Πατούν γκάζι λίγο πριν τον... γκρεμό

Σε μεγαλύτερη της αναμενόμενης αύξηση των επιτοκίων της προχώρησε χθες η Τράπεζα της Αγγλίας καθώς ο πληθωρισμός συνεχίζει να ίπταται και ρισκάρει πλέον σοβαρά να βυθίσει τη βρετανική οικονομία σε ύφεση και να πυροδοτήσει την «ωρολογιακή βόμβα των στεγαστικών δανείων».

Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της βρετανικής Κεντρικής Τράπεζας αύξησε συγκεκριμένα το βασικό της επιτόκιο κατά 0,5%, στο 5%, που είναι το υψηλότερο επίπεδο από το 2008. Η αύξηση ήταν η 13η συνεχόμενη από τον Δεκέμβριο του 2021 όταν το επιτόκιο βρισκόταν στο ιστορικό χαμηλό του 0,1%.

Παρά τη συνεχή αύξηση των επιτοκίων της όμως, ενάμιση χρόνο μετά ο πληθωρισμός ελάχιστα έχει υποχωρήσει. Τον προηγούμενο μήνα παρέμεινε αμετάβλητος στο 8,7%, επίπεδο που είναι 4 και πλέον φορές μεγαλύτερο από τον στόχο της Κεντρικής Τράπεζας (2%). Η ακρίβεια στραγγαλίζει τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και εντείνει την κρίση του κόστους ζωής. Η ανέχεια έχει εν μέρει ως αποτέλεσμα και την εκτόξευση των κλοπών στα σουπερμάρκετ. Σύμφωνα με τη Βρετανική Ενωση Παντοπωλών, τα περιστατικά κλοπών έσπασαν κάθε ρεκόρ πέρυσι φτάνοντας το 1,1 εκατομμύριο. Μεταξύ των αγαθών που κλέβονται πιο συχνά είναι το κρέας, τα αλκοολούχα ποτά και τα γλυκίσματα. Ετσι τα αντικλεπτικά σε συσκευασίες κρέατος είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο στα ράφια.

Νωρίτερα φέτος πάντως η Τράπεζα της Αγγλίας είχε δείξει ότι βαίνει προς το κλείσιμο του τρέχοντος κύκλου ανόδου των επιτοκίων της, χαμηλώνοντας -από τον Μάρτιο- τον ρυθμό αύξησης από 0,5% σε 0,25%. Η αυστηροποίηση αποτελεί ομολογία ότι οι 12 αυξήσεις των επιτοκίων που έγιναν στους προηγούμενους 18 μήνες δεν ήταν αρκετές για την αντιμετώπιση του προβλήματος και αν μη τι άλλο υποδεικνύει αστοχία εκ μέρους των τραπεζιτών της.

Αρκετοί Βρετανοί βουλευτές επικρίνουν έντονα τους κεντρικούς τραπεζίτες για την προσκόλλησή τους στα οικονομικά μοντέλα και αντιτείνουν ότι θα έπρεπε να εστιάζουν περισσότερο σε όσα συμβαίνουν επί τόπου.

Την ίδια στιγμή πληθώρα οικονομολόγων προειδοποιεί ότι η προσέγγιση «σοκ και δέος» που επαναφέρει η Κεντρική Τράπεζα για την αποκλιμάκωση του επίμονα υψηλού πληθωρισμού θα βουλιάξει την οικονομία σε ύφεση. Οι προοπτικές να αποφευχθεί είναι πλέον πολύ μικρές, τονίζουν, καθώς η περαιτέρω αύξηση του κόστους δανεισμού μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και συνθλίβει την καταναλωτική ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες.

Σαν να μην έφτανε αυτό μέλη του Κοινοβουλίου κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την «ωρολογιακή βόμβα των στεγαστικών δανείων» που περιμένει να εκραγεί καθώς εκατομμύρια νοικοκυριά φτάνουν στο τέλος των συμφωνιών σταθερού επιτοκίου με τους πιστωτές τους για τα στεγαστικά τους δάνεια. Πάνω από το 25% των κατόχων ενυπόθηκων δανείων αναμένεται να φτάσουν στο τέλος των φθηνότερων συμφωνιών πριν από τις επόμενες εκλογές στις 28 Ιανουαρίου 2025. Το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών (IFS) προειδοποιεί ότι καθώς το κόστος των στεγαστικών δανείων φτάνει στα υψηλότερα επίπεδα από την οικονομική κρίση του 2008, σχεδόν 1,4 εκατομμύριο κάτοχοι ενυπόθηκων δανείων θα δουν τουλάχιστον το ένα πέμπτο του διαθέσιμου εισοδήματός τους να χάνεται εξ αιτίας των υψηλότερων δόσεων αποπληρωμής.

Ομως, εκτός της Τράπεζας της Αγγλίας χθες αύξησαν τα επιτόκιά τους ακόμη τρεις Κεντρικές Τράπεζες της Ευρώπης, όλες στο πλαίσιο της μάχης κατά του πληθωρισμού. Συγκεκριμένα η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας αύξησε το βασικό της επιτόκιο κατά 0,25%, στο 1,75%, η Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας κατά 0,5% στο 3,75% ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας εκτόξευσε το δικό της επιτόκιο κατά 6,5% στο 15%, εγκαταλείποντας τις ανορθόδοξες μειώσεις των «Eρντογάν-economics».