Δυνατότητα επικουρικής ασφάλισης για όλους

Την αναδρομική αύξηση του εισοδήματος 460.000 συνταξιούχων που είχαν υποστεί μειώσεις ακόμα και πάνω από 55% επιβεβαιώνει με συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.» ο διευθυντής του Γραφείου του υπουργού Εργασίας, Παν. Δουφεξής. Οι αυξήσεις θα τεθούν σε εφαρμογή αναδρομικά από τον Οκτώβριο και κατά μέσο όρο η αύξηση τον μήνα είναι 52 ευρώ.

Ο κ. Δουφεξής, που διετέλεσε διευθυντής και στην προηγούμενη θητεία του υπουργού Γιάννη Βρούτση ενώ έχει διατελέσει και οικονομικός διευθυντής της ΑΕΔΑΚ ασφαλιστικών ταμείων, επιβεβαιώνει ότι στο νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τον Ιανουάριο εξετάζεται το ποσοστό αναπλήρωσης από 42,8%, που είναι σήμερα, να φτάσει ακόμα και το 50%, ενώ δηλώνει ότι μεγαλύτερες προσαυξήσεις θα λάβουν όσοι είναι πάνω από 40 χρόνια στην αγορά εργασίας.

• Εχει καταστεί σαφές από τις δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας ότι ημερομηνία-κλειδί για τα αναδρομικά στις συντάξεις είναι η 4η Οκτωβρίου του 2019, ημερομηνία έκδοσης των αποφάσεων του ΣτΕ. Ποιες είναι οι αλλαγές που προωθεί το υπουργείο;

Μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ η κυβέρνηση ενισχύει τη λειτουργία του δημόσιου συστήματος υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης με στόχο να αναπτυχθεί ξανά η εμπιστοσύνη των πολιτών για τη λήψη επαρκούς σύνταξης στο μέλλον.

Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές που εφαρμόστηκαν το 2016 στις επικουρικές συντάξεις για το ποσό που υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ άθροισμα κύριας και επικουρικής, καθώς η προηγούμενη κυβέρνηση έκοψε αυθαίρετα, χωρίς την εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης, 300 εκατ. ευρώ από τις επικουρικές συντάξεις ετησίως. Θα προχωρήσουμε στην αποκατάσταση αυτής της αδικίας, αυξάνοντας το εισόδημα 460.000 συνταξιούχων που είχαν υποστεί μειώσεις ακόμα και πάνω από 55%. Οι αυξήσεις θα τεθούν σε εφαρμογή αναδρομικά από τον Οκτώβριο και κατά μέσο όρο η αύξηση τον μήνα είναι 52 ευρώ.

Αύξηση στις αποδοχές τους θα δουν οι συνταξιούχοι που έλαβαν τις συντάξεις τους μετά την εφαρμογή του Ν. 4387/16 και συνταξιοδοτήθηκαν με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης, καθώς το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικά τα ισχύοντα ποσοστά αναπλήρωσης. Εξετάζεται το ποσοστό αναπλήρωσης από 42,8% που είναι σήμερα να φτάσει ακόμη και το 50%, ωστόσο τα ακριβή νούμερα θα προκύψουν από την εκπόνηση των αναλογιστικών μελετών που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Παράλληλα θα επανυπολογιστούν και οι «παλιές» κύριες συντάξεις, κάτι που θα οδηγήσει σε κάποιες περιπτώσεις σε μείωση της «προσωπικής» διαφοράς ή ακόμα και σε μικρότερες αυξήσεις για έναν αριθμό συνταξιούχων. Το σύστημα θα γίνει ελκυστικότερο με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, δικαιώνοντας όσους προτιμούν να παραμείνουν στην αγορά εργασίας, δίνοντας μεγαλύτερες προσαυξήσεις ιδιαίτερα για όσους είναι πάνω από 40 χρόνια στην αγορά εργασίας.

Η μεγαλύτερη καινοτομία του νέου ασφαλιστικού είναι η αποσύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών των μη μισθωτών από το ετήσιο φορολογικό τους εισόδημα, κάτι που κρίθηκε αντισυνταγματικό από το ΣτΕ. Πλέον οι εισφορές δεν έχουν καμία σύνδεση με τα έτη ασφάλισης, το ετήσιο εισόδημα και το ύψος του κατώτατου μισθού, ενώ θα εκπίπτουν οι εισφορές από το φορολογητέο εισόδημα. Ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες θα διαμορφώνουν μόνοι τους το ύψος της μελλοντικής σύνταξής τους, καθώς στόχος του υπουργείου είναι η καλλιέργεια ασφαλιστική συνείδησης. Καθορίζονται πλέον διαφορετικά επίπεδα εισφορών με ελάχιστη εισφορά τα 210 ευρώ για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, ενώ για τους αγρότες η ελάχιστη εισφορά είναι 119 ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2020.

● Το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή πριν από την ολοκλήρωση της πιλοτικής δίκης του ΣτΕ, η οποία θα κρίνει τα αναδρομικά ποσά που διεκδικούν οι συνταξιούχοι πριν από την εφαρμογή του Ν. 4387/16;

Το νομοσχέδιο για το νέο ασφαλιστικό θα κατατεθεί σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό εντός Ιανουαρίου. Τα μόνα αναδρομικά ποσά που αυτή τη στιγμή είναι δεδομένα και βεβαιωμένα πως θα λάβουν οι συνταξιούχοι είναι αυτά που έχουν προκύψει στην τελευταία απόφαση του ΣτΕ από τις 4.10.2019 και μετά όπως προανέφερα.

Για τυχόν αναδρομικά ποσά που θα προκύψουν λόγω των προγενέστερων περικοπών η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι τα χρήματα θα επιστραφούν στους συνταξιούχους στο ακέραιο, πάντα συνδυαστικά με τη δυνατότητα και την αντοχή της εθνικής μας οικονομίας.

Με την πρωτοβουλία της πιλοτικής δίκης το υπουργείο Εργασίας επιθυμεί να ξεκαθαριστεί οριστικά το ζήτημα των αναδρομικών για το σύνολο των συνταξιούχων, προκειμένου οι ασφαλισμένοι να μην τρέχουν σε δικηγορικά γραφεία. Φέρνουμε πιο κοντά χρονικά τις εξελίξεις και ξεκαθαρίζουμε το τοπίο. Μόνο με καθαρές λύσεις το σύστημα θα επανακτήσει την αξιοπιστία του.

● Είναι γνωστό ότι προέρχεστε από τον χώρο της αγοράς, έχετε διατελέσει και οικονομικός διευθυντής στην ΑΕΔΑΚ των ασφαλιστικών ταμείων. Με γνώμονα την προηγούμενη εμπειρία σας πείτε μας εάν τελικά βαδίζουμε προς ένα πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα στην επικουρική ασφάλιση για τους νέους ασφαλισμένους από την 1.1.2021.

Από το 2007 δρομολογείται σταδιακά η συγχώνευση των ασφαλιστικών ταμείων. Ολες οι κυβερνήσεις από τότε, και αυτό έχει την σημασία του, έχουν νομοθετήσει και υλοποιήσει ενοποιήσεις Ταμείων. Η διαδρομή αυτή φτάνει στο τέλος της με την απορρόφηση του ΕΤΕΑΕΠ από τον ΕΦΚΑ και τη δημιουργία ενός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.

Πλέον σχεδιάζουμε και υλοποιούμε τη μετάβαση στην ψηφιακή λειτουργία του φορέα, συνεχίζουμε από εκεί που το αφήσαμε το 2014. Είναι ένα στοίχημα που θα κερδηθεί. Αυτή είναι η βασική μας προτεραιότητα.

Αυτό σε καμία περίπτωση δεν αλλάζει τα χαρακτηριστικά της επικουρικής σύνταξης. Αντίθετα, βελτιώνει και ισχυροποιεί το δημόσιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, στο οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν με δική τους βούληση και ασφαλισμένοι οι οποίοι δεν έχουν υποχρέωση εκ του νόμου. Σχετική διάταξη θα υπάρχει στο προωθούμενο νομοσχέδιο.

Για τη δημιουργία δεύτερου πυλώνα ασφάλισης με κεφαλαιοποιητικό σύστημα έχουν λεχθεί και γραφτεί πάρα πολλά. Υπάρχουν υπέρ και κατά. Ολα αυτά εξετάζονται, οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν με γνώμονα την ενίσχυση της βιωσιμότητας του συστήματος στο σύνολό του.

• Οι νέες ρυθμίσεις για το επικουρικό οι οποίες θα αφορούν τους ασφαλισμένους μετά την 1η Ιανουαρίου του 2021 θα συμπεριληφθούν στο νομοσχέδιο που προωθείται;

Στο νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή δεν θα υπάρχουν αλλαγές στη δομή του συστήματος της δημόσιας επικουρικής ασφάλισης. Το μόνο που θα περιλαμβάνεται είναι η αύξηση των επικουρικών συντάξεων που κόπηκαν το 2016. Υπενθυμίζεται ότι ήδη εφαρμόζεται στην επικουρική ασφάλιση το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC). Το σύστημα αυτό εισήχθη με τον Ν.3863/2010, βελτιώθηκε στην προηγούμενη θητεία μας και τροποποιήθηκε με τον Ν. 4387/2016. Εχει τύχει αποδοχής από όλες τις κυβερνήσεις.

