Ολοι ξέρουμε πως, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (που η αρχή της τοποθετείται, συμβολικά, στην 29η Μαΐου 1453, μέρα που αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη) οι ορθόδοξοι χριστιανοί πατριάρχες πλήρωναν κάθε χρόνο ένα σεβαστό ποσό στον σουλτάνο.
Ηταν ένας φόρος ξεχωριστός, πέραν του «κεφαλικού», που τον έπαιρναν απ' τους χριστιανούς ραγιάδες οι ιερείς, τον έδιναν στους επισκόπους, εκείνοι στους μητροπολίτες κι εκείνοι στον Πατριάρχη για να εκπληρώνει την υποχρέωσή του απέναντι στον εκάστοτε σουλτάνο.
Εκείνο που δεν είναι πολύ γνωστό είναι ότι αυτός ο ετήσιος φόρος δεν επιβλήθηκε απ' τον σουλτάνο, αλλά από... το ίδιο το Πατριαρχείο! Το γιατί και το πώς θα δούμε αμέσως παρακάτω.
Μετά την Αλωση, ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής, θέλοντας να φέρει πίσω στην Πόλη τους χριστιανούς -που είχαν κρυφτεί στα περίχωρα ή είχαν φύγει ακόμα πιο μακριά- ώστε να ξανακατοικηθεί η Πόλη που φιλοδοξούσε να την κάνει πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, όρισε Πατριάρχη (1454) τον Γεώργιο Σχολάριο (ως Γεννάδιο) και επέτρεψε τη λειτουργία, ξανά, του Πατριαρχείου. Πήρε, μάλιστα, μια σειρά μέτρων που ευνοούσαν τους χριστιανούς που θα αποφάσιζαν να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη, ελευθέρωσε χριστιανούς αιχμαλώτους και τους εγκατέστησε στα παράλια της Πόλης για να ψαρεύουν κ.λπ.
Αυτή η «εύνοια» προς τους χριστιανούς δεν βρήκε σύμφωνους τους μουσουλμάνους αξιωματούχους, πολύ περισσότερο που οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης δεν παρέδωσαν την πόλη, αλλά αντιστάθηκαν μέχρις εσχάτων. Και είναι γνωστό ότι, σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιο, οι κάτοικοι μιας πόλης που «κατακτάται με το σπαθί» δεν μπορούν να ελπίζουν σε κανένα προνόμιο. Η αμφισβήτηση, λοιπόν, των αποφάσεων του Μωάμεθ Β΄ εντεινόταν, σε σημείο που να ανησυχεί το Πατριαρχείο για το μέλλον του.
Ετσι, το 1474, ύστερα από μια φορτισμένη σύνοδο, οι άνθρωποι του Πατριαρχείου αποφάσισαν αυτό που, από πρώτη ματιά, φάνταζε τερατώδες: να συγκεντρώνει το Πατριαρχείο χρήματα απ' τους πιστούς και να τα δίνει, ως φόρο, κάθε χρόνο στον σουλτάνο! Η απόφαση, όπως ήταν φυσικό, δεν ήταν ομόφωνη: Ακόμη κι αυτοί που συνέταξαν το σχετικό έγγραφο προς την Υψηλή Πύλη ανέφεραν ότι την πρωτοβουλία πήραν «οι εχθροί της πίστης μας».
Και όμως, ήταν μια πρωτοβουλία που, τελικά, αποδείχτηκε χρήσιμη. Με τον τρόπο αυτό, το Πατριαρχείο ενσωματώθηκε στην οθωμανική διοίκηση και οχυρώθηκε απέναντι στους (πολλούς) εχθρούς του. Ποιος θα αμφισβητούσε έναν θεσμό που έφερνε τόσα χρήματα στο οθωμανικό κράτος και προσωπικά στον ίδιο τον σουλτάνο;
■ (Οι πληροφορίες για την πρωτοβουλία του 1474 αντλήθηκαν από μελέτη του Δ.Γ. Αποστολόπουλου, που περιέχεται στην έκδοση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης με τίτλο: «1453 - Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και η μετάβαση απ' τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους», επιμέλεια Τόνιας Κιουσοπούλου, Ηράκλειο 2013).
* Η Αλλοπάρ είναι η γλυκιά μου σκυλίτσα, που μαζί με την Κάρμεν, τον Σούρτα και τον πιτσιρικά Ταρζάν αποτελούν την πανάθλια και ελεεινή αγέλη μας. Ηθελε να γράψει κάτι το επετειακό για την Αλωση της Πόλης και νομίζω ότι η επιλογή της ήταν καλή.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας