«Το Ισραήλ δεν είναι κράτος όλων των πολιτών του, (είναι) έθνος-κράτος του εβραϊκού λαού και μόνο αυτού». [1]
Δημόσια ανάρτηση του Μπ. Νετανιάχου, Μάρτιος 2019
Για το ερώτημα του απαρτχάιντ, την πιο έγκυρη απάντηση δίνει ίσως μια φωνή από το ίδιο το Βαθύ Κράτος του Ισραήλ: Ο Ταμίρ Πάρντο [2], πρώην επικεφαλής της Μοσάντ (2011-6), εξηγεί ότι «σε έδαφος όπου δύο λαοί κρίνονται με δύο (διαφορετικά) νομικά συστήματα, εκεί είναι κράτος-απαρτχάιντ». [3]
Η εικόνα αυτή γίνεται πολύ πιο σαφής, αν συνειδητοποιήσουμε ότι όλη η εδαφική έκταση από τον Ιορδάνη μέχρι τη Μεσόγειο ελέγχεται από ένα μόνο κράτος, το Ισραήλ. [4] Οι Εβραίοι του Ισραήλ έχουν πλήρη δικαιώματα σε όλον αυτό το χώρο. Αντίθετα, για τους Παλαιστίνιους ισχύει καθεστώς στρατιωτικής κατοχής στη Δυτική Όχθη (με περιορισμένη αυτονομία στη μισή), ασφυκτικού αποκλεισμού στη Γάζα (2007-2023), μόνιμης άδειας παραμονής στην Ανατολική Ιερουσαλήμ χωρίς πολιτικά δικαιώματα, πολιτών δεύτερης κατηγορίας μέσα στα ισραηλινά σύνορα του 1967. Πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης επιβεβαιώνει ότι η παρατεταμένη αυτή ισραηλινή κατοχή είναι αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και ζητά τον τερματισμό της το ταχύτερο δυνατόν. [5]
Επίκεντρο των «διαφορετικών νομικών συστημάτων» είναι σήμερα η Δυτική Όχθη: [6]
60% της έκτασής της αποτελεί τη λεγόμενη «Ζώνη C» [7], όπου στον Στρατιωτικό Νόμο των ισραηλινών αρχών υπόκεινται μόνο οι Παλαιστίνιοι, ενώ εξαιρούνται πλήρως οι Ισραηλινοί έποικοι. [8]
Τα υπόλοιπα Παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης παραμένουν κατακερματισμένα σε πάνω από 100 περίκλειστους θυλάκους, που επικοινωνούν μεταξύ τους μόνο μέσω ισραηλινών σημείων ελέγχου. 42% της Δυτικής Όχθης είναι πρακτικά αποκλεισμένο για τους Παλαιστίνιους. [9] Διακεκριμένοι Ισραηλινοί δημοσιογράφοι τεκμηριώνουν ότι δίκτυα εποίκων λειτουργούν διαχρονικά ως εγκληματική οργάνωση, με πλήρη κρατική κάλυψη και ατιμωρησία. [10]
Τείχος Ασφαλείας 700 χιλιομέτρων [11] αποκλείει στους Παλαιστινίους την πρόσβαση στο 9,4% της Δυτικής Όχθης (δίπλα στα σύνορα του 1967), αποκόπτοντάς το από τα υπόλοιπα Παλαιστινιακά Εδάφη. Το 2004 κρίθηκε αντίθετο στο Διεθνές Δίκαιο από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης [12], αλλά παραμένει.
Ακραία περίπτωση αποτελεί η «Ζώνη H2» της Χεβρώνας [13], όπου 39.000 Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν πάγιες σκληρές απαγορεύσεις κυκλοφορίας και πρόσβασης σε ολόκληρες κεντρικές περιοχές, για χάρη των 900 Ισραηλινών εποίκων της πόλης.
