Ο ρατσισμός εναντίον των Ρομά

Πριν από μερικές μέρες ένας 16χρονος Ρομά δέχτηκε έναν πυροβολισμό στο κεφάλι από έναν αστυνόμο γιατί έκλεψε βενζίνη αξίας 20 ευρώ.

Σαν να μην είχε μεγαλύτερη αξία η ζωή του από αυτό το ποσό. Πριν από ένα χρόνο μια οκτάχρονη Ρομά έχασε τη ζωή της σε κοινή θέα, σε εργοστάσιο του Κερατσινίου, καθώς οι υπάλληλοι την προσπερνούσαν για ώρα ενώ την έβλεπαν να αργοπεθαίνει εγκλωβισμένη στη σιδερένια πόρτα. Σαν να μην ήταν άνθρωπος. Κάθε μέρα δεκάδες Ρομά πεθαίνουν γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας.

Πώς αντιμετωπίζουμε μέσα στον χώρο και στον χρόνο τους Τσιγγάνους; Ποια είναι η πολιτική που ακολουθούμε ως κράτος και ως πολιτισμός για τον νομαδικό πληθυσμό; Μήπως, ακόμα και όταν έχουμε καλές προθέσεις, αποφασίζουμε για εκείνους χωρίς εκείνους, χωρίς δηλαδή τη δική τους συμμετοχή;

Η «Ελλάν Πασσέ» έχει επανειλημμένως τονίσει πως επιθυμεί «διασπορά και ενσωμάτωση» και πως δεν θέλει «σχολεία που λειτουργούν σαν γκέτο». Αντί για αυτό κάθε φορά ως πολιτεία προτείνουμε μόνο τη δημιουργία νέων γκέτο μέσα από την ανάπτυξη χώρων μετεγκατάστασης. Το ίδιο συμβαίνει και σε όλες τις χώρες της Ευρώπης παρ’ όλο που πρόκειται για τη μεγαλύτερη μειονότητα της Γηραιάς Ηπείρου. Οι Ρομά είτε γκετοποιούνται, είτε εκδιώκονται βίαια από τους καταυλισμούς τους.

Ολοι ξέρουμε πως οι συνθήκες ζωής των Ρομά λειτουργούν αποτρεπτικά για την εκπαιδευτική διαδικασία. Τα παιδιά που ζουν στα παραπήγματα δεν έχουν διεύθυνση. Σε ποιο σχολείο ανήκουν; Τα παιδιά που δεν ζουν σε σπίτια, χωρίς καθαρό νερό σε ποια τάξη να μπουν χωρίς να γίνουν στόχος; Πώς να διαβάσουν όταν σε πολλά «σπίτια» δεν υπάρχει καν ηλεκτρικό ρεύμα;

Πριν από μερικά χρόνια είχαν ξεκινήσει κάποιες παρεμβάσεις στους καταυλισμούς της Δυτικής Αττικής. Σε ποια φάση είναι άραγε η εγκατάσταση των πολυκέντρων, δηλαδή των κέντρων κοντά σε σχολεία και οικισμούς που συμπεριλαμβάνουν υπηρεσίες για την ατομική υγιεινή;

Παρά τα κονδύλια που έχουν δοθεί, παρά τις υποσχέσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων, η ενσωμάτωση των Τσιγγάνων παραμένει ζητούμενο. Ο διωγμός των Ρομά μοιάζει να είναι αιώνιος σαν να υπηρετείται διαχρονικά και παγκόσμια η ιστορία που έχει δημιουργηθεί για τη φυλή τους, η οποία δεν είναι παρά ένα λευκό κατασκεύασμα το οποίο παρήγαγε τη νομιμοποίηση της λευκής ταυτότητας - φράση δανεική από τον Cayetano Fernandez.

Ισως γιατί ο αντιτσιγγανισμός είναι ένα φυλετικό σύστημα κυριαρχίας με ιστορικές ρίζες στη νεωτερικότητα και υπακούει στην κατασκευή του λευκού Ευρωπαίου ανθρώπου ως πρότυπου της ανθρωπότητας, με αποτέλεσμα να απανθρωποποιεί όλους τους άλλους, όπως επισημαίνει ο Fernandez, ερευνητής που εξειδικεύεται στα θέματα Τσιγγάνων.

Εχετε αναρωτηθεί τι απέγιναν τα εκατομμύρια ευρώ που έχουν φτάσει στην Ελλάδα από την Ευρώπη για τους Ρομά; Με πόση ευκολία ναυάγησαν οι διεθνείς προσπάθειες ευαισθητοποίησης για το ζήτημα του ρατσισμού εναντίον των Τσιγγάνων; Εχετε επιχειρήσει να κοιτάξετε τους Ρομά πέρα από τα στερεότυπα; Να μπείτε σε μια τσιγγάνικη οικογένεια, να αναρωτηθείτε σοβαρά πάνω στη σχολική εκπαίδευση και στις συνθήκες ζωής τους;

Εχετε αναρωτηθεί τι ρόλο παίζει ο δημοσιογραφικός λόγος στον τρόπο που τους βλέπουμε, πώς τα μίντια αποσιωπούν τον ρατσισμό των Ρομά μιλώντας μόνο για τα βίαια επεισόδια που προκαλούν; Εχετε ποτέ σκεφτεί πως όλες μας οι αφηγήσεις είναι ενσωματωμένες στην ιδεολογία της λευκής υπεροχής και πως ο αντι-Ρομά ρατσισμός εμφανίζεται ως ρυθμιστική τακτική για τον έλεγχο και την πειθάρχηση του σώματος των Ρομά;

Οσο θα παρουσιαζόμαστε σαν «λευκοί σωτήρες» και θα επιμένουμε να θέλουμε να σώσουμε τους Τσιγγάνους από τον βάρβαρο εαυτό τους, όσο αναπαράγουμε την εθνική ιστορία μέσα από μια εμμονική αναζήτηση της κυρίαρχης ελληνικής ταυτότητας, η ζωή των Αλλων δεν θα έχει αξία και τα χέρια φανατισμένων ενστόλων θα πατούν με ευκολία τη σκανδάλη.

Ο ρατσισμός απέναντι στους Ρομά είναι πλέον κανονικοποιημένος. Και όλοι, από ένα σημείο και μετά, έχουμε ευθύνη για την κατασκευή του Αλλου -στη συγκεκριμένη περίπτωση του Τσιγγάνου- ως κάτι απειλητικού για τη δομική φυλετική τάξη. Και όσο συμβαίνει αυτό, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μέσω της «ενδοβολής» θα αφομοιώνουν την υπακοή στην ασφαλή ομοιογένεια, ενδύοντας «φρικιαστικές σφαγές» με την έλξη της δόξας, όπως σημείωνε ο Ζορζ Μπατάιγ στην «Ψυχολογική δομή του φασισμού».

Αν δεν πάψουμε να εννοιολογούμε τον αντιτσιγγανισμό ως συνέπεια του «τρόπου ζωής των Ρομά» και να ενοχοποιούμε τον τρόπο ζωής των Ρομά για τον ρατσισμό που αντιμετωπίζουν, δεν θα πάψουμε να νομιμοποιούμε την απανθρωποποίηση αυτών των ανθρώπων και δεν θα έχει τελειωμό αυτός ο φαύλος κύκλος θεσμοθετημένου μίσους.

Ας μιλήσουμε επιτέλους μια μέρα για τους Ρομά ακούγοντας προηγουμένως τους ίδιους τους Ρομά.