Είμαστε οι απώλειές μας

Στη μνήμη του φίλου Μπάμπη Σονιάδη

Ο χρόνος μάς ενημερώνει πως μεγαλώνουμε μέσα από τους ανθρώπους που αποχαιρετάμε. Και μαζί πως τελικά και εμείς φτιαγμένοι από χρόνο είμαστε, που διαρκώς λιγοστεύει. Μια αμείλικτη υπενθύμιση. Κυρίως με τους πιο ξαφνικούς, τους πιο απρόσμενους τρόπους. Είναι αυτό το ακαριαίο και απόλυτο μαζί. Αυτό που δεν παίρνει συζήτηση, επεξήγηση, δεν ενδιαφέρεται για το πώς θα το ακούσεις και πώς θα το πάρεις.

Ενα γεγονός αυθύπαρκτο στην απολυτότητά του. Ενα σημείο μαύρο, πηχτό, ικανό να ρουφήξει όλο τον χρόνο γύρω του. Και δεν είμαστε έτοιμοι. Ποτέ δεν είμαστε έτοιμοι όσες φορές και αν το περάσουμε, σε όσες παραλλαγές της απώλειας, των αποχαιρετισμών και του πένθους. Δεν ξέρουμε να αποχαιρετούμε, με το ζόρι ξέρουμε να συνεχίζουμε.

Γιατί αυτό που δεν μας έμαθαν ποτέ είναι πως το συναίσθημα της απώλειας δεν λιγοστεύει. Εξημερώνεται, αλλά συνεχίζει να κατοικεί. Ολόκληρο, ατόφιο. Μένει εκεί και έρχεται πίσω σε απρόσμενες στιγμές. Κυρίως στις μελλοντικές συναντήσεις που ακυρώθηκαν αμετάκλητα αλλά συνεχίζουν να πιάνουν χώρο στον υποθετικό μας βίο.

Το γεγονός πως θα κατηφορίσω τη Σκοπέλου για να πάρω τον μικρό από το σχολείο και κει θα πετύχω τον Μπάμπη να επιστρέφει από κάπου, οπουδήποτε, και θα μου πει με ενθουσιασμό για κάποιο αμερικάνικο μυθιστόρημα που πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσω, ή για μια ταινία που είχε δει κάποτε ή για τις εξελίξεις στην Αριστερά. Ολες οι ακυρωμένες μας συναντήσεις σε ένα ενδεχόμενο που πια παύει. Και μαζί συνεχίζει παρά την απιθανότητά του.

Συγχώρεσέ με, ρε Μπάμπη, δεν καταλαβαίνω. Ακόμα δεν μπορώ να το καταλάβω. Νομίζω πως κείμενα σαν αυτό έχουν ως πραγματικό σκοπό την αποδοχή του αμετάκλητου από την πλευρά του γράφοντα. Είναι μια προσπάθεια αποδοχής ενός γεγονότος που δεν κατοικεί στη γλώσσα, που μοιάζει τρελό και κακόγουστο. Μια προσπάθεια ανατροπής της άρνησης ώστε να καταφέρεις να συναντήσεις τη λύπη σου στο πραγματικό μέγεθός της.

Γιατί όσο πιο νέος, όσο πιο αισιόδοξος και όσο πιο γεμάτος ζωή ήταν ο άνθρωπος που έφυγε τόσο πιο έντονα θα σου υπενθυμίζει τη ζωή και όχι την απώλεια. Οσο πιο μεγάλη η απρόσμενη χαρά όταν τον συναντούσες τόσο πιο δύσκολη η λύπη τώρα που απρόσμενα φεύγει. Και μια αβεβαιότητα για όλα και μια οργή χωρίς ορισμένο στόχο και μια αλληλεγγύη για όσους μένουν πίσω. Λέξεις, λέξεις, λέξεις… Πολλές φορές η σιωπή είναι και αυτή μια ειλικρίνεια.

Δεν είμαστε έτοιμοι. Οσο και να μας έχουν σκληρύνει οι διάφορες περιστάσεις, οι αποχωρισμοί. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πώς να αποχαιρετούμε. Και είναι τόσες φορές που οι απώλειες λειτουργούν σωρευτικά. Σου υπενθυμίζουν παλαιότερες απώλειες, σου ξυπνούν τους ανθρώπους που αποχαιρέτισες, σου υπενθυμίζουν αυτόν τον κόμπο στο στήθος που πάντοτε εκεί είναι και ποτέ δεν φεύγει.

Εικόνες που στήριξες κάποιους, εικόνες που άλλοι σε στήριξαν, αναμνήσεις των πιο κακοτράχαλων στιγμών, των πιο απότομων πτώσεων. Είναι οι στιγμές αυτές που η ίδια η ζωή μάς υπενθυμίζει πως βρίσκεται δίπλα μας ακόμα και αν ο θάνατος μας κατακλύζει. Πως, για όσο συνεχίζει, θα έχουμε ανθρώπους γύρω μας και θα είμαστε δίπλα σε ανθρώπους.

Είμαστε οι απώλειές μας. Και έτσι μαθαίνουμε –ζωντανοί και νεκροί– να στεκόμαστε δίπλα στους άλλους. Να μην ξεχνούμε ποτέ. Και για όσο κρατά να είμαστε εκεί γι’ αυτούς. Για τους ανθρώπους μας. Και για τις απώλειές μας.