Εξωδικαστικές εκτελέσεις, χιλιάδες αυθαίρετες συλλήψεις ακόμη και χωρίς καθόλου κατηγορίες (ως «διοικητική κράτηση») [14], συστηματική παρεμπόδιση αγροτικών εργασιών [15], αποτελούσαν καθημερινότητα και πριν την 7η Οκτωβρίου. Εγκλήματα εποίκων κατά Παλαιστινίων, έμεναν και μένουν συστηματικά ατιμώρητα. [16]
Ισραηλινά σημεία ελέγχου [17] λειτουργούν για τους Παλαιστινίους σε όλη τη Δυτική Όχθη. Πρόσβαση στην Ανατολική Ιερουσαλήμ από τη Δυτική Όχθη επιτρέπεται μόνο με ειδική άδεια, που συνήθως απαιτεί ηλικία πάνω από 55-60 ετών. Ταξίδια στο εξωτερικό επιτρέπονται μόνο μέσω Ιορδανίας, και μόνο με ειδική ισραηλινή άδεια που δίνεται σε ελάχιστους.
Για την κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ, ειδική ισραηλινή νομοθεσία δίνει επιλεκτικό δικαίωμα ανάκτησης όσων περιουσιών ανήκαν σε Εβραίους πριν το 1948 [18], με εξώσεις των Παλαιστινίων που είχαν εγκατασταθεί εκεί μετά την εκδίωξή τους από το Ισραήλ. Ο ίδιος νόμος αποκλείει αντίστοιχη ανάκτηση περιουσιών από Παλαιστινίους.
28% των παλαιστινιακών σπιτιών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ αντιμετωπίζουν ισραηλινές Εντολές Κατεδάφισης ως «αυθαίρετα», καθώς το Ισραήλ απορρίπτει συστηματικά τις αιτήσεις για οικοδομικές άδειες. Το ίδιο ισχύει και στο 60% της Δυτικής Όχθης, τη Ζώνη C: οι εντολές κατεδάφισης ενεργοποιούνται επιλεκτικά και αιφνιδιαστικά, συχνά μετά από χρόνια [19]. Στα θύματα επιβάλλεται επιπλέον να πληρώσουν και τα σχετικά «έξοδα» των κατεδαφίσεων που ξεπερνούν συνήθως τις 20.000 ευρώ. Κατεδαφίσεις επιβάλλονται ακόμη και σε … κοινοτικά φωτοβολταϊκά. [20]. Αντίθετα, ασυλία από κατεδαφίσεις έχουν τα (παράνομα, ακόμη και με το ισραηλινό νομικό πλαίσιο) εβραϊκά outposts της Δυτικής Όχθης. [21]
Μέσα στα ισραηλινά σύνορα του 1967, τα «διαφορετικά νομικά συστήματα» είναι πολύ λιγότερο κραυγαλέα: [22]
Από το 2018 Θεμελιώδης Νόμος με συνταγματική ισχύ ορίζει το Ισραήλ ως « Έθνος Κράτος του Εβραϊκού Λαού». [23]
Μέχρι και το 1966 ίσχυε στο Ισραήλ επίσημο καθεστώς Στρατιωτικού Νόμου, αποκλειστικά για τους παλαιστινιακής καταγωγής πολίτες του. [24]
Στη οικιστική και αγροτική δημόσια γη στο Ισραήλ (πάνω από 90% της γης είναι δημόσια), πρόσβαση για αγορά ή ενοικίαση έχουν αποκλειστικά Εβραίοι [25]. Περιοχές κατοικίας Εβραίων και Παλαιστινίων, είναι πρακτικά διαχωρισμένες. Στους μικρούς και μεσαίους οικισμούς, ειδική νομοθεσία προβλέπει αποκλεισμό υποψήφιων κατοίκων για.. «ασυμβατότητα με τον κοινωνικό-πολιτισμικό ιστό». [26]
47% των Παλαιστινιακών νοικοκυριών του Ισραήλ ζουν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας, έναντι 18% του εθνικού μέσου όρου. [27]
Οι Παλαιστίνιοι του Ισραήλ είναι το 20% του εκλογικού σώματος, αλλά μόλις 10% των βουλευτών. [28] Η πολιτική τους επιρροή είναι ακόμη μικρότερη, και υπονομεύεται από σειρά περιοριστικών μέτρων. [29] Νόμος του 2016 που επιτρέπει την αναιτιολόγητη οριστική καθαίρεση βουλευτή, με πλειοψηφία ¾ των βουλευτών [30], θεωρείται «προειδοποίηση» για τα Παλαιστινιακά κόμματα.