Σ’ αυτό το σύστημα οι καταβαλλόμενες παροχές είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις καταβαλλόμενες εισφορές και το ύψος των απονεμόμενων συντάξεων είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την ηλικία του συνταξιούχου και τις συσσωρευμένες εισφορές του, ενώ παράλληλα δεν παγιώνονται ελλείμματα που μπορεί να προκύψουν στα ετήσια οργανικά αποτελέσματα του φορέα.

• Ποιες διαφορές βλέπει σήμερα, από την ίδια θέση, σε σχέση με τις συνθήκες που επικρατούσαν στα τέλη του 2014;

Εκείνη την περίοδο υπήρχε μια αντιπολίτευση, η οποία είχε επιλέξει το «όχι» σε όλα. Θα θυμίσω το «mail Χαρδούβελη» μόνο γιατί έχει άμεση σχέση με το ασφαλιστικό. Σήμερα τα προβλήματα είναι διαφορετικά. Κληρονομήσαμε περίπου ένα εκατομμύριο ασφαλιστικές υποθέσεις προς επίλυση και σοβαρές δικαστικές αποφάσεις προς αντιμετώπιση. Το ασφαλιστικό είναι θέμα κοινωνικό με διαχρονικό και διαγενεακό χαρακτήρα και ακουμπά όλες τις κυβερνήσεις. Γι’ αυτό είναι το κατ’ εξοχήν θέμα που πρέπει να εξασφαλίζει πολιτική συναίνεση. Είτε απευθείας με τα κόμματα ή τουλάχιστον μέσω των κοινωνικών εταίρων. Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχουμε τέτοια κουλτούρα. Εδώ οφείλω να αναγνωρίσω ότι σήμερα πλέον η αξιωματική αντιπολίτευση κρατά μέχρι τώρα στάση γόνιμης κριτικής και όχι τυφλής αντιπαράθεσης. Αυτή είναι μια βασική διαφορά του 2014 με σήμερα. Στις σημερινές κοινωνίες οι προτάσεις για το ασφαλιστικό δεν μπορεί να έχουν ιδεολογικό ή ταξικό πρόσημο. Εμμεση απόδειξη αυτού είναι ότι η ανταποδοτικότητα των παροχών του νόμου Κατρούγκαλου κρίθηκε αντισυνταγματική με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ. Σήμερα πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτό το ταξικό πρόσημο και να δώσουμε λύσεις σε όλες τις παρενέργειες.

• Αν και από το 2014 μέχρι σήμερα έχουμε μια αποκλιμάκωση της ανεργίας, υπάρχουν θύλακες που επιμένουν και εκφράζονται έντονοι προβληματισμοί για την ποιότητα της απασχόλησης. Ποια είναι η στρατηγική σας για να συνεχιστεί η μείωση της ανεργίας με βελτίωση της ποιότητας των θέσεων της απασχόλησης;

Ηδη νομοθετήθηκε η αύξηση του κόστους για κάθε επιπλέον ώρα απασχόλησης των εργαζομένων με συμβάσεις μερικής απασχόλησης κατά 12%. Παράλληλα εντείνονται οι έλεγχοι από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, για να εξαλειφθούν τα φαινόμενα καταστρατήγησης της εργατικής νομοθεσίας μέσω της επιβολής υψηλών προστίμων ειδικά για την ψευδώς δηλωμένη μερική απασχόληση.

Το επόμενο βήμα είναι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών σωρευτικά κατά 5 μονάδες έως τον Δεκέμβριο του 2023. Η μείωση των εισφορών θα αφορά μόνο τους εργαζόμενους με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης. Η πρώτη μείωση των εισφορών κατά 0,9 μονάδες θα τεθεί σε εφαρμογή από τον Ιούλιο του 2020 για περίπου 1,5 εκατ. εργαζομένους. Ο στόχος είναι προφανής και διπλός: το μέτρο να λειτουργήσει ως ισχυρό «πριμ» για την πλήρη απασχόληση αλλά και ως αντικίνητρο στην επέλαση των ευέλικτων μορφών εργασίας.

• Η κυβέρνηση διεκδικεί τη χρήση των κερδών από τα ομόλογα για επενδυτικούς-αναπτυξιακούς σκοπούς. Πρέπει κατά τη γνώμη σας να διοχετευτεί ένας μέρος αυτών των ποσών στην ενίσχυση της απασχόλησης;

Η ανάπτυξη δημιουργεί μόνιμες θέσεις εργασίας. Οι καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης δημιουργούνται από την αύξηση του ΑΕΠ. Συνεπώς η στοχευμένη χρήση των κερδών για επενδύσεις είναι η μόνη σωστή επιλογή σήμερα. Η συζήτηση πρέπει να μετατοπιστεί στην αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων.