση των ΕΠΣ γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Εφόσον δε το προτεινόμενο ΕΠΣ περιλαμβάνει την τροποποίηση ΓΠΣ, πρέπει να τεκμηριώνεται, βάσει ειδικής, συστηματικής επιστημονικής μελέτης ώστε να εκτιμάται η συμβατότητά της με το ΓΠΣ. Στην τελική φάση το Προεδρικό Διάταγμα ελέγχεται από το ΣτΕ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του φακέλου, τμήμα της έκτασης της ΕΚΤΕΡ βρίσκεται εντός του κηρυγμένου από το 1979 αρχαιολογικού χώρου του υψώματος (Μυκηναϊκού Ανακτόρου) των «Κουκουναριών» και της παραλίας «Πλαστήρας», στον όρμο Νάουσας της Πάρου, με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων να έχει προτείνει την αναοριοθέτηση και επέκταση του υφιστάμενου αρχαιολογικού χώρου. Επιπλέον, στο σύνολό της, η περιοχή της επένδυσης εμπίπτει σε περιοχή «Προστασίας Τοπίου - Τόποι Ιδιαιτέρου Κάλλους» του ΓΠΣ του Δήμου Πάρου, ενώ κατά ένα τμήμα της εμπίπτει και στη θεσμοθετημένη ΖΟΕ Κολυμπηθρών.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων είχε γνωμοδοτήσει αρνητικά το 2021 επί της υποβληθείσης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) καθώς έκρινε ότι, αντίθετα με τα προβαλλόμενα από τους μελετητές, τα έργα της επένδυσης ήταν «ιδιαιτέρως μεγάλης κλίμακας (κάλυψη) και θα διατάραζαν σημαντικά και μη αναστρέψιμα το περιβάλλον των μνημείων».

Παράλληλα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων πρότεινε, σε περίπτωση θετικής γνωμοδότησης από το αρμόδιο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), να ισχύσει η διακοπή των εργασιών και σε περίπτωση που βρεθούν αρχαία να επακολουθήσει σωστική ανασκαφική έρευνα με δαπάνες του φορέα του έργου.

Ακόμη πιο αυστηρές απόψεις είχε διατυπώσει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων το 2019 επί του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου που είχε υποβάλει η εταιρεία-φορέας του έργου, απορρίπτοντας τους προτεινόμενους όρους δόμησης «σε ένα αλώβητο τοπίο» και δεχόμενη ότι οι περιορισμοί δόμησης που ισχύουν βάσει του ΓΠΣ Πάρου αποτρέπουν ικανοποιητικά την οπτική βλάβη στον αρχαιολογικό χώρο.

Αλλά, όπως «είθισται» τα τελευταία χρόνια σε ανάλογες περιπτώσεις, το ΚΑΣ γνωμοδότησε ομόφωνα θετικά το 2021. Στο πόρισμα της αυτοψίας του διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει καμία οπτική επαφή του ακινήτου με τις επιμέρους αρχαιολογικές θέσεις του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, παρά μόνο με τμήμα του λόφου της Ακρόπολης των Κουκουναριών στο νότιο άκρο της ιδιοκτησίας, που πρότεινε να παραμείνει αδόμητο. Σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των εργασιών, το ΚΑΣ ζήτησε επίσης να πραγματοποιηθεί σωστική ανασκαφική έρευνα.

Χωρίς τεκμηρίωση

Θετική γνωμοδότηση για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) για την επένδυση έδωσε και το ΚΕΣΥΠΟΘΑ. Σύμφωνα με τη γνωμοδότησή του, στα 127 στρέμματα της έκτασης της επένδυσης διατηρούνται τα ισχύοντα από το ΓΠΣ της Πάρου, ενώ για τα υπόλοιπα 217 στρέμματα ζητείται αλλαγή χρήσης σε τουριστική.

Σε ό,τι αφορά την παρέκκλιση για τα ύψη των κτιρίων που ζητήθηκε από τον επενδυτή με την προσθήκη δεύτερου ορόφου στο 30% των κτιρίων, το ΚΕΣΥΠΟΘΑ την ενέκρινε ως ηπιότερη «από τα επιτρεπόμενα της γενικής νομοθεσίας για την εκτός σχεδίου δόμηση». «Η έγκριση του ΕΠΣ στη ζητούμενη θέση είναι συμβατή με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό και έχει στόχο την προστασία και ανάδειξη του τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με την ένταξή του σε μια ήπια οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη», συνόψιζε το ΚΕΣΥΠΟΘΑ.

Εντούτοις, η γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας ήταν διαφορετική. Οπως αναφέρει το πρακτικό επεξεργασίας του ΣτΕ (109/2023), «η πολεοδομική έγκριση του υπό επεξεργασία ΕΠΣ δεν αιτιολογείται νομίμως, ιδίως όσον αφορά στην προτεινόμενη, σημαντικής τάξεως παρέκκλιση από τους ισχύοντες, κατά το προηγηθέν ΓΠΣ, όρους και περιορισμούς δόμησης». Συγκεκριμένα, «δεν τεκμηριώνεται με ειδικό τρόπο και με την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων για τη δυναμικότητα του έργου η ομαλή ένταξη του ακινήτου με τους προτεινόμενους κατά παρέκκλιση όρους δόμησης στο ισχύον ΓΠΣ, αλλά μόνον επιχειρείται κατά τρόπο αφηρημένο μια αριθμητική σύγκριση μεταξύ των ισχυόντων, των θεωρητικά μέγιστων και των προτεινόμενων μεγεθών».

Καταλήγοντας, το ΣτΕ αναφέρει ότι η απαιτούμενη τεκμηρίωση πρέπει να έχει τη μορφή επιστημονικής, συστηματικής μελέτης, κάτι που δεν έπραξε το ΚΕΣΥΠΟΘΑ που υιοθέτησε τα επιχειρήματα του επενδυτή αφού «δέχτηκε, κατά τρόπο συμπερασματικό, ότι δεν ανατρέπονται ο υπερκείμενος σχεδιασμός και η χωροταξική λειτουργία της περιοχής, χωρίς να εκφέρει ειδική και αιτιολογημένη κρίση περί της μη ανατροπής του πολεοδομικού καθεστώτος της περιοχής». Εξάλλου, το ΣτΕ αναφέρει ότι δεν είναι επαρκής η αιτιολόγηση που παρέχεται στην εγκριθείσα ΣΜΠΕ από τον φορέα του έργου. Η απαιτούμενη αιτιολόγηση δεν παρέχεται ούτε στη μελέτη για τη «φέρουσα ικανότητα» της περιοχής, αναφέρει το ΣτΕ.

Δεδομένης της απόφασης του ΣτΕ, το επενδυτικό έργο της ΕΚΤΕΡ μπλοκάρεται, τουλάχιστον επί του παρόντος. Ωστόσο, δημιουργείται έντονο πρόβλημα που αφορά τη χρηματοδότηση του τουριστικού συγκροτήματος για μια επένδυση 53,3 εκατ. ευρώ, καθώς στα μέσα του περασμένου μήνα η εταιρεία είχε υπογράψει τη σύμβαση για άτοκο δάνειο ύψους 42,6 εκατ. ευρώ που συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Τράπεζα Πειραιώς, με το υπόλοιπο ποσό να προέρχεται από ίδια κεφάλαιά της. Κι αυτό γιατί η μη έγκριση του έργου το «παγώνει» και το απεντάσσει από τον χρηματοδοτικό κανονισμό. Και επειδή τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης είναι αρκετά αυστηρά, η εταιρεία θα πρέπει να προλάβει να καταθέσει νέο ΓΠΣ.

Πρόκειται για τη δεύτερη καθυστέρηση στην υλοποίηση της επένδυσης της ΕΚΤΕΡ, καθώς το αρχικό σχέδιο της εταιρείας προέβλεπε την κατασκευή συγκροτήματος δομημένης επιφάνειας 46.395 τετραγωνικών μέτρων, κάτι που είχε απορριφθεί πριν από 6 χρόνια από το δημοτικό συμβούλιο Πάρου, το οποίο στη συνέχεια έδωσε την έγκρισή του στο νέο σχέδιο της εταιρείας. Επιπλέον, κατά της έγκρισης για την επένδυση που έδωσε το ΚΑΣ έχει προσφύγει στο ΣτΕ η Πρωτοβουλία Πολιτών της Πάρου, ώστε «να αποτραπεί η υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου που δεν θα έχει άλλο αποτέλεσμα από το να επιτείνει δραματικά τα σοβαρά προβλήματα που ταλαιπωρούν την Πάρο και άλλα νησιά ως αποτέλεσμα του υπερτουρισμού».