Τα αιολικά βάζουν πλώρη για Ιο, Αμοργό, Ανάφη και Γυάρο

Σε κάποια νησιά η απόπειρα εγκατάστασης βιομηχανικών αιολικών έχει γίνει γνωστή εξαιτίας των αντιδράσεων των κατοίκων τους. Σε άλλα, οι χορηγήσεις αδειών για φαραωνικά αιολικά πάρκα έχουν δοθεί χωρίς να έχουν γνώση γι’ αυτό οι τοπικές κοινωνίες και πόσο μάλλον χωρίς να έχουν ρωτηθεί. Αν μάλιστα πρόκειται για κάποιο ακατοίκητο νησί, η καταστροφή του στο όνομα της «πράσινης ενέργειας» θεωρείται ακόμη πιο εύκολη υπόθεση.

Ως λιγότερο γνωστή θα μπορούσε να θεωρηθεί η περίπτωση τεσσάρων νησιών σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα που, αν και τουριστικοί προορισμοί, έχουν παραδοθεί ολοκληρωτικά στην κρατική γαλλική εταιρεία ηλεκτρισμού ΕDF, όπως προκύπτει από σχετική άδεια που έχει εκδοθεί από το 2011 από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.

Πρόκειται για τα νησιά Ιο, Αμοργό, Ανάφη και Αστυπάλαια, στα οποία σχεδιάζεται να εγκατασταθούν συνολικά 138 ανεμογεννήτριες ύψους 150 μέτρων µε διάμετρο ρότορα 71 μέτρα, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 317,4 ΜW. Πρόκειται για ένα ακόμη φαραωνικό έργο, δεδομένης της μικρής έκτασης και του χαμηλού υψομέτρου των νησιών, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξεκινήσει εφόσον αρχίσει να υλοποιείται η διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα.

Στην Ιο των περίπου 109 τετραγωνικών χιλιομέτρων και με ψηλότερη κορυφή στα 714 μέτρα προβλέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία 47 ανεμογεννητριών. Στην Αμοργό των περίπου 122 τ.χλμ. και με ψηλότερη κορυφή 822 μ., προβλέπεται η εγκατάσταση 19 ανεμογεννητριών. Στην Ανάφη των περίπου 39 τ.χλμ. και με ψηλότερη κορυφή 582 μ. προβλέπεται η εγκατάσταση 24 ανεμογεννητριών, δηλαδή, αναλογικά, μία ανεμογεννήτρια ανά περίπου ενάμισι τ. χλμ., ενώ στην Αστυπάλαια των 97 τ.χλμ. και με ψηλότερη κορυφή 482 μ. προβλέπεται η εγκατάσταση 48 ανεμογεννητριών, δηλαδή μία ανεμογεννήτρια ανά περίπου 2 τ.χλμ.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τον νέο περιβαλλοντικό νόμο του Κωστή Χατζηδάκη, οι περιβαλλοντικές άδειες τέτοιων έργων μπορούν να εκδοθούν με διαδικασίες fast track, που διαρκούν μόνο λίγους μήνες, ενώ δρομολογείται και η ριζική επιτάχυνση της έκδοσης αδειών εγκατάστασης.

Το φιλέτο

Η ακατοίκητη Γυάρος (ή Γιούρα), από τόπος μαρτυρίου και ιστορικής μνήμης για τους πολιτικούς κρατουμένους, στοχοποιήθηκε ως φιλέτο από τις εταιρείες των αιολικών εξαιτίας του αιολικού δυναμικού που διαθέτει και της σχετικά μικρής απόστασης από την ηπειρωτική Ελλάδα, κάτι που μειώνει το κόστος της διασύνδεσης και μαζί τη διαχρονική προθυμία του κράτους να τα δίνει όλα στους… επενδυτές.

Αν και το νησί ήταν κάποτε κηρυγμένο ολόκληρο ως τόπος ιστορικός, το μεγαλύτερο μέρος του αποχαρακτηρίστηκε, καθώς έγινε… αναοριοθέτηση της ιστορικότητάς του, έπειτα από σχετική πρόταση που έκαναν στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού εκπρόσωποι επιχειρηματικών φορέων.

