«Απότομη υποβάθμιση» της ελευθερίας του Τύπου

Τη μεγαλύτερη υποβάθμιση φαίνεται ότι γνώρισε η ελευθερία του Τύπου τη χρονιά που μας πέρασε. Αυτό τουλάχιστον καταγράφει στην ετήσια έκθεσή της η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (ΔΧΣ, RSF). Η χώρα μας πάντως σημειώνει άνοδο κατά οκτώ θέσεις και βρίσκεται ουσιαστικά στη μέση του καταλόγου της RSF, καθώς καταλαμβάνει την 91η θέση πίσω ακριβώς από το Κουβέιτ...

Στην έκθεσή τους, που δημοσιοποιήθηκε χθες, οι ΔΧΣ σημειώνουν ότι αυτή η... καθίζηση ήταν συνέπεια κυρίως της δράσης οργανώσεων όπως το Ισλαμικό Κράτος και οι Νιγηριανοί ισλαμιστές της Μπόκο Χαράμ. Ο Κριστόφ Ντελουάρ, γενικός γραμματέας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, τόνισε ότι «υπήρξε μια συνολική επιδείνωση, η οποία συνδέεται με πολύ διαφορετικούς παράγοντες, με την ύπαρξη πολέμων της ενημέρωσης, τη δράση μη κρατικών οργανώσεων, οι οποίες συμπεριφέρονται σαν δεσπότες της ενημέρωσης». Οπως εξήγησε το 2014 ήταν μια χρονιά «απότομης υποβάθμισης για την ελευθερία της ενημέρωσης», καθώς τα 2/3 των 180 χωρών, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των ΔΧΣ τα πήγαν χειρότερα απ’ ό,τι στην προηγούμενη έκθεση. Η συγκεκριμένη λίστα συντάσσεται με βάση επτά παραμέτρους που ελέγχει η μη κυβερνητική οργάνωση: πλουραλισμός, διαφάνεια, ανεξαρτησία ΜΜΕ, υποδομές, καταχρήσεις, αυτολογοκρισία και νομικό πλαίσιο.

Η Γαλλία, όπου πρόσφατα είχαμε την επίθεση στην εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα «Charlie Hebdo», η οποία όμως δεν προσμετράται σε αυτήν την έκθεση των ΔΧΣ, φαίνεται το 2014 να έχει κερδίσει μία θέση καθώς κατατάσσεται στην 38η. Πάντως η μη κυβερνητική οργάνωση σπεύδει να επισημάνει τη λύπη της καθώς στη Γαλλία, όπως σημειώνεται, «προστατεύεται ελάχιστα το απόρρητο των πηγών». Την τελευταία θέση πάντως από τις χώρες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση κατέχει η Βουλγαρία (106).

Από τους ΔΧΣ, πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τους δημοσιογράφους χαρακτηρίζεται η Συρία, η οποία τοποθετείται στη θέση 177 από τις 180, πίσω ακριβώς από την Κίνα (176) και μπροστά από το Τουρκμενιστάν (178), τη Βόρεια Κορέα (179) και την Ερυθραία (180). Οπως σημειώνεται, σε Ιράκ (156) και Νιγηρία (111) παρατηρήθηκαν και πάλι τη χρονιά που μας πέρασε «μαύρες τρύπες στην ενημέρωση», καθώς οι ΔΧΣ επισημαίνουν ότι «η επέκταση των καταχρήσεων» που διαπράττονται σε Ιράκ και Συρία από το επονομαζόμενο Ισλαμικό Κράτος έχει ουσιαστικά υποχρεώσει πολλούς δημοσιογράφους να φύγουν από αυτές τις χώρες. Στην Ιταλία πάλι καταγράφονται απειλές κυρίως από τη μαφία, ενώ εμφανίζεται και σημαντική αύξηση «καταχρηστικών μηνύσεων για δυσφήμηση», γι΄ αυτό και η γειτονική χώρα υποχώρησε 24 θέσεις για να καταλήξει στη θέση 73.

Σύμφωνα με τους ΔΧΣ, «από την Μπόκο Χαράμ μέχρι το Ισλαμικό Κράτος, περνώντας από τους Λατινοαμερικανούς λαθρεμπόρους ναρκωτικών ή τη σικελική μαφία, τα κίνητρα ποικίλλουν αλλά ο τρόπος δράσης είναι ο ίδιος: η φίμωση διά του φόβου ή των αντιποίνων». Την πρώτη θέση στον κατάλογο πάντως διατηρεί για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά η Φινλανδία, ενώ ακολουθούν η Νορβηγία και η Δανία, η οποία βρέθηκε πλέον στην πρώτη τριάδα. Σημαντικές πτώσεις παρατηρούνται όμως και σε αρκετά από τα λεγόμενα μικρά ευρωπαϊκά κράτη. Για παράδειγμα, το Λουξεμβούργο που βρίσκονταν τέταρτο έπεσε στη 19η θέση, το Λιχτενστάιν από έκτο είναι πλέον 27ο, ενώ η Ανδόρα από την 5η θέση έπεσε στην 32η σημειώνοντας ουσιαστικά τη μεγαλύτερη πτώση.

Στα προαναφερόμενα κράτη, όπως σημειώνουν οι ΔΧΣ, καταγράφονται εξαιρετικά συχνά συγκρούσεις συμφερόντων, οι οποίες ολοένα και μεγεθύνονται, καθώς πολιτική και οικονομική εξουσία βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση με την εξουσία των ΜΜΕ. Αναφορές γίνονται και στην ενίσχυση της βίας εναντίον δημοσιογράφων που καλύπτουν στο διαδίκτυο διαδηλώσεις, με τους ΔΧΣ να επισημαίνουν περιπτώσεις όπως η Ουκρανία, το Χονγκ Κονγκ, η Βραζιλία και η Βενεζουέλα, η οποία έχασε 21 θέσεις (137η). Στις τελευταίες θέσεις κατάταξης παραμένουν αφρικανικά κράτη παρά την άνοδο κατά 15 θέσεις που εμφανίζει η Ακτή Ελεφαντοστού (86).