Η ψηφιακή «πολιορκία» των Βρυξελλών

Yπόγειες πιέσεις, μικρά και μεγαλύτερα «δωράκια» και… υποσχέσεις για μελλοντική απασχόληση ή άλλες παροχές. Συνήθως αυτά συμπεριλαμβάνουν οι συναντήσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων με λομπίστες, με ανθρώπους δηλαδή που πληρώνονται για να διαμορφώσουν κατά το δοκούν –και κατά το συμφέρον της εταιρείας με την οποία συνεργάζονται– την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις αποφάσεις της Ε.Ε.

Στην πρωτεύουσα του lobbying, τις Βρυξέλλες, μια νέα έρευνα του Corporate Europe Observatory και του LobbyControl δείχνει ότι οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας έχουν δαπανήσει ποσά-ρεκόρ για να ασκήσουν πιέσεις στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, οι Big Tech φαίνεται ότι δαπανούν περισσότερα από 97 εκατ. ευρώ τον χρόνο για να κάνουν lobbying στην Ευρώπη. Μια κλαδική σύγκριση των 10 κορυφαίων εταιρειών σε διάφορους κλάδους δείχνει ότι οι κολοσσοί της τεχνολογίας έχουν πλέον μεγαλύτερη δύναμη άσκησης πίεσης από ό,τι οι φαρμακευτικές, οι αυτοκινητοβιομηχανίες ή οι χρηματοπιστωτικές βιομηχανίες!

Σύμφωνα με την έρευνα, 612 εταιρείες, όμιλοι και ενώσεις συμμετέχουν σε αυτήν την εντυπωσιακή δαπάνη προκειμένου να επηρεάσουν τις πολιτικές της Ε.Ε. για την ψηφιακή οικονομία. Τα στοιχεία που εξέτασαν οι ερευνητές καταχωρίστηκαν από εταιρείες στο Μητρώο Διαφάνειας της Ε.Ε. έως τα μέσα του φετινού Ιουνίου. Βασίζονται, δηλαδή, στις δηλωμένες συναντήσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων με τους εκπροσώπους των εταιρειών – μια υποχρέωση της Ε.Ε. για τη διαφάνεια.

Παρά τον ποικίλο αριθμό φορέων στον τομέα αυτόν, το λόμπι της τεχνολογίας κυριαρχείται από μια χούφτα επιχειρήσεις. Μόλις 10 εταιρείες είναι υπεύθυνες για σχεδόν το ένα τρίτο (32 εκατ. ευρώ) των συνολικών δαπανών για λόμπι στον τομέα της τεχνολογίας: Vodafone, Qualcomm, Intel, IBM, Amazon, Huawei, Apple, Microsoft, Facebook και Google.

Η Google έρχεται πρώτη με 5,75 εκατ. ευρώ και ακολουθούν η Facebook με 5,5 εκατ. ευρώ, η Microsoft με 5,25 εκατ., η Apple με 3,5 εκατ., η Huawei Technologies Co. Ltd. με 3 εκατ. και η Amazon.com στην έκτη θέση με 2,75 εκατ.

Η διάθεση τόσο μεγάλων ποσών στο lobbying εξηγείται κατά τους ειδικούς. Η Ε.Ε. συζητά αυστηρότερους κανονισμούς για τις εταιρείες τεχνολογίας μέσω της Πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και της Πράξης για τις ψηφιακές αγορές (DMA).

«Αυτήν τη στιγμή, στην Ε.Ε. βρίσκονται σε εξέλιξη πολιτικές διαδικασίες που αποσκοπούν στην εισαγωγή αυστηρότερων κανόνων για τις ψηφιακές πλατφόρμες. Με τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές (DMA) και τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) η Κομισιόν θέλει να περιορίσει τη δύναμη της Google, της Amazon και άλλων μεγάλων παικτών. Η ψηφιακή βιομηχανία έχει ξεσηκωθεί εναντίον αυτού του σχεδίου και η συγκεντρωμένη δύναμη άσκησης πίεσης που διαθέτει απειλεί να αποδυναμώσει τις προτάσεις αυτές», εξήγησε ο Max Bank, εκπρόσωπος της LobbyControl, ειδικός σε θέματα άσκησης πίεσης και ψηφιακής εταιρικής εξουσίας.

«Τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. πρέπει να απαντήσουν με την ενίσχυση της ρύθμισης του λόμπι και της δεοντολογίας. Ειδικά τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. πρέπει να σταματήσουν να ενεργούν αδιαφανώς και να διασφαλίσουν επιτέλους ότι παρέχουν δημοκρατική λογοδοσία όσον αφορά τις διαδικασίες και τις αποφάσεις τους. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει επίσης να προλαμβάνουν και να διασφαλίσουν ότι θα προσεγγίσουν την κοινωνία των πολιτών, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τις κοινότητες που επηρεάζονται και τις μικρές επιχειρήσεις», συμπλήρωσε. «Η δύναμη των εταιρειών Μεγάλης Τεχνολογίας (BIGTECH) προέρχεται επίσης από την ισχύ τους στην αγορά και το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Χρειάζεται ρύθμιση της Ε.Ε. για να περιοριστεί η υπερβολική ισχύς της Μεγάλης Τεχνολογίας στην αγορά και να ενδυναμωθούν οι πολίτες», συμπλήρωσε.

Οι 10 πρωταγωνίστριες εταιρείες είναι επίσης συλλογικά οργανωμένες σε επιχειρηματικές και εμπορικές ενώσεις, οι οποίες είναι και οι ίδιες σημαντικοί φορείς άσκησης λόμπι. Οι επιχειρηματικές ενώσεις που ασκούν λόμπι για λογαριασμό των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας διαθέτουν προϋπολογισμό λόμπι που ξεπερνά κατά πολύ τον προϋπολογισμό λόμπι του 75% των μικρότερων εταιρειών που αποτελούν την πλειονότητα της ψηφιακής βιομηχανίας.

Το 20% όλων των εταιρειών που ασκούν λόμπι στην Ε.Ε. για την ψηφιακή πολιτική έχουν έδρα τις ΗΠΑ – αν και ο αριθμός αυτός είναι πιθανότατα ακόμη μεγαλύτερος. Λιγότερο από το 1% έχουν κεντρικά γραφεία στην Κίνα ή στο Χονγκ Κονγκ. Αυτό σημαίνει ότι οι κινεζικές επιχειρήσεις δεν έχουν μέχρι στιγμής επενδύσει στο lobbying στην Ε.Ε. τόσο έντονα όσο οι αντίστοιχες εταιρείες στις ΗΠΑ.

Οι τεράστιοι προϋπολογισμοί για λόμπι των εταιρειών τεχνολογίας έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ε.Ε. και εξασφαλίζουν προνομιακή πρόσβαση: οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Επιτροπής πραγματοποίησαν 270 συναντήσεις από τον Νοέμβριο του 2019. Το 75% αυτών των συναντήσεων ήταν με λομπίστες της ψηφιακής βιομηχανίας. Η Google και το Facebook ηγήθηκαν όσον αφορά τον αριθμό των συναντήσεων.

Κραυγαλέα περίπτωση «περιστρεφόμενης πόρτας»

Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχει μια προβληματική περίπτωση «περιστρεφόμενης πόρτας» (revolving doors όπως λέγονται διεθνώς οι νόμιμες αλλά μη ηθικές μετακινήσεις εργαζομένων από τους θεσμούς σε εταιρείες). Μία πρώην εκπρόσωπος δεξαμενής σκέψης που ανήκει σε εταιρεία υψηλής τεχνολογίας προσελήφθη από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) ως ανώτερη σύμβουλος για την ψηφιακή πολιτική. «Αυτή η περίπτωση περιστρεφόμενης πόρτας είναι ανησυχητική, καθώς το ΕΛΚ είναι η ηγετική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το δικό του γερμανικό μέλος Andreas Schwab (CDU) είναι ο εισηγητής για τη νομοθεσία που ετοιμάζεται. Υπάρχει και μια άλλη πιθανή τεχνολογική σύνδεση με το ΕΛΚ. Το Κέντρο Wilfried Martens, η δεξαμενή σκέψης που συνδέεται με το ΕΛΚ, λαμβάνει χρηματοδότηση από την Google», αναφέρεται στην έκθεση.