Η ανωνυμία, πλυντήριο φοροδιαφυγής

Kόλαφο για το καθεστώς αδιαφάνειας με το οποίο ο ΟΟΣΑ περιβάλλει τη δημοσιοποίηση των στοιχείων για τη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών μέσω φορολογικών παραδείσων συνιστά η αποκάλυψη του Tax Justice Network (TJN), ότι οι κυβερνήσεις χάνουν εξαίτιας του κάθε χρόνο συνολικά έσοδα 89 δισ. δολαρίων.

Από το 2016, τουλάχιστον 1 στα 4 δολάρια των φόρων που χάθηκαν εξαιτίας της μεταφοράς των κερδών των πολυεθνικών σε φορολογικούς παραδείσους, θα μπορούσε να έχει εισπραχθεί, αν οι κυβερνήσεις δημοσίευαν τα δεδομένα που συλλέγουν, υπογραμμίζει το TJN. Η απώλεια αυτή είναι σκανδαλώδης σε μια περίοδο που λαοί και οικονομίες της υφηλίου πιέζονται αγρίως από την κρίση του κόστους ζωής.

Σε ανοιχτή επιστολή προς τους ηγέτες των χωρών του G20, το TJN στήνει στον τοίχο τον ΟΟΣΑ, ο οποίος από το 2013 αποτέλεσε βασικό εισηγητή και ρυθμιστή των διεθνών προτύπων και του κανονιστικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των φορολογικών παραδείσων και της παγκόσμιας εταιρικής φοροαποφυγής. Ένας από τους βασικούς πυλώνες αυτού του πλαισίου ήταν και η υποχρέωση ανακοίνωσης κερδών και οικονομικών αποτελεσμάτων των πολυεθνικών ανά χώρα. Ο ΟΟΣΑ, που πήρε την εντολή για την ανάπτυξη των διεθνών προτύπων από το G20, αντί να απαιτήσει από τις πολυεθνικές εταιρείες τη δημοσίευση των εκθέσεων των οικονομικών τους αποτελεσμάτων ανά χώρα, κάτι που θα εξέθετε όσες εξ αυτών μετέφεραν κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους, τους επέτρεψε να κοινοποιούν ιδιωτικά τις εκθέσεις τους στις εθνικές φορολογικές αρχές. Οι τελευταίες οφείλουν στη συνέχεια να ανωνυμοποιήσουν τις εκθέσεις αυτές πριν τις μοιραστούν με τον ΟΟΣΑ, ο οποίος αφού συγκεντρώσει τα στοιχεία τα δημοσιεύει στο κοινό. Η ανώνυμη φύση των δεδομένων καθιστά όμως αδύνατο τον εντοπισμό των πολυεθνικών που μεταφέρουν τα κέρδη τους.

Μέχρι σήμερα, σχεδόν 50 χώρες έχουν συλλέξει ιδιωτικά πάνω από 15.000 εκθέσεις οικονομικών αποτελεσμάτων ανά χώρα από πολυεθνικές εταιρείες. Ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε ανώνυμα συγκεντρωτικά στοιχεία αυτών των εκθέσεων μόνο δύο φορές, το 2020 για δεδομένα που συλλέχθηκαν το 2016 και το 2021 για τα στοιχεία του 2017. Αντίθετα, φέτος τον Ιούλιο δεν δημοσίευσε τα στοιχεία για το 2018.

Αναλύοντας αυτά τα ανώνυμα δεδομένα που παρείχε ο ΟΟΣΑ τα προηγούμενα χρόνια, το TJN κατέληξε πέρυσι ότι η συνολική απώλεια φόρων παγκοσμίως εξαιτίας της μεταφοράς κερδών των πολυεθνικών σε φορολογικούς παραδείσους ήταν 312 δισ. δολάρια ετησίως. Αν ο ΟΟΣΑ δεν είχε απαιτήσει από τις κυβερνήσεις να παρέχουν στις πολυεθνικές εταιρείες ανωνυμία, η απώλεια φόρων θα ήταν τουλάχιστον 28% χαμηλότερη (89 δισ. δολάρια).

Σχολιάζοντας αυτό το «δωράκι» στις πολυεθνικές, η επικεφαλής ερευνήτρια του ΤJN, Rachel Etter-Phoya, τόνισε ότι αποτελεί πολιτική επιλογή: «Οι κυβερνήσεις μας μάς πατρονάρουν μιλώντας για λήψη “σκληρών αποφάσεων” για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης κόστους ζωής και στη συνέχεια επιλέγουν να παραμείνουν σιωπηλές σχετικά με τις πολυεθνικές εταιρείες που έχουν ομολογήσει ιδιωτικά ότι εξαπατούν κλέβοντας φόρους δισεκατομμυρίων. Επιλέγουν να προστατεύσουν τα κερασάκια στις τούρτες των πλουσιότερων εταιρειών όταν ο κόσμος ανησυχεί για το αν θα υπάρχει τροφή στο τραπέζι του. Το μήνυμά μας προς τις κυβερνήσεις είναι σαφές: σταματήστε τη συγκάλυψη, ανυψώστε το βιοτικό επίπεδο».

Ας σημειωθεί ότι εκτός των 312 δισ. δολαρίων που χάνονται από τη φορολογική ασυδοσία των πολυεθνικών, οι κυβερνήσεις χάνουν κάθε χρόνο και 171 δισ. δολάρια από την υπεράκτια φοροδιαφυγή των πλούσιων ιδιωτών. Η συνολική ετήσια χασούρα φόρων 483 δισ. δολαρίων ισοδυναμεί με την απώλεια ενός ετήσιου μισθού μιας νοσοκόμας σε φορολογικό παράδεισο κάθε δευτερόλεπτο. Στηλιτεύοντας τη 10ετή αποτυχία του ΟΟΣΑ να βάλει φρένο στη φοροδιαφυγή, το ΤJN, συνασπισμοί χωρών και αρκετοί άλλοι φορείς απαιτούν πλέον από το G20 να μεταβιβάσει την εντολή για την υποβολή των εκθέσεων εταιρικών οικονομικών αποτελεσμάτων στον ΟΗΕ.