Σκληρό «πόκερ» για τα ενεργειακά

Κοντά σε μεγάλη ενεργειακή συμφωνία με τη Ρωσία για τον αγωγό φυσικού αερίου Turkish Stream και τη συμμετοχή ρωσικών εταιρειών στις έρευνες πετρελαίου βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση, ξεκινώντας με την κίνηση αυτή ένα σκληρό παιχνίδι «πόκερ» με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, που μέχρι σήμερα επηρεάζουν καταλυτικά τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της χώρας.

Η επίσημη συνάντηση Τσίπρα - Πούτιν στη Μόσχα την ερχόμενη Τετάρτη 8 Απριλίου αναμένεται ότι θα αποδειχτεί καταλυτική για το εγχείρημα αναθέρμανσης των ελληνορωσικών οικονομικών σχέσεων και, σύμφωνα με κορυφαία κυβερνητικά στελέχη, είναι πολύ πιθανό να επισφραγιστεί με την πρώτη μετά εφτά χρόνια διακρατική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα της ενέργειας.

Το πιο εμβληματικό σκέλος της θα είναι η υποστήριξη που προτίθεται να παράσχει η Ελλάδα στο σχέδιο κατασκευής του γιγάντιου αγωγού φυσικού αερίου «Turkish Stream», ο οποίος, παρακάμπτοντας την Ουκρανία, προορίζεται να μεταφέρει από το 2019 και μετά 50 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου ετησίως στην Κεντρική Ευρώπη, μέσω Μαύρης Θάλασσας, Τουρκίας και Ελλάδας και από εκεί στα Σκόπια, τη Σερβία, την Ουγγαρία κ.α. Η Ελλάδα προσανατολίζεται να αξιοποιήσει το παγωμένο αλλά ήδη αδειοδοτημένο σχέδιο του αγωγού ITGI προκειμένου να διασυνδεθεί με τον ρωσοτουρκικό αγωγό.

Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης επισήμανε χθες ότι κατά τις συναντήσεις που είχε στη Μόσχα με τον υπουργό Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ και τον επικεφαλής της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, «υποστήριξε με ζωηρότατο ενδιαφέρον» την πρόταση της ρωσικής κυβέρνησης να επεκταθεί ο αγωγός στην Ελλάδα.

Διευκρίνισε πάντως ότι «η τελική απόφαση θα ληφθεί το αμέσως επόμενο διάστημα σε συλλογικό κυβερνητικό επίπεδο και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα με βάση τα εθνικά μας συμφέροντα», αφήνοντας πάντως να εννοηθεί πως στην κυβέρνηση αντιμετωπίζουν πολύ θερμά την ελληνορωσική προσέγγιση.

Ο South Stream

Η τελευταία συμφωνία της Ελλάδας με τη Ρωσία ήταν το 2009, όταν ο Κώστας Καραμανλής υπέγραψε για τη συμμετοχή στον South Stream, ένα έργο το οποίο ακυρώθηκε τελικά φέτος μετά τις συνεχείς επιπλοκές με τη Βουλγαρία και την άρνηση της Ε.Ε. να το υποστηρίξει, και αντικαταστάθηκε από το σχέδιο για τον Turkish Stream.

Ρώσοι και στα πετρέλαια

Στο πλαίσιο της αναθέρμανσης των ελληνορωσικών σχέσεων εντάσσεται και η απόφαση να παραταθεί μέχρι τον Ιούλιο ο διεθνής διαγωνισμός για την παραχώρηση 20 θαλάσσιων οικοπέδων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, καθώς ο Π. Λαφαζάνης επέστρεψε από τη Μόσχα με την υπόσχεση ότι μεγάλες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες θα υποβάλουν προσφορές για να μετάσχουν στις έρευνες υδρογονανθράκων.

Παράλληλα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξεκινήσουν έρευνες και σε περιοχές του Αιγαίου εντός των 6 ναυτικών μιλίων, όπου δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι η Τουρκία έχει νόμιμη δυνατότητα διεκδίκησης, ωστόσο επισήμανε πως η Ελλάδα επιδιώκει και ζητά τη στήριξη της Ε.Ε. προκειμένου να υπάρξει οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Η στροφή προς Ανατολάς με την ελληνική συμμετοχή σε έναν αγωγό για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ τηρούν «εχθρική στάση», προωθείται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές για το χρηματοδοτικό πρόβλημα της χώρας και ενώ ο γεωπολιτικός παράγοντας αναδεικνύεται σε καταλύτη των αποφάσεων που θα ληφθούν.

Κατά την εκτίμηση του Παναγιώτη Λαφαζάνη, η συμφωνία για τον αγωγό «αλλάζει πολλά στην περιοχή και ιδιαίτερα τον προσανατολισμό της Ελλάδας», ενώ, όπως χαρακτηριστικά απάντησε στο ερώτημα για ενδεχόμενες αντιδράσεις ή επιπτώσεις στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την Ε.Ε., «η Ελλάδα δεν είναι δορυφόρος κανενός, ούτε ενεργειακά υποτελής σε καμία μεγάλη δύναμη ή συμμαχία χωρών» και πως «οι ΗΠΑ μπορεί να έχουν οποιαδήποτε άποψη για τους ενεργειακούς δρόμους και τους αγωγούς, αλλά κάθε χώρα έχει τη δική της πολιτική με βάση το εθνικό συμφέρον της».

Κίνδυνος «γερμανοποίησης» της Ευρώπης

Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μίλησε παράλληλα για κίνδυνο «γερμανοποίησης» της Ευρώπης στον τομέα του φυσικού αερίου, εξηγώντας χαρακτηριστικά πως αν δεν προχωρήσει τελικά ο συγκεκριμένος αγωγός, η Γερμανία θα κρατήσει προς όφελός της το μονοπώλιο μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου που θα εξαρτάται αποκλειστικά από τον Nord Stream (Βόρειος Διάδρομος), ο οποίος περνά μέσα από τα εδάφη της.

«Εμείς δεν θεωρούμε ότι τα ενεργειακά διαθέσιμα της Ρωσίας δεν πρέπει να κατευθύνονται στην Ευρώπη εφόσον η μεταφορά τους γίνεται με τρόπο συμβατό στο κοινοτικό δίκαιο. Το να σηκώνονται τεχνητά τείχη σε βάρος της Ρωσίας και να επιχειρείται η απομόνωσή της είναι λάθος για όλους» σχολίασε σε μια ένδειξη της νέας στρατηγικής της Ελλάδας να παίξει ρόλο «γεφυροποιού» ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τη Ρωσία.

Επιπλέον, όπως είπε ο Π. Λαφαζάνης, με τη διέλευση του αγωγού από τα ελληνοτουρκικά σύνορα ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας θα αναβαθμιστεί σημαντικά, καθώς από τα ελληνικά εδάφη θα διέρχεται παράλληλα και ο αγωγός TAP που θα μεταφέρει αζερικό αέριο προς την Ευρώπη, καθιστώντας την Ελλάδα κόμβο για την τροφοδοσία της Γηραιάς Ηπείρου με αέριο από δύο διαφορετικές πηγές.

Επισήμανε δε ότι η προσέγγιση με τη Ρωσία θα είναι επωφελής για την Ελλάδα, καθώς η χώρα προσδοκά σε «εξαιρετικά έως πολύ εξαιρετικά οφέλη», στα οποία ωστόσο δεν θέλησε να αναφερθεί. Αποκάλυψε ωστόσο πως ανεξάρτητα με αυτά, βρίσκονται ήδη στο τραπέζι των συζητήσεων η μείωση των τιμών προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία μετά το 2016, η μείωση της ρήτρας που προβλέπει ποινές για τη μικρότερη από τη συμφωνημένη κατανάλωση φυσικού αερίου από τα 100 εκατ. ευρώ σε λιγότερα των 50 εκατ. ευρώ, καθώς και πιο άμεσα η άρση του εμπάργκο στα αγροτικά προϊόντα.