Ενα όνειρο θερινής νυκτός...

Με συμφωνία ή χωρίς συμφωνία, το ελληνικό πρόγραμμα παραμένει πρόγραμμα... θερινής νυκτός, ενώ ο στόχος του παρατεταμένου υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος μακρινή… φαντασίωση.

Οπως εξηγεί σε χθεσινή εκτεταμένη ανάλυσή του στην τηλεόραση του Bloomberg ο αρθρογράφος Brendan Greelay, η Ελλάδα είναι απολύτως αδύνατο να διατηρήσει μακροχρόνια το πρωτογενές πλεόνασμα στα επίπεδα που απαιτεί το σημερινό πρόγραμμα διάσωσής της. Στο πλαίσιο του τετραετούς προγράμματος, η Ελλάδα έχει καταφέρει να μεταβεί από πρωτογενές έλλειμμα ίσο με το 10% του ΑΕΠ της σε πλεόνασμα στο 1,5% το 2014. Ολο αυτό, με τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Το πρόγραμμα απαιτεί πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ για φέτος και 4,5% του ΑΕΠ από το 2016 και διατήρησή του στη συνέχεια για κάποια χρόνια.

Ομως αυτό είναι σχεδόν αδύνατο. Οπως δείχνουν τα σχετικά στοιχεία, από το 1980 έως το 2010 ελάχιστες οικονομίες από το σύνολο των αναπτυγμένων χωρών-μελών του ΟΟΣΑ κατάφεραν να διατηρήσουν μακροχρόνιο πλεόνασμα της τάξης του 3% του ΑΕΠ, ενώ σχεδόν καμία τους δεν κατάφερε να το διατηρήσει πάνω από το 5% του ΑΕΠ. Κάτι που, όπως επισημαίνει το γερμανικό οικονομικό ινστιτούτο IfW, δείχνει ότι υπάρχει όριο για το πόσα μπορούν να καταφέρουν στα δημοσιονομικά τους μεγέθη οι χώρες. Για την ακρίβεια μπορούν να ξεπεράσουν για κάποιο χρονικό διάστημα ένα όριο πλεονάσματος, όμως μακροπρόθεσμα η διατήρησή του πάνω από αυτό το όριο είναι μάλλον απίθανη.

Οι καθηγητές Barry Eichengreen του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και Ugo Panizza του Graduate Institute της Γενεύης διαπίστωσαν ότι από το 1974 έως το 2013 μόνο τρεις χώρες εμφάνισαν πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 5% ή υψηλότερα επί μία δεκαετία.

Ισχυρές οικονομίες

Η Σιγκαπούρη, που είναι το χρηματοπιστωτικό και ναυτιλιακό κέντρο της Αν. Ασίας (κράτος-πόλη με απολυταρχικό καθεστώς), η Νορβηγία, η οποία διαθέτει πετρελαϊκό πλούτο, και το Βέλγιο που στη δεκαετία του 1990 βίωσε μια περίοδο συνεχούς υψηλής ανάπτυξης. Οι δύο οικονομολόγοι τονίζουν ακόμη ότι οι χώρες που διατηρούν πρωτογενή πλεονάσματα για πολλά χρόνια διαθέτουν απαραίτητα και μια ισχυρή οικονομία, κάτι που δεν ισχύει για την Ελλάδα.

Το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα όμως δεν είναι το μόνο που ζητούν οι πιστωτές. Η Ελλάδα οφείλει να αποπληρώνει το χρέος της, επισημαίνει ο Greelay, μέσω της φειδούς και της οικονομικής ανάπτυξης μέχρις ότου αυτό να μειωθεί στο 60% του ΑΕΠ (όριο της ευρωπαϊκής συνθήκης). Για να γίνει αυτό, το ΔΝΤ θεωρεί σε προβολές του ότι η Ελλάδα θα πρέπει να διατηρεί πρωτογενές πλεόνασμα στο 7,2% του ΑΕΠ από το 2020 μέχρι το 2030. Κάτι που μόνον η πετρελαιοπαραγωγός Νορβηγία έχει καταφέρει για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ας σημειωθεί ότι, όπως παρατηρεί ο Dhaval Joshi της BCA Research, ακολουθώντας τη συνταγή της αυστηρής λιτότητας στη διάρκεια των τελευταίων 4 ετών για κάθε ευρώ που η ελληνική κυβέρνηση κατάφερνε να εξοικονομήσει μέσω περικοπών των δαπανών ή αυξήσεων των φόρων, η οικονομία της χώρας συρρικνωνόταν κατά 1,20 ευρώ.

Ας σημειωθεί ακόμη ότι οι χώρες που συνήθως αποπληρώνουν τα χρέη τους σε καμιά περίπτωση δεν μοιάζουν με την Ελλάδα. Ο Andrew Scott του London Business School σημειώνει συγκεκριμένα ότι μόνον ΗΠΑ και Βρετανία κατάφεραν να επιβιώσουν από τα υψηλά επίπεδα δανεισμού, χωρίς να χρειαστεί να επαναδιαπραγματευτούν με τους πιστωτές τους. Και αυτό επειδή και οι δύο χώρες δεν έχουν ιστορικό χρεοκοπίας και μπορούν έτσι να δανείζονται μακροπρόθεσμα με χαμηλά επιτόκια.

Χωρίς αναδιάρθρωση οι δημοκρατικές χώρες, τονίζει ο Scott, αντιμετωπίζουν δυσκολία στην αποπληρωμή μεγάλων χρεών μέσω πρωτογενών πλεονασμάτων.

Παραλογισμός

Εχοντας μιλήσει επανειλημμένα στο παρελθόν γι' αυτόν τον παραλογισμό των δημοσιονομικών στόχων του ελληνικού προγράμματος, ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν τόνιζε χθες σε σχόλιό του στους New York Times ότι «αν η γερμανική διαφωνία στην πρόταση της Ελλάδας για τα πρωτογενή πλεονάσματα έγκειται στο ότι η τελευταία δεν συμφωνεί να παραδοθεί πλήρως στο υπάρχον πρόγραμμα λιτότητας, αυτό είναι σωστό. Η Ελλάδα θέλει να κερδίσει λίγο χρόνο για να στήσει μια οικονομική στρατηγική και να διαπραγματευτεί τους όρους αργότερα».

Από την άλλη πλευρά, η προσπάθεια της Γερμανίας για ολοκληρωτική παράδοση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. μοιάζει με εξαναγκασμό εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ τώρα. Η πολιτική της Γερμανίας είναι αναμφίβολα υπέρ του Grexit, γράφει ο Κρούγκμαν, καταλήγοντας ότι είναι επίσης, εξαιτίας των πιθανών επιπτώσεων, και μια πολιτική υπέρ της Χρυσής Αυγής.