Μικτοί γάμοι Παλαιστίνιων πολιτών του Ισραήλ με Παλαιστινίους από τη Δυτική Όχθη ή τη Γάζα, καλύπτονται μόνο με προσωρινές άδειες 6μηνης παραμονής στο Ισραήλ: απόκτηση ιθαγένειας ή μόνιμης άδειας παραμονής για τον/την σύζυγο, απλά αποκλείονται. [31]
«Δικαίωμα επιστροφής» και εγκατάστασης [32] με πλήρη πολιτικά δικαιώματα εξαρχής, αναγνωρίζει το Ισραήλ σε κάθε Εβραίο πλην εκείνων που έχουν μεν εβραϊκή καταγωγή αλλά ανήκουν σε άλλες θρησκείες: θα συναντούσαν εδώ εμπόδια ακόμη και θύματα αντισημιτικών διωγμών, όπως οι Conversos της Ισπανίας [33] που στέλνονταν στην Ιερά Εξέταση ως «ανεπαρκώς εκχριστιανισθέντες», ή οι Ντονμέδες της Θεσσαλονίκης που εκδιώχτηκαν το 1924 στην Τουρκία ως τυπικά Μουσουλμάνοι [34].
Το εδαφικό, ως διαιώνιση του ισραηλινού ελέγχου
Αποκαλυπτική για το απαρτχάιντ είναι και μια επίσημη δήλωση του Εχούντ Μπάρακ το 2000, ως Ισραηλινού πρωθυπουργού, ενόψει της τελικής διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο του Όσλο: «Κάθε προσπάθεια του Ισραήλ να κρατήσει την περιοχή αυτή (Δυτική Όχθη και Γάζα) ως μια μόνο πολιτική οντότητα, οδηγεί αναγκαστικά είτε σε αντιδημοκρατικό κράτος, είτε σε μη-εβραϊκό. Αν οι Παλαιστίνιοι ψηφίζουν, τότε θα είναι κράτος δύο λαών. Αν δεν ψηφίζουν, θα είναι κράτος-απαρτχάιντ». [35]
Ο ορισμός αυτός αξίζει να συγκριθεί με την τελική «προσφορά» του ίδιου του Μπάρακ για το εδαφικό [36]: το Παλαιστινιακό Κράτος στη Δυτική Όχθη θα το αποτελούσαν τρεις χωριστές περίκλειστες χερσαίες νησίδες, χωρίς εδαφική επικοινωνία ούτε μεταξύ τους ούτε με την Ιορδανία: οι ενδιάμεσοι διάδρομοι και η παλαιστινιακή όχθη του Ιορδάνη θα έμεναν στο Ισραήλ, με τις εσωτερικές και διεθνείς επικοινωνίες των Παλαιστινίων να περνούν υποχρεωτικά από ισραηλινά εδάφη. Λωρίδα ισραηλινών εδαφών, θα απέκοπτε από τη Δυτική Όχθη και τον προτεινόμενο Παλαιστινιακό Τομέα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. [37]
Πρακτικά, επισφραγιζόταν η ύπαρξη μιας μόνο πραγματικής κρατικής οντότητας, του Ισραήλ, όπου οι Παλαιστίνιοι ΔΕΝ θα ψήφιζαν: Παλαιστινιακές πολιτικές για υδάτινους πόρους, μεγάλες υποδομές, θέματα ασφάλειας, μετακινήσεις πολιτών και τουρισμό, διακίνηση εμπορευμάτων και μεθοριακούς ελέγχους, θα μπορούσαν να υλοποιηθούν μόνο με σύμφωνη γνώμη του Ισραήλ. Υποβαθμισμένη Παλαιστινιακή Αρχή σε κατακερματισμένα εδάφη, θα θύμιζε εντυπωσιακά τα (επίσης τυπικά ανεξάρτητα) Μπαντουστάν [38] της Νότιας Αφρικής, επί απαρτχάιντ. Για την ιστορία, το Ισραήλ διατηρούσε στενή συνεργασία με το συγκεκριμένο καθεστώς, μέχρι και το τέλος του. [39]
Η «φιλοσοφία» αυτή απηχούσε διαχρονικές ισραηλινές πολιτικές, από το Σχέδιο Αλλόν του 1967 [40] μέχρι και το Σχέδιο Τραμπ του 2020 [41], όλες με δύο βασικά κοινά σημεία: χωριστούς Παλαιστινιακούς θεσμούς (ώστε να μην ψηφίζουν στο Ισραήλ τα 5,5 εκατ. Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης και της Γάζας), και εκτεταμένες ισραηλινές προσαρτήσεις με έμφαση στην αραιοκατοικημένη Κοιλάδα του Ιορδάνη.
