Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι πιο δυνατό από τα λόγια όσων ήταν εκεί. Οπου κι αν ήταν αυτό το «εκεί»... Ωστόσο υπάρχουν κάποια πολύ συγκεκριμένα «εκεί» που δεν γίνεται να έρθουν στο «εδώ» παρά μόνο μέσα από τα λόγια όσων ήταν παρόντες τότε, σε εκείνο το ιστορικό «εκεί» που εμίσησαν και για κάποιους δεν θα έπρεπε να υπάρχει ποτέ. Ούτε τότε ούτε μετά. Πόσο μάλλον τώρα που η Ιστορία πρέπει να ξεχαστεί. Οχι η παλιά - αυτή την ξαναγράφουν όπως θέλουν. Αλλά η πρόσφατη.
Τα παραπάνω ισχύουν για όλο τον κόσμο: από τη Χιλή έως την Κίνα. Μόνο που εμείς, εδώ, τώρα, θα μιλήσουμε για το δικό μας «εκεί». Για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Για τα παιδιά εκείνα που είδαν με τα μάτια τους αν υπήρξαν νεκροί - γιατί υπήρξαν δεκάδες! Για τα παιδιά εκείνα που είδαν με τα μάτια τους τις σφαίρες να πέφτουν σαν χαλάζι - και υπήρξαν εκατοντάδες. Για τα παιδιά εκείνα που έως σήμερα τα ονομάζουμε με μία φράση, μέσα στην οποία κρύβονται όλη η ζήλια, το μίσος και μέρος μόνο της αλήθειας: «η γενιά του Πολυτεχνείου».
Ε, λοιπόν, δεν υπήρξε μόνο μία «γενιά του Πολυτεχνείου». Οχι, δεν ανήκουν όλοι όσοι έλαβαν μέρος στην εξέγερση, μέσα ή έξω από το Πολυτεχνείο, στην ίδια «γενιά». Δεν ρευστοποίησαν όλοι την ιστορία και τους αγώνες τους. Πολλοί άλλαξαν, λένε. Πως πήραν θέσεις εξουσίας, πως «πρόδωσαν», πως έβγαλαν χρήματα, πως δεξιοποιήθηκαν. Δεν είναι ψέμα - ναι, πολλοί συνέχισαν με γνώμονα μια δεξιά και αργότερα μια νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Οχι μόνο όσοι φάνηκαν και γνωρίζουμε. Αλλά και άλλοι, που μπορεί ποτέ να μη «μίλησαν» και καλά από «ταπεινότητα», κι όμως, σαν τους γνωρίζεις, σιχτιρίζεις την ώρα και τη στιγμή. Ε, και; Και τι έγινε; Οι χειρότεροι να έγιναν, εκείνη τη στιγμή, εκείνες τις στιγμές, ήταν εκεί. Και έδρασαν ως συλλογικότητα. Για ένα σύνθημα με δεκάδες ερμηνείες: Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία.
Φυσικά υπάρχει και η άλλη «γενιά»: αυτή που συνέχισε με τα ίδια μυαλά. Ανθρωποι έως τώρα «αφανείς», που ποτέ δεν άλλαξαν τρόπο σκέψης. Ε, και; Τότε ήταν εκεί. Μαζί. Ολοι. Τόσο μα τόσο νέοι. Κάποιοι είναι νεκροί. Τόσο, μα τόσο νέοι.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης καταπιάστηκε με το θέμα στην παράσταση «Πενήντα χρόνια, μια νύχτα» που παίχτηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου. Είναι ευαισθητοποιημένος σκηνοθέτης ο Μάνος. Μέσα από τα έργα του, τόσο ως σκηνοθέτης όσο και ως ηθοποιός, αλλά και από τις επιλογές του ρεπερτορίου του θεάτρου «Σταθμός», του οποίου είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής, πάντα παίρνει θέση. Τώρα, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από εκείνο το «εκεί», από εκείνο το «τότε», δημιούργησε μια παράσταση βασισμένη σε μαρτυρίες. Στη δραματουργία συνεργάστηκε ξανά με τη Δήμητρα Κονδυλάκη. Συνεργάζονται όμορφα και το αποτέλεσμα τους δικαιώνει.
Ναι, υπήρξαν υπέροχες στιγμές στην παράσταση, όπως και κάποιες που κάπως δεν. Ισως οι διευρυμένοι μονόλογοι στο δεύτερο μισό της παράστασης να μπορούσαν να υπάρξουν με άλλο τρόπο ή διάρκεια, ίσως κάποιες ερμηνείες να μας συγκινούσαν περισσότερο αν δεν ήταν τόσο επιτηδευμένες, ωστόσο οι προθέσεις φάνηκαν όπως και η δουλειά που έγινε. Και η παράσταση ήταν εκεί. «Εκεί» και εκεί, στο εδώ και το τώρα. Σε ένα διευρυμένο, ώστε να «χωρέσει» όλους τους θεατές, χωροχρονικό ασυνεχές, που συνταγματικά μας αφορά. Συνταγματικά ως πολίτες και υπαρξιακά ως προσωπικότητες. «Τι είναι αυτό που κάνει καθημερινούς ανθρώπους να μετατρέπονται σε ήρωες;» - «Ενιωθα περήφανος ο φασίστας!» - «“Ερχονται οι Οικοδόμοι! Ερχονται οι Οικοδόμοι” ακούστηκε δυνατά. Ηταν συμβολικό, κατάλαβες; Σήμαινε ότι ξεσηκώθηκε η εργατική τάξη»... Αυτά είναι λόγια ανθρώπων τού τότε: κάποιοι μέσα στο Πολυτεχνείο, κάποιοι έξω, άλλοι μέσα στο τανκ... Οι Γιώργος Βουρδαμής, Μαρία Ζορμπά, Ιφιγένεια Καραμήτρου, Καλλιόπη Παναγιωτίδου, Γιώργος Νούσης, Στρατής Χατζησταματίου (σ.σ.: ξεχωρίσαμε στις ερμηνείες ιδιαίτερα τα αγόρια της παράστασης) και οι Υβόννη Μαλτέζου και Γιάννης Νταλιάνης μάς μετέφεραν στο «εκεί».
Μία φράση όμως, που σαν χορός αρχαίου δράματος μεταφέρθηκε στην παράσταση, σαν στάμπα μάς σημάδεψε: Κι εκείνος που σωπαίνει, θα χαθεί, θα χαθεί.
Ναι. Εκείνος που σωπαίνει, θα χαθεί. Και ο Μάνος τόλμησε και το «είπε».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας