Κολέγια, κολχόζνικοι και κολεξιόν

Τώρα που το Καθεστώς αποφάσισε να ανοίξει την πόρτα στα ξένα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και κολέγια, για να εισέλθουν θριαμβευτικά σκουπίζοντας τα πόδια τους στην απαξιωμένη Δημόσια Παιδεία και στο άρθρο 16 του Συντάγματος, καλό είναι να ξέρουμε πέντε πράγματα για την προέλευση της λέξης «κολέγιο», μιας και θα τη συναντάμε όλο και συχνότερα από ’δώ κι εμπρός.

Λοιπόν, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, το «κολέγιο» είναι μεταφορά στα ελληνικά του αγγλικού «college», από το λατινικό «collegium», που σημαίνει «σύλλογος» και «συγκυριαρχία», από το «collega» (συγκυρίαρχος, συνεργός) με προέλευση από το cum (μαζί) και το lego (συγκεντρώνω).

Από την ίδια ρίζα (cum+lego) παράγονται πολλές και ενδιαφέρουσες λέξεις, όπως ο «κολίγας», αυτός που καλλιεργεί ξένο κτήμα ή βόσκει ξένο κοπάδι και μοιράζεται το προϊόν του κόπου του με τον ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής. Κολίγας είναι επίσης το πρόσωπο που δουλεύει με επαχθείς όρους σε ξένη ιδιοκτησία, ο είλωτας - ποιος δεν θυμάται την εξέγερση των κολίγων στο Κιλελέρ; Είναι γνωστή η ιδιωματική προσαγόρευση «κολέγα» σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, και βέβαια ακόμα χρησιμοποιούμε τον όρο «κολιγιά» (ή κολλεγιά ή κολληγιά) για να ορίσουμε τη σχέση που έχουν μεταξύ τους οι κολίγοι, δηλαδή την επίμορτη καλλιέργεια, τον συνεταιρισμό, αλλά και την απλή συντροφιά και παρέα: «αυτοί έκαναν κολεγιά», λέμε.

Ακόμα, ομόρριζες λέξεις είναι η «κολεκτίβα», η αγροτική ή εργατική ένωση που οι αρχές της βασίζονται σε σοσιαλιστικές θεωρίες, όπως τα σοβιετικά «κολχόζ» (Kolkhoz), από το Kol(lektivnoc) και το Khoz(yaistvo), δηλαδή «κολεκτιβιστική διαχείριση». Κατ’ επέκταση έχουμε τον «κολεκτιβισμό», εκείνη τη μορφή κοινωνικής οργάνωσης στην οποία όλα τα μέσα παραγωγής ανήκουν σε ένα συλλογικό όργανο: σε έναν συνεταιρισμό ή στο κράτος.

Ασφαλώς, αυτές οι κομμουνιστικές... εκτροπές της έννοιας του κολεγίου ουδόλως αφορούν τους γαλάζιους νεοφιλελεύθερους ολετήρες της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, οι οποίοι μάλλον ταυτίζονται με μια άλλη συγγενική λέξη: την «κολεξιόν»... Ως άνθρωποι λοιπόν του κόσμου και του πολυτελούς φαίνεσθαι, αυτοί που υποσκάπτουν τη δημόσια ανώτατη Παιδεία όπως έκαναν με την Υγεία, έχουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο «σύνολο των ενδυμάτων που παρουσιάζουν σχεδιαστές μόδας», ή στην «εκδήλωση όπου παρουσιάζονται αυτά τα ρούχα», όπως ορίζει τη λέξη «κολεξιόν» (από το γαλλικό «collection») το Λεξικό....

Τώρα θα μου πείτε, και τι είναι τέλος πάντων αυτό το κολέγιο; Πρώτον, είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που διαθέτει συνήθως και οικοτροφείο, με τους σπουδαστές να τρώνε και να μένουν σ’ αυτό. Δεύτερον, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη και στις ΗΠΑ, το κολέγιο είναι ένα ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης με φροντιστήρια προπαρασκευής και ασκήσεως των φοιτητών και συχνά με οικοτροφείο και, τρίτον, μεταφορικά και ειρωνικά, κάθε ίδρυμα ή χώρος, όπου παρά τα αναμενόμενα, επικρατούν συνθήκες ιδιαίτερης άνεσης και φροντισμένης διαβίωσης: αυτή η φυλακή, λένε, ή αυτή η στρατιωτική μονάδα είναι «κολέγιο»...

Η Wikipedia λέει πως το κολέγιο μπορεί να είναι ένα τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα που χορηγεί τίτλο σπουδών ή ένα τμήμα Πανεπιστημίου που αποτελείται από σύνολο κολεγίων, το αντίστοιχο του ελληνικού όρου (πανεπιστημιακή) «σχολή», όπως η Νομική Σχολή. Γενικά οι όροι «κολέγιο» και «πανεπιστήμιο» χρησιμοποιούνται εναλλακτικά.

Εν κατακλείδι, οι κολχόζνικοι και οι κολίγες να κάνουν στην μπάντα: τώρα περνάνε τα κολέγια, με μια εξαιρετική κολεξιόν πολύτιμων πτυχίων προς πώληση.