Από τον Ζάννα στα Ζάναξ!

Στη Θεσσαλονίκη, πριν από 62 χρόνια ξεκίνησε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, από τα ιστορικότερα στην Ευρώπη. Ως «Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου» με πρωτοβουλία του Παύλου Ζάννα ξεκίνησε. Μεγάλος και τρανός ο Ζάννας: αγωνιστής, αντιστασιακός, μέγας λογοτέχνης, κριτικός κινηματογράφου και σκηνοθέτης.

Σαν φυλακίστηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, μετέφρασε στη φυλακή το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ –να πούμε κι άλλα; Παντού «σχολεία» έφτιαχνε ο Ζάννας: μέσα κι έξω από φυλακές, μέσα κι έξω από δικτατορίες. Αυτός δημιούργησε και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κι άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του: ήθελε να αναδείξει την ντόπια κινηματογραφική παραγωγή, να την ενισχύσει, να την κάνει δυνατή, κριτική, ελεύθερη! Οπότε, μπορούμε να καταλάβουμε και ποιο ήταν το κοινό του Φεστιβάλ τότε...

Τα χρόνια πέρασαν, το Φεστιβάλ έγινε διεθνές (κάθε Νοέμβρη) και ο αείμνηστος Δημήτρης Εϊπίδης δημιούργησε και το «αδερφάκι» του, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ (κάθε Μάρτιο), πριν από 24 χρόνια. Ο Παύλος Ζάννας συχωρέθηκε κι αυτός και για τις νεότερες γενιές είναι πλέον μία από τις αίθουσες του Φεστιβάλ: στον 5ο όροφο του Ολύμπιον, ακριβώς στην Αριστοτέλους. Κάτω η μεγάλη αίθουσα του Ολύμπιον, πάνω η μικρότερη του Ζάννα.

Το προηγούμενο Σάββατο, μία μέρα πριν από τη λήξη του 24ου ΦΝΘ, η αίθουσα του Ολύμπιον (η μεγάλη) ήταν φίσκα. Ανοιχτός και ο Εξώστης (Α’). Εκεί ήμασταν κι εμείς. Πάντα εξώστη, καθώς κάτω πιάνεται ο απαυτός μας στα στενά καθίσματα. Ασε που έχει και... άλλο κοινό συνήθως ο Εξώστης. Η ταινία ήταν αντιρωσικού περιεχομένου, όπως μας είχαν ενημερώσει. «F@ck This Job» ο τίτλος, δημοσιογράφος η σκηνοθέτρια.

Το ντοκιμαντέρ από τη μια αναφερόταν στην ελευθερία του λόγου και της δημοσιοποίησης και παράλληλα περιέγραφε τη ζωή της ιδιοκτήτριας, Νατάσα Σιντέγεβα του καναλιού DozhdTV, που άνοιξε το 2010 περίπου και πριν από δυο εβδομάδες (μόλις!) η ρωσική κυβέρνηση σταμάτησε τις μεταδόσεις του. Η σκηνοθέτρια, Βέρα Κριτσέφσκαγια, ήταν η αρχισυντάκτρια του καναλιού, μέχρι που πια δεν ήταν.

Βλέπετε, το κανάλι άνοιξε καθώς η Νατάσα (κάτι ανάμεσα σε Ελένη Μενεγάκη και κάτι πολύ χειρότερο) με τα λεφτά του παμπλούτιου Ρώσου άντρας της ήθελε να φτιάξει ένα κανάλι ψυχαγωγικό. Εν τέλει έγινε ειδησεογραφικό, με σατιρικές εκπομπές για την κυβέρνηση Πούτιν.

Κάποια στιγμή, όμως, εντελώς ξαφνικά, η Νατάσα λογόκρινε αυτές τις εκπομπές και (εντελώς τυχαία) την επόμενη μέρα ο τότε πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ επισκέφτηκε με πολλά ταραταντζούμ το κανάλι. Οι περιπέτειες συνεχίστηκαν, η Βέρα επέστρεψε, το κανάλι έχασε θεατές, η Νατάσα έκανε ταξίδια στην Αμερική για να χαλαρώσει, μετά χώρισε κ.λπ. κ.λπ.

Πολλές απορίες μάς άφησε το ντοκιμαντέρ, ούτε αν είναι αντιρωσικό καταλάβαμε με σαφήνεια, και μετά τη λήξη του, καθώς ήταν και οι δυο γυναίκες παρούσες, πήραμε το μικρόφωνο για ερωτήσεις.

Ερώτηση 1η: Πώς είναι δυνατόν να άφησε ο Πούτιν το κανάλι αυτό ανοιχτό, τη στιγμή που έβγαζε ειδήσεις που δεν του άρεσαν, ενώ είχε διώξει ήδη πανίσχυρους ολιγάρχες των μίντια και μάλιστα πρώην κολλητούς του; Απάντηση Νατάσας: γενικολογίες.

Ερώτηση 2η: Πού έβρισκε τα χρήματα για το κανάλι, ειδικά όταν είχε μόνο 60.000 θεατές σε μια χώρα 140 εκατομμυρίων; Απάντηση Νατάσσας: στην αρχή τα έβαζε ο άντρας της (αυτός πάλι από πού τα έβρισκε δεν μάθαμε ποτέ), μετά ήταν δύσκολα αλλά τα κατάφεραν (άρα, πάλι γενικολογίες).

Ερώτηση 3η και φαρμακερή: Πώς σχολιάζετε το γεγονός πως ενώ έχουμε ένα διαφορετικό καθεστώς στην Ελλάδα, ωστόσο η Ν.Δ. έχει βγάλει παρόμοιο με το Πούτιν νόμο, με τον οποίο όποιος δημοσιογράφος στρέφεται ενάντια της εθνικής ασφάλειας μπορεί να διωχτεί (κάτι που ίσχυε μόνο επί χούντας); Και ήδη έχουμε διώξεις δύο δημοσιογράφων;

Ε ρε τι έγινε στο κοινό! «Αυτό είναι προπαγάνδα!» φώναξε ένας ηλικιωμένος δημοσιογράφος, με τμήμα του κοινού να μας γιουχάρει, παίρνοντας το μέρος του. Μετά βίας ακουστήκαμε σαν είπαμε πως «αυτά είναι γεγονότα και όχι προσωπικές απόψεις».

Μετά, πήρε τον λόγο ένας νεότερος (πάλι δημοσιογράφος) και είπε: «Μου κάνει εντύπωση πως ήρθαμε να δούμε μια ταινία για την ελευθερία του λόγου και της δημοσιογραφίας κι όμως βρίζουμε αν δεν μας αρέσει μία ερώτηση!». Και πέφτει χειροκρότημα...

Οι μισοί έτσι, οι άλλοι μισοί γιουβέτσι. Ακόμη και φίλοι σταμάτησαν να μας μιλάνε επειδή ρωτήσαμε ό,τι ρωτήσαμε... Δεν πάμε καλά. Δεν πάμε καθόλου καλά. Ενα Ζάναξ κανείς;