Το πολιτικό ρίσκο σκιάζει την οικονομία

Στην Ιταλία, ο Μάριο Ντράγκι παραιτήθηκε και οι δημοσκοπήσεις λένε ότι στις εκλογές του Σεπτεμβρίου η συμμαχία της Δεξιάς με επικεφαλής την κ. Μελόνι των «Αδελφών για την Ιταλία», κόμματος στα δεξιά της Λέγκας του Βορρά, θα έχει άνετη πλειοψηφία. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Μακρόν απέτυχε να κατακτήσει την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση κατά τις πρόσφατες εκλογές και θα πρέπει να βάλει «νερό στο κρασί του» σε κρίσιμα θέματα προκειμένου να νομοθετεί.

Στη Γερμανία, ο καγκελάριος κ. Σολτς έχει τη... βαλκανική εμπειρία να εγκαλείται για σκάνδαλο και το κόμμα του αρνήθηκε να διαγράψει τον πρώην καγκελάριο κ. Σρέντερ για υπηρέτηση ρωσικών συμφερόντων, ενώ Πράσινοι και Φιλελεύθεροι, οι κυβερνητικοί του εταίροι, φέρνουν στην κεντρική πολιτική σκηνή και στις ευρωπαϊκές διεργασίες τις «εμμονές» τους για δημοσιονομική πειθαρχία και εναντίωση στα πυρηνικά. Στην Ελλάδα, μία από τις πιο σταθερές έως πριν από λίγο διάστημα ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κλυδωνίζεται από ένα σκάνδαλο υποκλοπών, ακριβώς τη στιγμή που ο Ελληνας πρωθυπουργός έβαζε τέλος στα σενάρια για πρόωρες εκλογές.

Εν ολίγοις, στην ευρωζώνη, η οποία ετοιμάζεται για τον δυσκολότερο χειμώνα της Ιστορίας της και για την οποία ο συνδυασμός ύφεσης και υψηλού πληθωρισμού είναι το συντριπτικά επικρατέστερο σενάριο στις προβλέψεις, τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα συνδυάζονται πλέον με όψεις πολιτικής αστάθειας και αναδεικνύουν με έμφαση το ζήτημα του «πολιτικού ρίσκου» - και η Ελλάδα εμφανίζεται ξανά... στην πρωτοπορία.

Η περίφημη φράση «it's the economy stupid!», που ήθελε να αποθεώσει την καταλυτική βαρύτητα της οικονομίας και να πειθαναγκάσει τις κοινωνίες να συμπεριφέρονται σύμφωνα με τους «σιδερένιους» κανόνες της, αποδεικνύεται άλλη μία φορά παραπειστική, καθώς στις συνθήκες μιας δύσκολης οικονομικά συγκυρίας οι οικονομικοί παράγοντες και οι αγορές κοιτούν με ανησυχία και «νευρικότητα» τις ευρωπαϊκές πολιτικές εξελίξεις...

Οι αγορές ανησυχούν... και το δείχνουν

Ενα από τα «αφεντικά» της διεθνούς οικονομικής σκηνής, οι οίκοι αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας χωρών και εταιρειών, μας είχαν διδάξει επί σειρά ετών τη σημασία του «πολιτικού ρίσκου» στην εκτίμηση του οικονομικού κινδύνου. Οι εκθέσεις τους έχουν πάντα σε περίοπτη θέση την αξιολόγηση του πολιτικού ρίσκου: κατά πόσο το πολιτικό σύστημα της υπό αξιολόγηση χώρας είναι «συμβατό» με την «ενάρετη» οικονομική πολιτική και εγγυάται την πολιτική σταθερότητα.

Από αυτή την άποψη, οι αγορές έχουν πλέον σοβαρούς λόγους να ανησυχούν όχι μόνο για την πολιτική σταθερότητα και για την «κυβερνησιμότητα» σε σημαντικές χώρες της ευρωζώνης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, πλέον και για την Ελλάδα), αλλά και για την ίδια τη συνοχή της.

Πέρα από το κυβερνών γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, η γερμανική πολιτική σκηνή διχάζεται ήδη «προληπτικά», ενόψει του δύσκολου χειμώνα που έρχεται, σε σημαντικά θέματα: ενεργειακό, στάση απέναντι στη Ρωσία και τις δυτικές κυρώσεις, πυρηνικά κ.λπ. Στη Γαλλία, leader της χρήσης πυρηνικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη, οι μισοί σχεδόν πυρηνικοί αντιδραστήρες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λειτουργίας, με αποτέλεσμα οι προβλέψεις να κάνουν λόγο για μείωση του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος ακριβώς στη χρονιά που υπάρχει πιεστική ανάγκη να αυξηθεί. Οσον αφορά τον μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό για νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες, ούτε λόγος: η ευρωζώνη καίγεται για άμεσες λύσεις, η δε επέκταση και αναβάθμιση της παραγωγικής δυνατότητας των πυρηνικών υποδομών απαιτεί όχι μόνο χρόνο, αλλά και υψηλές δημόσιες επενδύσεις – κι αυτές, ως γνωστόν, παράγουν κρατικά ελλείμματα...

Πάνω στην ώρα, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Λίντνερ δημοσιοποίησε μόλις πρόσφατα, δηλαδή την... κατάλληλη στιγμή, το σχέδιό του για την επάνοδο της ευρωζώνης στη δημοσιονομική λιτότητα. Αν το σχέδιο αυτό υπηρετηθεί με συνέπεια, είναι βέβαιο ότι θα έχουμε επιδείνωση της πολιτικής αστάθειας.

Σε τέτοιες συνθήκες, οι αγορές ανησυχούν και το δείχνουν. Το ευρώ είναι ξανά σε καθοδική κίνηση, οι δε αποδόσεις των κρατικών ομολόγων ξαναπήραν την ανιούσα ύστερα από την πρόσφατη μεγάλη καθοδική κίνηση μετά τις ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για το νέο εργαλείο στήριξής τους και τις επαναγορές του τελευταίου διαστήματος.

Η ελληνική «εκκρεμότητα»

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα έχει την... τιμητική της. Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς κρατικού ομολόγου σκαρφάλωσε ξανά πάνω από την αντίστοιχη του ιταλικού, σε μια ένδειξη υψηλής βαθμολόγησης του ελληνικού πολιτικού ρίσκου.

Στο Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες έχουν να ανησυχούν σοβαρά όχι μόνο για τις πολιτικές αρρυθμίες τού -κάθε άλλο παρά κραταιού πλέον- γαλλογερμανικού «άξονα», αλλά και για τα προβλήματα «κυβερνησιμότητας» σε Ιταλία και Ελλάδα. Και ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες και εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς αλλά και θεσμικών παραγόντων, άρχισαν οι «συμβουλές» και οι πιέσεις για σύντομο ξεκαθάρισμα της ελληνικής πολιτικής «εκκρεμότητας», καθώς το ενδεχόμενο μακράς προεκλογικής περιόδου με μια κυβέρνηση που φθείρεται θεωρείται ότι ενέχει σοβαρό κίνδυνο πρόκλησης σοβαρών οικονομικών «αρρυθμιών»...

Η κυβέρνηση θριαμβολογεί για την έξοδο από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, αλλά ευρωπαϊκές πηγές τής έχουν διαμηνύσει... αρμοδίως ότι οι αγορές παραμένουν ο υπέρτατος -και σκληρότερος όλων- ελεγκτής, η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο έχουν πάντα τη δυνατότητα να σφίξουν τα «λουριά» μέσω των διαδικασιών έγκρισης των δόσεων του Ταμείου Ανάκαμψης...