Όπως είδαμε σε προηγούμενα άρθρα, το στοιχείο της ποιητικής σκηνοθεσίας βρήκε στην ελληνική ποίηση τον σημαντικότερο εκφραστή του μέσα στην καβαφική ποίηση. Ο Καβάφης άλλαξε την ελληνική και την παγκόσμια ποίηση με έναν τρόπο που δεν είναι ακόμα τελείως ορατός. Ξένο σώμα σε σχέση με τη νεοελληνική ποίηση της εποχής του έγινε γνωστός και πήρε το πραγματικό του μέγεθος με βραδύκαυστο τρόπο μέσα από τις αγγλικές μεταφράσεις των ποιημάτων του, αλλά και τη σταδιακή αποδοχή των Ελλήνων κριτικών των γενεών που τον διαδέχτηκαν. Δύσκολα θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Καβάφης δημιούργησε κάποια σχολή μιμητών ή συνεχιστών. Η σκηνοθεσία του είναι όμως ένα από τα στοιχεία αυτά που με διαφορετικούς τρόπους ανανέωσαν τον νεοελληνικό ποιητικό λόγο.
Η καβαφική καθαρότητα, το ύφος και η ειρωνεία θα βρουν λίγους συνεχιστές πιο συχνά σε περιπτώσεις ποίησης πιο άμεσης και συνήθως εξομολογητικής. Ταυτόχρονα όμως ένα παράλληλο ρεύμα μοντερνιστικής ποίησης θα συνδυάσει την ποιητική σκηνοθεσία με μοτίβα περισσότερο αφηρημένα και ελλειπτικά ανοίγοντας το σχήμα ως προς την ερμηνεία του.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι φυσικά ο ποιητικός λόγος του Γιώργου Σεφέρη. Με εμβληματικότερο έργο ποιητικής σκηνοθεσίας το «Μυθιστόρημα»: «Ο τόπος μας είναι κλειστός, όλο βουνά/ που έχουν σκεπή το χαμηλό ουρανό μέρα και νύχτα./ Δεν έχουμε ποτάμια δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές,/ μονάχα λίγες στέρνες, άδειες κι αυτές, που ηχούν και που τις προσκυνούμε.» Εδώ η νοηματική πύκνωση γίνεται κομμάτι και αυτή της σκηνοθεσίας. Τόσο που το περιβάλλον και τα αντικείμενα λειτουργούν ταυτόχρονα ως υλικά σημεία και ως σύμβολα. Η ροή αδυνατίζει σε σχέση με την καβαφική ροή των μοτίβων και των γεγονότων και το ποίημα αναζητά την ενότητά του κυρίως μέσω της αισθητικής και του κλίματος που δημιουργείται.
Στην πραγματικότητα εδώ βρισκόμαστε όχι μπροστά σε μια δημιουργία ενός συμβόλου ή ενός συμβάντος μέσω της σκηνοθεσίας, αλλά μπροστά σε μια σκηνοθεσία της ίδιας της μεταφοράς. Τα σύμβολα γεμίζουν με νόημα πριν από το ποίημα αλλά και εδώ το όλον επικρατεί του επιμέρους, το περιβάλλον υπάρχει αν και είναι μεταφορικό και το υποκείμενο μέσα από το οποίο ορίζεται η γωνία εστίασης είναι ο ποιητής και ταυτόχρονα μια πολλές φορές συνειδητά θολή συλλογικότητα (της γενιάς, των Ελλήνων, των ποιητών). Ο στίχος πυκνώνει και η σκηνοθεσία γίνεται εσωτερική.
Αν και πολλές φορές από σκηνοθετική άποψη έχουμε την αίσθηση πως η σκηνοθεσία στον Σεφέρη ακροβατεί, τα ποιήματά του καταφέρνουν να έχουν ενότητα μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη αισθητική, μια επεξεργασμένη αντίληψη τόσο για το παρελθόν όσο και για τη λαϊκότητα και μια απόλυτα συνειδητή συνομιλία με άλλες ποιητικές φωνές διαφορετικών εποχών. Έτσι από το «Μυθιστόρημα» μέχρι τα «Τρία κρυφά ποιήματα», οι όροι της σεφερικής σκηνοθεσίας παραμένουν σταθεροί.
Με τον Σεφέρη η σκηνοθεσία του ποιήματος αποδεσμεύεται από την καβαφική εκδοχή της. Ως ανεξάρτητο ποιητικό χαρακτηριστικό βρίσκει γόνιμο έδαφος σε τελείως διαφορετικά είδη ποιητικού λόγου. Στη στρατευμένη αριστερή ποίηση, στον σουρεαλισμό, στη μεταπολεμική ποίηση. Και μέχρι και σήμερα η σεφερική ποίηση σκηνοθετεί ακόμη:
«Πότε θα ξαναμιλήσεις;/ Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας. / Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη/ ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα. / Οπως τα πεύκα/ κρατούνε τη μορφή του αγέρα/ ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί/ το ίδιο τα λόγια/ φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου/ κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί...»
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας