Jerusalem: το σημαντικότερο θεατρικό έργο του 21ου αιώνα

Οταν το 2009 το έργο του Jez Butterworth ανέβαινε για πρώτη φορά στο Royal Court του Λονδίνου, κανείς δεν ήταν έτοιμος για αυτό που θα ακολουθούσε.

Παρά το γεγονός πως οι αρετές του έργου είναι προφανείς ήδη από την πρώτη ανάγνωση, παρά την εντυπωσιακή ομάδα των ηθοποιών που πλαισίωναν τον πρωταγωνιστή Mark Rylance, έναν από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της Βρετανίας τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις αρκετές επιτυχίες του σκηνοθέτη του έργου Ian Rickson.

Οχι, το Jerusalem ήταν κάτι διαφορετικό, κάτι πολύ περισσότερο από την εμπορική επιτυχία που συνάντησε και τα άπειρα βραβεία και τις υποψηφιότητες που απέσπασε. Η μεταφορά του στο West End και στη συνέχεια στο Broadway δεν περιγράφει παρά ένα ελάχιστο κομμάτι του σεισμού που προκάλεσε. Γιατί το έργο κατάφερε να πετύχει κάτι που ελάχιστα έργα στην ιστορία του θεάτρου κατάφεραν. Να εκφράσει μια ανάγκη του κοινού, να μιλήσει για κάτι κοινό και μύχιο, κάτι οικείο και μαζί πρωτόγνωρο.

Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων υπήρχε κόσμος που κοιμόταν έξω από το θέατρο μπας και καταφέρει να βρει ένα εισιτήριο, ενώ πολλά από αυτά πουλιούνταν στη μαύρη αγορά σε πολύ υψηλά ποσά σαν να βρισκόμαστε σε τελικό του Μουντιάλ ή τελευταία συναυλία ιστορικού συγκροτήματος. Το Jerusalem κατάφερε να αγγίξει κάτι βαθύτερο και μαζί να υπενθυμίσει τους λόγους για τους οποίους το θέατρο υπάρχει.

Η υπόθεση του έργου είναι μάλλον απλή. Το πρωί της εθνικής γιορτής του Αγίου Γεωργίου, οι υπάλληλοι του δημοτικού συμβουλίου κάνουν έξωση στον Τζόνι «Ρούστερ» Μπάιρον. Βρισκόμαστε σε κάποια αγγλική επαρχία, σε μια άκρη μιας μικρής πόλης δίπλα στο δάσος, όπου ο Τζόνι ζει στο παρατημένο τροχόσπιτό του. Το έργο στην πραγματικότητα ομολογεί την πλοκή του από την αρχή. Η όποια ανάπτυξη θα στηθεί γύρω από την παρουσίαση του χαρακτήρα.

Ο Τζόνι είναι ένας αγαθός παραβατικός τύπος. Αγγλος τσιγγάνος και πρώην κασκαντέρ σε επιδείξεις με μηχανές, ζει προμηθεύοντας με ναρκωτικά τα παιδιά της πόλης τα οποία στην πραγματικότητα προσέχει. Μεσήλικας πλέον, χωρισμένος, με έναν μικρό γιο, ο Τζόνι θα αποκαλυφθεί μέσα από την πλοκή ως ένας μεταμοντέρνος αυλητής του Χάμελιν. Οταν ένα μικρό κορίτσι το σκάσει από το σπίτι του, το πραγματικό πρόσωπο της κοινότητας και το πραγματικό πρόσωπο του Τζόνι θα αναδειχθούν και θα έρθουν σε σύγκρουση απελευθερώνοντας τη μαγευτική κλιμάκωση του έργου, έναν ύμνο σε μια παράλληλη ανθρωπότητα που επιβιώνει.

Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το έργο ως μια γιορτή του καρναβαλικού ύφους αλλά δεν θα ήμασταν απόλυτα σωστοί. Γιατί το έργο ταυτόχρονα περιγράφει την καρναβαλική ουσία. Αναδεικνύει όλα τα καταπιεσμένα ένστικτα στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες και τα ενσαρκώνει σε σκηνές ως μικρούς εορτασμούς.

Μέσα από το χιούμορ, την άμεση συνομιλία με το παρόν και τις επιφάνειές του, αλλά ακόμη περισσότερο μέσα από τη σύνδεση με μια βαθύτερη μυθική ιστορία. Με τη μαγεία των δασών και τις αφηγήσεις της φύσης, με το επικό παρελθόν και τους Αγγλους γίγαντες που ακόμα περπατούν τους δρόμους της επαρχίας. Ο Τζόνι ορίζεται ως ένα σύμβολο της καταπιεσμένης ουσίας των ανθρώπων. Αντιφατικό αλλά πάντοτε ανθρώπινο. Και το έργο ως μια πολιτιστική κριτική των δυτικών κοινωνιών. Μια κριτική που αμφισβητεί επί της ουσίας την κατεύθυνση του κόσμου από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα.

Το Jerusalem ψηφίστηκε από τον Guardian ως το σημαντικότερο αγγλικό έργο του 21ου αιώνα. Μια κοινή παραδοχή από κριτικούς, θεατρικούς συγγραφείς και ηθοποιούς. Απόλυτα αγγλικό και απόλυτα οικουμενικό, ανερυθρίαστα ρεαλιστικό και βαθιά ποιητικό, αυθόρμητα κωμικό και βαθιά πολιτικό, το έργο αποτελεί το απόλυτο θεατρικό κατόρθωμα του καιρού μας.