Η τραπεζική κουλτούρα μολύνει τους ανθρώπους

Απατεώνες και ψεύτες δημιουργεί η σύγχρονη τραπεζική κουλτούρα, διαπιστώνει επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης.

Η έρευνα των Ελβετών επιστημόνων εστίασε στην ανάλυση της ψυχολογίας που υπάρχει πίσω από τη «δραματική απώλεια της υπόληψης και την κρίση εμπιστοσύνης στον χρηματοπιστωτικό τομέα», απόρροια των αλλεπάλληλων σκανδάλων χειραγώγησης των χρηματιστηριακών συναλλαγών, των επιτοκίων όπως το Libor, των αγορών και της φοροδιαφυγής. Μέσα από πειράματα, η ομάδα των ερευνητών οικονομολόγων απέδειξε ότι η σύγχρονη τραπεζική κουλτούρα καλλιεργεί κλίμα ανεντιμότητας στα στελέχη του κλάδου και τα ωθεί περισσότερο απ’ ό,τι σε κάθε άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα σε ψέματα και απάτες.

Στην έρευνα -που δημοσιεύτηκε στο εβδομαδιαίο επιστημονικό περιοδικό «Nature»- συμμετείχαν 200 τραπεζικοί υπάλληλοι από 80 τράπεζες. Εξ αυτών, οι μισοί περίπου προέρχονταν από πολυεθνική εταιρεία του κλάδου που δεν κατονομάζεται. Οι υπάλληλοι υποβλήθηκαν σε μια σειρά από τεστ τα οποία για λόγους σύγκρισης πραγματοποιήθηκαν και σε εργαζόμενους άλλων επιχειρήσεων από τους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, των φαρμάκων, της πληροφορικής κ.λπ., αλλά και φοιτητές.

Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ρίξουν, χωρίς να τους βλέπει κανείς, δέκα φορές ένα νόμισμα κορόνα-γράμματα και στη συνέχεια να αναφέρουν τα αποτελέσματα online στους ερευνητές. Στους παίκτες είχε ανακοινωθεί από πριν ότι θα κέρδιζαν 20 δολάρια αν το νόμισμα έδειχνε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, δηλαδή ή κορόνα ή γράμματα. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί οικονομικό κίνητρο στους συμμετέχοντες προκειμένου αυτοί να δηλώσουν ενδεχομένως άλλα αποτελέσματα από τα πραγματικά.

Η ρίψη του νομίσματος

Αντίστοιχα πειράματα στο παρελθόν -βασισμένα στον νόμο των πιθανοτήτων- είχαν ώς τότε δείξει:

1. Οτι το τελικό αποτέλεσμα είναι 50%-50% μεταξύ του να έλθει η μια ή η άλλη πλευρά του νομίσματος, υπό την προϋπόθεση ότι όλοι οι συμμετέχοντες είναι έντιμοι στις αναφορές τους,

2. Οτι ακόμη και αν υπάρχει χρηματικό κίνητρο -όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση τα 20 δολάρια- οι συμμετέχοντες έτειναν να είναι ειλικρινείς στις αναφορές τους.

Με άλλα λόγια, αν όλοι οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν απόλυτα ειλικρινείς, τότε θα μπορούσαν να κερδίσουν μόνο οι μισοί της κάθε ομάδας, δηλαδή ποσοστό 50%.

Στο πείραμα των Ελβετών επιστημόνων, οι αναφορές της ομάδας των συμμετεχόντων που δεν ήταν τραπεζικοί υπάλληλοι (ομάδα ελέγχου) ήλθε πολύ κοντά σε αυτό το ποσοστό με 51,6%. Η ομάδα των τραπεζικών (ομάδα θεραπείας) χωρίστηκε στα δύο. Πριν από τη ρίψη του νομίσματος στους μισούς υποβλήθηκε ερωτηματολόγιο για τα χόμπι τους, ενώ στους υπόλοιπους μισούς για τις δουλειές τους και την τράπεζά τους - με στόχο αυτοί να σκεφτούν την ταυτότητά τους ως τραπεζικοί. Οι αναφορές που έδωσαν για το αποτέλεσμα του στρίψιμου του νομίσματος ήταν αποκαλυπτικές. Η πρώτη ομάδα ανέφερε αποτέλεσμα πολύ κοντά στο 50% όπως και η ομάδα ελέγχου.

Αντίθετα, η δεύτερη ομάδα τραπεζικών ανέφερε επιτυχία 58,2%, πολύ μακριά απ’ ό,τι οι υπόλοιποι και σε ποσοστό που συνιστά σοβαρή κλίση προς την ατιμία. Το ποσοστό των τραπεζικών που «έκλεψε» για να κερδίσει υπολογίστηκε σε 26%. Το τελικό συμπέρασμα ήταν ότι οι τραπεζικοί υπάλληλοι που είχαν νωρίτερα «ταυτοποιηθεί επαγγελματικά» άρχισαν να λένε ψέματα για το αποτέλεσμα του στριψίματος προκειμένου να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Κάτι που, όπως παρατηρεί η έρευνα, είναι αυτό ακριβώς που οι υπάλληλοι αυτοί χρειάζεται να κάνουν συχνά στην τράπεζα όπου δουλεύουν.

Το πείραμα των Ελβετών επιστημόνων έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς δείχνει ότι η τάση ανεντιμότητας των τραπεζικών στελεχών συνδέεται άμεσα με τις απαιτήσεις του επαγγέλματός τους, την επιχειρηματική κουλτούρα και το εργασιακό τους περιβάλλον. Οι ερευνητές κάλεσαν έτσι τις τράπεζες να κάνουν περισσότερα για να ενισχύσουν την ηθική συμπεριφορά των υπαλλήλων τους. Μεταξύ άλλων, και με την υιοθέτηση ενός κώδικα συμπεριφοράς αντίστοιχου του όρκου του Ιπποκράτη για τους γιατρούς.