Τριλογία του πένθους

Κάθε έκδοση ενός νέου βιβλίου του ποιητή Γιώργου Μαρκόπουλου αποτελεί λογοτεχνικό γεγονός. Αλλά ταυτόχρονα και μια χειρονομία που ξεπερνά τη λογοτεχνική οικογένεια ή τα όρια του φιλότεχνου αναγνωστικού κοινού. Γιατί κάθε βιβλίο του Γιώργου Μαρκόπουλου αποτελεί μία κατάθεση. Μία κατάθεση με πολλαπλούς αποδέκτες. Μία τέτοια ακριβώς κατάθεση περιγράφει η πρόσφατη έκδοση τριών μονογραφιών για τρεις από τους σημαντικότερους ποιητές της γενιάς του 1970 από τις εκδόσεις Εκάτη. Για τον Γιάννη Βαρβέρη, τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου και τον Αντώνη Φωστιέρη.

Οπως εξηγεί ο ίδιος ο Γιώργος Μαρκόπουλος στον πρόλογό του στη μονογραφία για τον Γιάννης Βαρβέρη: «Διαβάζοντας στην “Εκδρομή στην άλλη γλώσσα” όσα για τον Γιάννη Βαρβέρη έχω γράψει, η προσοχή μου εστιάστηκε στη διαπίστωση ότι “αν δύο από τους βασικούς θεματικούς πόλους των ποιητών που εμφανίστηκαν κατά τη δεκαετία του εβδομήντα είναι ο έρωτας και ο θάνατος, ο Γιάννης Βαρβέρης, μετέχοντας με έναν δικό του τρόπο στον πρώτο, είναι ένας από τους δυο-τρεις, όπως ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου και ο Αντώνης Φωστιέρης, που βαστούν με εξαιρετικά ρωμαλέο χέρι τα ηνία του δεύτερου”. Ετσι, λοιπόν, αποφάσισα να αφιερώσω ένα χωριστό βιβλίο για την ποίηση του καθενός από τους τρεις».

Μια τριλογία του πένθους λοιπόν. Αλλά όχι αποκλειστικά. Μέσα από τα τρία βιβλία ο Γιώργος Μαρκόπουλος συνομιλεί με τη γενιά του περιγράφοντας μια βασική παράμετρο της ποίησης τριών από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της. Ταυτόχρονα, όμως, τα βιβλία (τουλάχιστον τα δύο από αυτά) λειτουργούν και ως ένας αποχαιρετισμός στους φίλους που έφυγαν πρόσφατα. Ο Γιάννης Βαρβέρης το 2011 και ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου το 2021. Ο θάνατος εντός της ποίησης συναντιέται έτσι με τον θάνατο εντός του βίου, σε ένα ρέκβιεμ αποχαιρετισμού πίσω από την κριτική μελέτη.

Και στα τρία βιβλία ο Γιώργος Μαρκόπουλος περιπλανιέται χρονολογικά εξετάζοντας μία μία τις συλλογές των ποιητών. Εντοπίζει το κεντρικό τους θέμα, όπως μας έχει αναφέρει ήδη από τον πρόλογο –τον άτυπο πρόλογο και των τριών βιβλίων, τον οποίο παραθέσαμε– και εξετάζει μεθοδικά την πορεία του μέσα στον χρόνο. Από τις άγουρες πρώτες δοκιμές στην εποχή της ωριμότητας των ποιητών. Εξετάζει τις παραλλαγές των κοινών τρόπων, τις μεταθέσεις, τις αλλαγές των διαθέσεων, το βάθος που αποκτούν, χαρακτηριστικά που στην πρώτη τους φανέρωση λειτουργούσαν λιγότερο καταλυτικά. Με τον τρόπο αυτό, ο αναγνώστης αποκτά πλήρη εποπτεία της ποίησης των τριών σημαντικών ποιητών. Οχι μια επιμέρους θέαση μιας πτυχής, αλλά μια σε βάθος κατανόηση του ποιητικού τους πυρήνα. Με τρόπο τέτοιο, ώστε τελικά να μπορεί να αποκωδικοποιήσει και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της ποιητικής τους, όσο τα θεματικά όσο και τα εκφραστικά. Την υπόγεια μουσική στους στίχους του Παπαγεωργίου, την αμφισημία και την πυκνότητα στην ποίηση του Φωστιέρη, τις ποιητικές αλληγορίες που χρησιμοποιεί ο Βαρβέρης. Αναδεικνύοντας αυτόν τον πυρήνα, ο Μαρκόπουλος ουσιαστικά μας οδηγεί στο σημείο που πρέπει να εστιάσουμε για να καταλάβουμε όλα τα υπόλοιπα. Από εδώ πηγάζει το ιδιότυπο χιούμορ –άλλοτε σαρκαστικό και άλλοτε ειρωνικό– του Βαρβέρη, η φιλοσοφική και στοχαστική ποιητική στάση του Φωστιέρη, η ποιητική μυθιστορία του Παπαγεωργίου.

Η άτυπη λοιπόν αυτή τριλογία του πένθους έχει πολλαπλή λειτουργία. Προσωπική χειρονομία του ποιητή, ποιητική αποτίμηση, κριτική εμβάθυνση. Για τον αναγνώστη είναι, όμως, ταυτόχρονα και μια γνωριμία με μια ολόκληρη ποιητική γενιά. Και μάλιστα με οδηγό έναν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της.