Αλλαγές προσεκτικά μετρημένες

Η ... μεταρρύθμιση μπορεί να περιμένει. Οσοι προφήτευαν ότι μετά το πρόσφατο ταξίδι του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Αβάνα η Κούβα θα έβλεπε το «φως το αληθινό» και θα άρχιζε να χορεύει στον ρυθμό του άγριου καπιταλισμού, μάλλον θα πρέπει να κρατήσουν την όρεξή τους.

Το έβδομο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, που έληξε χθες παρουσία και του ιστορικού ηγέτη της χώρας Φιδέλ Κάστρο, ο οποίος είχε πολύ καιρό να πραγματοποιήσει δημόσια εμφάνιση, επιβεβαίωσε ότι τα πράγματα στην Κούβα θα συνεχίσουν, σε γενικές γραμμές, ως είχαν ώς τώρα: ο 84χρονος Ραούλ Κάστρο, εκτός από πρόεδρος της χώρας, θα παραμείνει και γενικός γραμματέας του κόμματος για άλλα πέντε χρόνια.

Η δε παραμονή του σκληροπυρηνικού 85χρονου Χοσέ Ραμόν Ματσάδο Βεντούρα, ιστορικού στελέχους της κουβανικής επανάστασης, στη θέση του αναπληρωτή γραμματέα στέλνει εντός κι εκτός συνόρων το μήνυμα ότι η κομματική ορθοδοξία δεν θα υποστεί σημαντικές αλλαγές.

Το πολύ κάποιες πινελιές κι αυτές σταδιακές και προσεκτικά μετρημένες. Οσο για την ηλικιακή ανανέωση των μελών της Κεντρικής Επιτροπής, την οποία ευαγγελίζεται στη θεωρία και ο ίδιος ο Κάστρο, θα γίνει και αυτή σταδιακά.

Σε ένα συνέδριο το οποίο χαρακτηρίστηκε από τον ερμητισμό του, ακόμα κι απέναντι στα μέλη του κόμματος, ο Ραούλ Κάστρο κατήγγειλε την «απαρχαιωμένη νοοτροπία» και την «αδράνεια» που κυριαρχεί σε πολλά πράγματα και μίλησε για την αναγκαιότητα να πάρει μπροστά η οικονομία.

Διευκρίνισε ωστόσο ότι αυτό δεν θα γίνει μέσω δραστικών καπιταλιστικών παρεμβάσεων τις οποίες οραματίζονται πολλοί στη Δύση.

«Οι μεταρρυθμίσεις», είπε στην ομιλία του στις εναρκτήριες εργασίες του συνεδρίου το Σάββατο, «δεν θα γίνουν βιαστικά», καθώς και ότι η Κούβα δεν θα βιώσει ποτέ το «δόγμα του σοκ», όπως άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες.

Τόνισε μάλιστα την ανάγκη να προστατευτεί το σοσιαλιστικό σύστημα της Κούβας από την απειλή του παγκόσμιου καπιταλισμού και, ειδικότερα, από την αμερικανική επιρροή.

Ακόμα πιο σκληρός, δύο μέρες μετά, ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Μπρούνο Ροδρίγκες, ο οποίος χαρακτήρισε το ταξίδι του Ομπάμα «επίθεση στα θεμέλια της Ιστορίας μας, του πολιτισμού και των συμβόλων μας».

Το πράσινο φως

Κι ενώ ελέχθησαν όλα αυτά στο συνέδριο, η Κούβα ετοιμαζόταν να υποδεχτεί φέτος πλήθη Αμερικανών τουριστών, καθώς και αρκετούς επενδυτές.

Από το 2014, μετά την πρώτη προσέγγιση Κάστρο - Ομπάμα, η τουριστική κίνηση αυξήθηκε κατά 20%, ενώ για φέτος αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη αύξηση.

Ο Ραούλ Κάστρο, αφότου ανέλαβε τα ηνία το 2008, άναψε το πράσινο φως για κάποια βήματα στην ελεύθερη οικονομία, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν μισό εκατομμύριο Κουβανοί οι οποίοι είναι είτε αυτοαπασχολούμενοι είτε υπάλληλοι σε κάποια μικρή ιδιωτική επιχείρηση.

Πολλοί από αυτούς ζητούν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, ενώ αρκετοί άλλοι Κουβανοί ονειρεύονται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, παρασυρμένοι από τις «Σειρήνες του καπιταλισμού», όπως θα έλεγε ο πρόεδρος Κάστρο.

Οι δε μεταρρυθμίσεις που προτίθεται να εφαρμόσει παραμένουν «θολές». Απομένει να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στις «μεταρρυθμίσεις» και στη διατήρηση του σοσιαλιστικού συστήματος το οποίο θέλει να διαφυλάξει ως κόρην οφθαλμού η ηγεσία.

Ο χρόνος θα δείξει αν αυτό θα γίνει πραγματικότητα. Αυτό που παραδέχονται πάντως οι πιο λογικές φωνές στις ΗΠΑ είναι ότι η Κούβα δεν θα γίνει εύκολα μια μετακομμουνιστική Ρωσία.

Μέχρι που αρχίζουν να αναγνωρίζουν και θετικά στοιχεία στο καθεστώς της χώρας, όπως στον τομέα της υγείας, την οποία η κουβανική ηγεσία θεωρεί «θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα».

«Οι Κουβανοί έχουν όντως καθολική δωρεάν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η οποία καλύπτει μέχρι και την αλλαγή φύλου», διαπίστωνε η αμερικανική πολιτική ιστοσελίδα Politico.

«Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά: το μέσο προσδόκιμο ζωής των Κουβανών είναι ίδιο με το δικό μας, παρ’ όλο που η οικονομική τους κατάσταση είναι πολύ ασθενέστερη.

»Είναι μάλιστα εντυπωσιακά αρκετά τα ιατρικά τους επιτεύγματα, με δεδομένους τους περιορισμένους πόρους τους: Ανακάλυψαν, για παράδειγμα, εμβόλιο για τον καρκίνο του πνεύμονα και μια θεραπεία που μειώνει δραστικά τους ακρωτηριασμούς λόγω διαβήτη».

Το άρθρο έκλεινε με μια αρκετά ρεαλιστική διαπίστωση: «Σύντομα, οι οικονομικές μας σχέσεις με την Κούβα δεν θα διαφέρουν ιδιαίτερα από τις σχέσεις μας με άλλες χώρες που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Κίνα και το Βιετνάμ».