Απελπισμένοι δανειολήπτες

Λιγότερο χρεωμένοι αλλά περισσότερο απελπισμένοι είναι οι Ελληνες σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.

Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που επικαλείται ο ΣΕΒ για τη διαβίωση των νοικοκυριών δείχνουν ότι ενώ χρωστάμε αναλογικά πολύ λιγότερα στις τράπεζες, η εξυπηρέτηση των δανείων είναι πραγματικός Γολγοθάς και η αποταμίευση άπιαστο όνειρο λόγω της κατάρρευσης των εισοδημάτων και της απαξίωσης των περιουσιακών στοιχείων, που είναι πια πολύ λιγότερα από τα χρέη.

Τα στοιχεία που επικαλείται ο ΣΕΒ στο εβδομαδιαίο Δελτίο του δείχνουν ότι κατά κανόνα τα ελληνικά νοικοκυριά δεν είναι υπερχρεωμένα, αλλά συναντούν μεγαλύτερη δυσκολία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.

Στην Ελλάδα, το χρέος αντιπροσωπεύει το 17,4% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών όταν στην ευρωζώνη το αντίστοιχο ποσοστό είναι 25,7%, το 53,3% του διαθέσιμου εισοδήματος (71,8% στην ευρωζώνη), ωστόσο η εξυπηρέτηση του χρέους απορροφά το 16,8% του διαθέσιμου εισοδήματος όταν στην ευρωζώνη οι πολίτες δαπανούν κατά μέσο όρο το 13,5% των εισοδημάτων τους.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα ο λόγος χρέους προς εισόδημα είναι πολύ χαμηλότερος (μόλις 53,3%) της Ιρλανδίας (102,1%), της Ισπανίας (141,8%), της Πορτογαλίας (198,5%), της Ολλανδίας (177,1%) και της Κύπρου (251%).

Η μεγαλύτερη διαφορά των Ελλήνων με τους υπόλοιπους «χρεωμένους» της ευρωζώνης είναι ο δείκτης ρευστότητας των νοικοκυριών ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος, που στην Ελλάδα είναι μόλις 2,8% (4,9% το 2009), όταν ο μέσος όρος στην ευρωζώνη είναι 16,7%.

Το χρέος έχει απόλυτα «ταξικά» χαρακτηριστικά στην Ελλάδα. Ενώ τα χρέη για το διάμεσο νοικοκυριό αντιστοιχούν στο 53,3% των εισοδημάτων του, για το 20% των πιο φτωχών νοικοκυριών της χώρας το ίδιο μέγεθος εκτοξεύεται στο 328,7% και ο λόγος εξυπηρέτησης χρέους προς εισόδημα, που για το διάμεσο νοικοκυριό είναι 16,8%, ανεβαίνει σε 69,7%, στο φτωχότερο εισοδηματικά 20% των νοικοκυριών.

Ποια αποταμίευση;

Τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει πλέον η πλειονότητα των νοικοκυριών στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει και η τελευταία θέση που κατέχουμε πλέον στη δυνατότητα αποταμίευσης.

Σήμερα μόλις το 13,5% των νοικοκυριών μπορεί και αποταμιεύει χρήματα σε τακτική βάση, όταν το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 21,9%.

Στο 20% των φτωχότερων νοικοκυριών το ποσοστό εκείνων που μπορούν να αποταμιεύουν είναι μόλις στο 7,2% Ελλάδα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην ευρωζώνη είναι 36,5%.

Αντίστοιχα στα πλουσιότερα νοικοκυριά, αποταμιεύει το 29,3% στην Ελλάδα, έναντι 56,1% στην ευρωζώνη.

Τις μεγαλύτερες δυνατότητες αποταμίευσης στην Ευρώπη εμφανίζονται να έχουν, σύμφωνα με την ΕΚΤ, οι Ιταλοί με ποσοστό 64,5%, ενώ στη δεύτερη θέση έρχονται οι Λιθουανοί, όπου το ποσοστό των νοικοκυριών που αποταμιεύουν είναι 51%, και ακολουθεί το Βέλγιο με 50,9%.

Στη Γερμανία το ποσοστό αποταμίευσης είναι 47%, στη Γαλλία 45,6%, στη Μάλτα 36,6% και στην Ισπανία 35,4%, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση της κατάταξης, πολύ χαμηλότερα πλέον από όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπως την Ουγγαρία, την Πολωνία τη Σλοβακία, τη Λετονία κ.ά.

Καθίζηση

«Μετά από μία δεκαετία ευημερίας με δανεικά, τα ελληνικά νοικοκυριά, από το 2009 και μετά, έχουν υποστεί μία από τις μεγαλύτερες, σε καιρό ειρήνης, απομειώσεις του βιοτικού τους επιπέδου, του εισοδήματος και της περιουσίας τους.

»Στα ασθενέστερα, ιδίως, οικονομικά στρώματα, η φτώχεια, η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός προβάλλουν ως παγιωμένες καταστάσεις, που δεν μπορούν να ανατραπούν παρά μόνο με την ταχεία επιστροφή συνθηκών υγιούς ανάκαμψης της ιδιωτικής οικονομίας», επισημαίνει ο ΣΕΒ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται, παρότι τα ελληνικά νοικοκυριά ζουν σε δικό τους σπίτι και έχουν αυτοκίνητο (και αρκετοί εξοχικό), οι τραπεζικές καταθέσεις τους είναι κατά κανόνα πολύ χαμηλές και συναντούν μεγάλες δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των δανείων τους.

H οικογένεια, αν και εξασθενημένη, δρα ακόμη ως δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και προστασίας.

Τα μέλη της περιλαμβάνουν πλέον σε μεγαλύτερο βαθμό συνταξιούχους και μη εργαζόμενους απ’ ό,τι παλαιότερα, δεν μπορούν να αποταμιεύσουν σε σταθερή βάση, αλλά ούτε ζητούν πλέον οικονομική βοήθεια από φίλους ή συγγενείς, ενώ αρκετοί χρωστούν περισσότερα από όσο αξίζει η περιουσία τους.

40% αυξήθηκε η φτώχεια

Ακόμη μία έρευνα καταδεικνύει όσα βιώνουν τα τελευταία χρόνια οι Ελληνες. Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας της Κολονίας (ΙW) κατέληξαν ότι η φτώχεια στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 40% από το 2008 μέχρι το 2015.

Οπως επισημαίνουν, δεν αρκεί να μετρά κανείς αποκλειστικά το χαμηλό εισόδημα για να καταλήξει σε συμπέρασμα, αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλες παράμετροι, όπως οι στερήσεις υλικών αγαθών, το χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, η υποαπασχόληση, οι περιορισμοί στην υγειονομική περίθαλψη κ.ά.

Με βάση λοιπόν έναν νέο «πολυδιάστατο δείκτη φτώχειας», τον οποίο εκπόνησε το Ινστιτούτο για τα έτη 2008-2015, προκύπτει ότι «ο μεγάλος χαμένος είναι η Ελλάδα, με μια αύξηση της φτώχειας κατά 40%, ακολουθούμενη από την Ιρλανδία (28% αύξηση) και την Κύπρο (28,2%)» λέει ο Κρίστοφ Σρέντερ, συντάκτης της έκθεσης, στο γερμανικό Reuters.

Aυτό οφείλεται στη χρόνια ύφεση και τη μεγάλη ανεργία, αλλά «φυσικά και στην πολιτική λιτότητας και τους όρους των δανειστών» τονίζει ο ερευνητής. Στην Ιταλία καταγράφεται αύξηση της φτώχειας κατά 11% και στην Ισπανία κατά 18%.