Η προοδευτική νίκη που κινδυνεύει

Ο Αρέβαλο κέρδισε με 59% έναντι της πρώην πρώτης κυρίας Σάντρα Τόρες, η οποία παρά τη συστράτευση όλων των συντηρητικών δυνάμεων γύρω της δεν ξεπέρασε το 37%. «Δεν μας είδαν να ερχόμαστε», έλεγε επανειλημμένα μετά τον πρώτο γύρο, όταν κι έκανε την έκπληξη και από όγδοο που τον έφεραν οι δημοσκοπήσεις κατέκτησε το εισιτήριο για τον δεύτερο γύρο.

Βασική του υπόσχεση είναι να ανακτήσει τους θεσμούς που έχουν αλωθεί από το μαύρο χρήμα και τη ναρκοπολιτική, ενώ προτεραιότητά του είναι να σταματήσουν οι διώξεις εναντίον πολιτικών αντιπάλων, δικαστικών λειτουργών (30 έχουν ήδη εγκαταλείψει τη χώρα), δημοσιογράφων και αξιωματούχων που μάχονταν κατά της διαφθοράς, στις οποίες είχε επιδοθεί η συντηρητική κυβέρνηση του απερχόμενου προέδρου Γιαματέι.

Σε μια χώρα (και περιοχή) όπου η αγανάκτηση των πολιτών καταλήγει συνήθως σε στήριξη κάθε είδους αντισυστημικών πολιτικών που επιδίδονται σε μια εμπρηστική ρητορική προσβολών και μίσους, ο 65χρονος σοσιαλδημοκράτης διανοούμενος και ακαδημαϊκός αποτελεί την εξαίρεση. Μακριά από ύβρεις και προσβολές απαντά με νηφαλιότητα και επιχειρήματα, με βασική του δέσμευση να σταθεί ανελέητος κατά της διαφθοράς που λεηλατεί τα δημόσια έσοδα και των αυταρχικών πολιτικών που απειλούν να μετατρέψουν τη χώρα σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Μιλά και για το τέλος της οικονομίας των προνομίων όπου η επιτυχία ενός επιχειρηματικού ομίλου εξαρτάται από τη σχέση του με κάποιον ισχυρό πολιτικό και για την οικονομία της πραγματικής ανάπτυξης την οποία θα φέρει, ανάμεσα στα άλλα, με ένα ευρύ πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων που θα δημιουργήσει πληθώρα θέσεων εργασίας.

Δεν υπόσχεται εύκολα θαύματα σε μια χώρα όπου το 60% του πληθυσμού ζει στη φτώχεια, πέντε εκατομμύρια γνωρίζουν επισιτιστική ανασφάλεια, παιδεία, υγεία και υποδομές είναι μια ανύπαρκτη πραγματικότητα, 300.000 πολίτες αναγκάζονται από αυτές τις συνθήκες να μεταναστεύουν κάθε χρόνο και η οικονομία έχει παραδοθεί στους μεγάλους ομίλους που «διαφεντεύουν» τη χώρα. Απέναντι σε αυτά, όπως έλεγε ο Αρέβαλο σε συνέντευξή του στην El País την περασμένη εβδομάδα, «δεν έχουμε κανένα μαγικό ραβδί, τα προβλήματα της χώρας δεν θα τα λύσουμε σε τέσσερα χρόνια, αλλά μπορούμε να αρχίσουμε να το κάνουμε».

Ενας διανοούμενος με ήθος και ευφυΐα

Ο Μπερνάρντο Αρέβαλο είναι γιος του Χουάν Χοσέ Αρέβαλο, ενός οραματιστή μεταρρυθμιστή υπέρ των λαϊκών μαζών, «του πρώτου ελεύθερα εκλεγμένου δημοκράτη προέδρου της Γουατεμάλας», όπως τον αποκαλούν. Γεννήθηκε στην Ουρουγουάη όπου είχαν καταφύγει εξόριστοι οι γονείς του αφότου ο διάδοχός του ανατράπηκε από πραξικόπημα που στήριξε η CIA.

Μεγάλωσε στη Βενεζουέλα, τη Χιλή και το Μεξικό, ενώ σπούδασε στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και έκανε το διδακτορικό του στην Πολιτική Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία. Δούλεψε ως διπλωμάτης και επί δέκα χρόνια εγκαταστάθηκε στην Ελβετία, όπου διετέλεσε διευθυντής της διεθνούς οργάνωσης Interpeace για τη Λατινική Αμερική, όπου ξεχώρισε στην επίλυση συγκρούσεων σε αυτή την περιοχή και την Αφρική.