Κύριο διάλειμμα στην πολιτική αυτή, ήταν το 2007-8: έχοντας αποτύχει στην εισβολή του 2006 στον Λίβανο, ο συνεργάτης και διάδοχος του Σαρόν Εχούντ Όλμερτ [42] αναζήτησε συμφωνίες με την Παλαιστινιακή Αρχή και τον αραβικό κόσμο. Στη συνδιάσκεψη της Αννάπολης [43] υπό την αιγίδα των ΗΠΑ οι δύο πλευρές έφθασαν πολύ κοντά σε αξιοπρεπή συμβιβασμό στο εδαφικό [44]: όμως ο Όλμερτ είχε χάσει την πλειοψηφία στην Ισραηλινή Βουλή, ενώ ο Αμπάς αδυνατούσε να δεσμευτεί για το ισραηλινό σχέδιο στη μόλις 24ωρη προθεσμία που του δινόταν, χωρίς καν να του επιτραπεί να το μελετήσει και να το διαβουλευτεί [45]. Από τότε δεν υπήρξε άλλη διαπραγμάτευση για Παλαιστινιακό Κράτος: τα «δύο διαφορετικά νομικά συστήματα», συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Το θέμα του απαρτχάιντ, στον διεθνή δημόσιο διάλογο
Οι κατηγορίες για ισραηλινό απαρτχάιντ τεκμηριώνονται στις εκθέσεις των οργανώσεων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διεθνών [46], αλλά και ισραηλινών [47]. Για απαρτχάιντ μιλούν ανοικτά όλο και περισσότεροι ειδικοί από το Ισραήλ και τη διεθνή εβραϊκή Διασπορά [48]. Δημοσκόπηση του 2021 [49] έδειχνε ότι την εκτίμηση αυτή αποδέχονταν τουλάχιστον 25% των Εβραίων στις ΗΠΑ (και 38% για τους κάτω των 40). Σε έρευνα μεταξύ ειδικών Μεσανατολικών Σπουδών στις ΗΠΑ, τον Μάρτιο του 2022, 60% των απαντήσεων περιέγραφαν την κατάσταση ως «πολύ κοντά σε απαρτχάιντ» [50]. Αδιαμφισβήτητος φίλος του Ισραήλ, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Κάρτερ δημοσίευσε το 2006 βιβλίο με τίτλο «Παλαιστίνη: ειρήνη, ή απαρτχάιντ;» [51].
Το επίσημο Ισραήλ και οι υποστηρικτές του απορρίπτουν κατηγορηματικά κάθε τέτοια συζήτηση, με το σκεπτικό ότι η χρήση του όρου «εμπεριέχει την κατηγορία ότι το Ισραήλ είναι ρατσιστικό κράτος» [52]. Το πραγματικό όμως διακύβευμα είναι ότι το Απαρτχάιντ ορίζεται ως διεθνές ποινικό αδίκημα και Έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας, οπότε η Δύση θα βρισκόταν υποχρεωμένη να διακόψει πλήρως κάθε στρατιωτική, οικονομική και πολιτική στήριξη.
Ο επίσημος διεθνής νομικός ορισμός για το απαρτχάιντ, στο Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου [53], το ορίζει στο άρθρο 7 ως «απάνθρωπες πράξεις με χαρακτήρα παρόμοιο με αυτές της παραγράφου 7.1 (για τα Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας), όταν διαπράττονται στο πλαίσιο θεσμοποιημένου καθεστώτος συστηματικής καταπίεσης και κυριαρχίας μιας φυλετικής ομάδας πάνω σε άλλη ή άλλες, με πρόθεση τη διατήρηση του καθεστώτος αυτού» [54].