Ετσι, τον Μάιο του 2011 το υπουργείο Πολιτισμού υπό τον Παύλο Γερουλάνο και επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου προχώρησε στον ιστορικό αποχαρακτηρισμό του μεγαλύτερου τμήματος του νησιού, παρ’ όλες τις αντιδράσεις του ΚΚΕ, του Συνδέσμου Φυλακισθέντων-Εξορισθέντων 1967-1974 και του Συλλόγου «Γυάρος - Ιστορική Μνήμη», που ζητούσαν να μην αλλάξει ο νόμος του 2001 –επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου– ο οποίος χαρακτήριζε «ιστορικό τόπο» ολόκληρο το νησί. Για την ιστορία, πρωτοπόρος αυτής της ιδέας ήταν ο Στέφανος Μάνος, ο οποίος, ως υποψήφιος ευρωβουλευτής το 2009, είχε προτείνει να ανοίξει ο δρόμος για επενδύσεις στη Γυάρο και στη Μακρόνησο.

Ωστόσο, η Γυάρος –μεταξύ Ανδρου, Σύρου και Κέας– βρισκόταν στο μάτι των εταιρειών των αιολικών από το 2005, οπότε και είχαν υποβληθεί οι δύο πρώτες αιτήσεις για την εγκατάσταση βιομηχανικών αιολικών στο νησί. Η πρώτη από τον όμιλο Ελλάκτωρ με 6 αιολικά πάρκα με συνολική προβλεπόμενη ισχύ σχεδόν 300 MW και η δεύτερη από τη ΓΕΚ Τέρνα που αφορούσε ένα αιολικό πάρκο προβλεπόμενης ισχύος 100 MW.

Σήμερα, έχει εγκριθεί άδεια παραγωγής για 77 ανεμογεννήτριες, ύψους 150 μέτρων, κατά μήκος της κορυφογραμμής των ορεινών όγκων ολόκληρου του νησιού των μόλις 17,5 τ.χλμ. Σε ένα μεν ξερό και έρημο κυκλαδονήσι που, όμως, η θαλάσσια ζώνη που το περιβάλλει θεσμοθετήθηκε ως θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή από τον Ιούλιο του 2019. Κι αυτό διότι φιλοξενεί το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας Monachus monachus, του πιο απειλούμενου με εξαφάνιση και σπάνιου θαλάσσιου θηλαστικού της Ευρώπης.

Οικότοποι

Αλλος λόγος είναι ότι πάνω από το 50% της θαλάσσιας περιοχής της Γυάρου καλύπτεται από «οικότοπους προτεραιότητας» και, συγκεκριμένα, από μοναδικούς κοραλλιογενείς σχηματισμούς και λιβάδια ποσειδωνίας. Επιπρόσθετα, πάνω στο νησί βρίσκουν καταφύγιο, ανάμεσα σε άλλα, περίπου 2.000 ζευγάρια μύχου (πρόκειται για σπάνιο θαλασσοπούλι) και το «μαύρο φίδι της Γυάρου».

Ωστόσο, πρόκειται για ένα προσωρινό πλαίσιο προστασίας για τη Γυάρο, διάρκειας δύο ετών και με δυνατότητα επέκτασης για άλλο ένα έτος. Θεωρητικά, στο διάστημα αυτό αναμένεται η ανακήρυξη της Γυάρου σε «εθνικό θαλάσσιο πάρκο» μέσω της έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος. Με το ισχύον πλαίσιο προστασίας το νησί χωρίζεται σε τρεις χερσαίες και τρεις θαλάσσιες ζώνες.

Δεδομένου ότι στο χερσαίο κομμάτι επιτρέπονται υπό προϋποθέσεις μόνο η επιστημονική έρευνα, τα έργα αποκατάστασης και ανάδειξης του ιστορικού τόπου, καθώς και η επίσκεψη και η ξενάγηση επισκεπτών με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης και την αναψυχή, δεν μένει παρά να δούμε αν τελικά θα χαλαρώσει το νομικό πλαίσιο προστασίας, προκειμένου να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για το αιολικό λόμπι και στη Γυάρο.