Επιστρέφοντας στη Γουατεμάλα το 2013 και θέλοντας να είναι παρών στα τεκταινόμενα συμμετείχε σε ομάδα ακαδημαϊκών και διανοούμενων, προσπαθώντας να δώσει απτές απαντήσεις στα προβλήματα της χώρας, που μετά το κίνημα διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς του 2015 μεταμορφώθηκε στο Κίνημα Semilla (Σπόρος), με το οποίο το 2019 εκλέχτηκε βουλευτής και την περασμένη Κυριακή κέρδισε την προεδρία της χώρας.

Πολλές προκλήσεις πριν καν αναλάβει

Οι επόμενοι πέντε μήνες ώς την ανάληψη της προεδρίας στις 14 Ιανουαρίου του 2024 είναι κρίσιμοι γιατί οι κάθε είδους αντίπαλοί του -πολιτικοί, δικαστικοί και οικονομικοί- φαίνονται πρόθυμοι να αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα και να τον εμποδίσουν να κυβερνήσει.

Είναι ενδεικτικό ότι η ηττημένη αντίπαλός του Σάντρα Τόρες ώς χθες δεν είχε αναγνωρίσει το αποτέλεσμα, επιμένοντας πως δεν θα τοποθετηθεί ωσότου «ξεκαθαρίσουν τα αποτελέσματα με πλήρη διαφάνεια». Ενώ τόσο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν όσο και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ συνεχάρησαν τον Αρέβαλο για τη νίκη του, η Τόρες ισχυρίζεται (ψευδώς σαν άλλος Μπολσονάρο) πως το Ανώτατο Εκλογοδικείο ποτέ δεν διαλεύκανε υποτιθέμενες παρατυπίες του συστήματος, εκφράζοντας την «ανησυχία» της για την «ακεραιότητα αυτής της ψηφοφορίας».

Στις αβάσιμες καταγγελίες για νοθεία έρχεται να προστεθεί η προσπάθεια αποκλεισμού του Κινήματος Semilla από ένα δικαστικό σώμα του οποίου οι επικεφαλής έχουν αναλάβει ρόλο πολιτικής διαιτησίας υπέρ των κατεστημένων διεφθαρμένων πολιτικών. Μετά την ανέλπιστη επίδοσή του στον πρώτο γύρο, τόσο η γενική εισαγγελέας Πατρίσια Πόρας όσο και ο Ραφαέλ Κουρουτσίτσε, ειδικός εισαγγελέας κατά της ατιμωρησίας (ειρωνεία αυτοί οι τίτλοι, αφού και οι δύο περιλαμβάνονται στην αμερικανική λίστα Ενγκελ των διεφθαρμένων που απαγορεύεται να μπουν στις ΗΠΑ), επιχείρησαν να απαγορεύσουν τη συμμετοχή του κόμματος του Αρέβαλο επικαλούμενοι παλιότερες καταγγελίες για παρατυπίες στις υπογραφές που κατατέθηκαν για την εγγραφή του στις εκλογές. Τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές ο Κουρουτσίτσε επέμεινε πως μετά την Κυριακή θα υπάρξουν συλλήψεις, περιλαμβανομένου και του Αρέβαλο.

Στη δύσκολη για τον Αρέβαλο εξίσωση έρχονται και οι επιχειρηματίες που αποφασίζουν την πορεία της χώρας πέρα και πάνω από τις διαδοχικές κυβερνήσεις, αποκαλύπτει έκθεση της Διαμερικανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, υποστηρίζοντας πως μπορεί οι οικονομικές ελίτ να έχουν σημαντική επιρροή στις πολιτικές αποφάσεις στη Λατινική Αμερική, αλλά πουθενά όσο στη Γουατεμάλα.

Συσπειρωμένες πλέον στο Cacif, το Συντονιστικό των Αγροτικών, Εμπορικών και Επιχειρηματικών Ενώσεων, αποτελούν επίσης τις πιο άπληστες της περιοχής, σύμφωνα με τον Δείκτη Ποιότητας των Ελίτ του Κόσμου.

Το Cacif λειτουργεί σαν ένα πολιτικό κόμμα, καταγγέλλει ο Χουάν Αλμπέρτο Φουέντες, πρώην υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Αλβαράδο, αποκαλύπτοντας πως υπάρχουν οκτώ επιχειρήσεις και οικογένειες, οι λεγόμενες el G-8, που είχαν μεγαλύτερη πρόσβαση στο γραφείο του προέδρου από τον ίδιο. «Καμία αποφασιστική νομοθεσία, ιδίως στον οικονομικό τομέα, δεν εγκρίνεται χωρίς τη συναίνεσή τους». Κι αυτό συνιστά ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση για τον Αρέβαλο που διαθέτει μόλις 23 από τους 160 βουλευτές.

«Ολα δείχνουν πως αυτό δεν τέλειωσε την Κυριακή», έγραφε το BBC. «Πιθανώς θα συνεχίσουμε να βλέπουμε παράγοντες να επιχειρούν να χειραγωγήσουν την εκλογική διαδικασία».