Για την ιστορία, το Ισραήλ είχε αρχικά συνυπογράψει το συγκεκριμένο Καταστατικό [53], για να ανακαλέσει πολύ γρήγορα την υπογραφή του το 2001, λίγο μετά την απόφασή του να τερματίσει τις συνομιλίες για Παλαιστινιακό Κράτος…
*Νομικός, στέλεχος του Πράσινου χώρου
Παραπομπές και τεκμηρίωση:
[1] Benjamin Netanyahu says Israel is ‘not a state of all its citizens’ | Israel | The Guardian
[4] Israel’s One-State Reality | Foreign Affairs (archive.is)
[5] UN court orders Israel to end its ocation of Palestinian territories | Israel | The Guardian
[7] Δυτική Όχθη - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
[8] Israeli settlement - Wikipedia
[9] Disappearing Palestine, Israel's Experiments in Human Despair by Jonathan Cook (archive.org)
[10] https://www.nytimes.com/2024/05/16/magazine/israel-west-bank-settler-violence-impunity.html
[11] Israeli West Bank barrier - Wikipedia
[13] Inside the West Bank district under harsh Israeli lockdown since Hamas attack - BBC News
[14] Administrative Detention | B'Tselem (btselem.org)
[16] How Extremist Settlers Took Over Israel - The New York Times (nytimes.com)
[17] Israeli checkpoint - Wikipedia
[18] Sheikh Jarrah controversy - Wikipedia
[21] https://en.wikipedia.org/wiki/Israeli_outpost
[22] Why Israel is an apartheid state (jonathan-cook.net)
[23] Basic Law: Israel as the Nation-State of the Jewish People - Wikipedia
[24] https://www.palquest.org/en/highlight/14340/palestinians-under-military-rule-israel-1948-1966
[25] https://www.hrw.org/news/2020/05/12/israel-discriminatory-land-policies-hem-palestinians
[27] 12019 State Budget and Government Resolution 922.pdf (mossawa.org)
[28] List of Arab members of the Knesset - Wikipedia
[30] Israeli expulsion law ‘violates all rules of democracy’ | Conflict News | Al Jazeera
[31] Israel’s apartheid against Palestinians: Cruel system of domination and crime against humanity - Amnesty International στη σελ. 19. Επίσης, Court okays Citizenship Law, legalizing discrimination of Arabs - +972 Magazine
[32] What is Aliyah? - Nefesh B'Nefesh (nbn.org.il)
[33] Converso - Wikipedia
[34] Ντονμέ - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
[36] Map of the Israeli Offer for West Bank Final Status (jewishvirtuallibrary.org)
[37] https://www.theguardian.com/world/2002/may/11/usa.comment
[39] https://www.penguinrandomhouse.com/books/132145/the-unspoken-alliance-by-sasha-polakow-suransky/
[41] https://www.vox.com/2020/1/28/21083615/trump-peace-plan-map-netanyahu-israel-palestine
[42] https://en.wikipedia.org/wiki/Ehud_Olmert
[43] https://en.wikipedia.org/wiki/Annapolis_Conference
[44] https://www.shaularieli.com/en/maps/negotiations/ στον χάρτη “Annapolis 2008, Israeli proposal».
[45] https://www.timesofisrael.com/abbas-admits-he-rejected-2008-peace-offer-from-olmert/
[47] https://www.btselem.org/publications/fulltext/202101_this_is_apartheid
[48] The Elephant in the Room: Addressing the Ignored Reality in Israeli Protests - The Jerusalem Fund
[49] PowerPoint Presentation (jewishelectorateinstitute.org) σελ. 36
[50] Middle East Barometer March Questionnare with Results.pdf (umd.edu)
[51] https://forward.com/news/5918/carter-book-slaps-israel-with-apartheid-tag/
[52] Η αντιισραηλινή κριτική στον χώρο του πολιτισμού – DW – 02/03/2024
[53] Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας