Βία και προβοκάτσια έπεσαν στο κενό

36 ημέρες «απεργίας», 4 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες, επιθέσεις κατά ιθαγενών και γυναικών (περιλαμβανομένου ενός ομαδικού βιασμού), λεηλασίες, μπλοκάρισμα των μεταφορών, πυρπόληση του Εργατικού Κέντρου και της Ομοσπονδίας Αγροτών, ζημιές μεγαλύτερες του 1,2 δισ. δολαρίων. Οι κινητοποιήσεις στην επαρχία Σάντα Κρους της Βολιβίας, προπύργιο της πιο ακραίας αντιπολίτευσης, παρά τον βαρύ απολογισμό τους, δεν κατάφεραν να προκαλέσουν μια γενικευμένη αντίδραση. Επειτα από μαζικές αντιδιαδηλώσεις των οπαδών της κυβέρνησης, με μια νομοθετική της πρωτοβουλία, αλλά κι έναν συμβιβασμό, αποσοβήθηκε το βάθεμα της κρίσης.

Αφορμή αυτή τη φορά ήταν η απογραφή του πληθυσμού, που όφειλε να γίνει φέτος τον Νοέμβριο, αλλά λόγω των τεχνικών δυσκολιών που επέφερε η πανδημία, η κυβέρνηση αποφάσισε να την αναβάλει για ενάμιση χρόνο (όπως έγινε για τους ίδιους λόγους σε περισσότερες από 10 χώρες της περιοχής) και να την πραγματοποιήσει τους πρώτους μήνες του 2024. Αντίθετα, οι κυβερνώντες της επαρχίας Σάντα Κρους επέμεναν να μην αναβληθεί, κατηγορώντας την κυβέρνηση για μεθοδεύσεις ενόψει των εκλογών του 2025.

Ο πληθυσμός των επαρχιών καθορίζει το ποσό των κρατικών εσόδων αλλά και τον αριθμό των κοινοβουλευτικών εδρών που δικαιούται καθεμία από αυτές. Με δεδομένη την τεράστια δημογραφική αύξηση της Σάντα Κρους, λόγω κυρίως της εσωτερικής μετανάστευσης την τελευταία δεκαετία (από τότε δηλαδή που έγινε η τελευταία απογραφή), η Ακροδεξιά, συσπειρωμένη γύρω από την αποκαλούμενη Διαθεσμική Επιτροπή και την Επιτροπή (πολιτών και επιχειρηματιών) Υπέρ της Σάντα Κρους, μετέτρεψε μια τυπική διαδικασία σε μείζον πολιτικό ζήτημα, παραλύοντας τη χώρα από τις 22 Οκτωβρίου. Μια καθαρά πολιτική επιλογή, αφού, όπως είχε προαναγγείλει ο πρόεδρος Λουίς Αρσε, τα αποτελέσματα της απογραφής, όποτε κι αν γίνει, ούτως ή άλλως θα λαμβάνονταν υπόψη για τις εκλογές του 2025.

Το Σάββατο, έπειτα από την εσπευσμένη έγκριση στη Βουλή σχετικού σχεδίου νόμου που ορίζει τη διεξαγωγή της απογραφής στις 23 Μαρτίου του 2024 και την άμεση εφαρμογή των αποτελεσμάτων της τόσο στον προϋπολογισμό όσο και στις εκλογικές διαδικασίες, η Διαθεσμική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η «απεργία διαρκείας των πολιτών και τα μπλόκα σταματούν, όχι όμως και ο αγώνας μας». Ο πρόεδρος της Επιτροπής Υπέρ της Σάντα Κρους, Ρόμουλο Κάλβο, αναγνώρισε αυτό που η κυβέρνηση εξ αρχής υποστήριζε, ότι δηλαδή «δυστυχώς» για τεχνικούς λόγους η απογραφή δεν μπορεί να γίνει ούτε τώρα ούτε το 2023, αλλά επέμεινε πως πρόκειται για μεγάλη νίκη της δημοκρατίας, γιατί «αντί για ένα αόριστο διάταγμα της μετριότητας, τώρα θα έχουμε έναν νόμο για την απογραφή».

Ενδεικτικό της δυσφορίας που προκάλεσε αυτή η «υποχώρηση» (αφού το «κίνημα» δεν απέδωσε τα αναμενόμενα), είναι πως κουκουλοφόροι επιτέθηκαν με πέτρες στο σπίτι του Κάλβο, ενώ ο βασικός εμπνευστής αυτών των κινητοποιήσεων, ο επίσης ακροδεξιός κυβερνήτης της Σάντα Κρους, Λουίς Φερνάντο Καμάτσο, δεν μετείχε στην ανακοίνωση της απόφασης για παύση των κινητοποιήσεων.

Ο... γνωστός άγνωστος

Ο Καμάτσο έχει υπάρξει πρωταγωνιστής όλων των προσπαθειών αποσταθεροποίησης της Βολιβίας τα τελευταία χρόνια. Ιδιοκτήτης ενός οικογενειακού Επιχειρηματικού Ομίλου Επενδύσεων που δραστηριοποιείται στον τομέα των ασφαλειών, των υπηρεσιών και του φυσικού αερίου, ο 43χρονος δικηγόρος ήταν ώς το 2021 πρόεδρος της Επιτροπής Υπέρ της Σάντα Κρους και παραμένει από αυτούς που κινούν τα νήματα και από τη θέση του ως κυβερνήτης της επαρχίας.

Δηλώνει περήφανος που ανήκει στη ρατσιστική μασονική στοά «Ιππότες της Ανατολής», η οποία μαζί με τη στοά Toborochi είναι εξαιρετικά δραστήριες στην επαρχία και με την ανάληψη της προεδρίας από τον Εβο Μοράλες και το Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (MAS) το 2006 άρχισαν να χάνουν πολιτική εξουσία και πλούτη. Μέσα και από την Επιτροπή Υπέρ της Σάντα Κρους έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο κύμα κινητοποιήσεων κατά της κυβέρνησης το 2008 με αίτημα την απόσχιση των πλούσιων ανατολικών επαρχιών.

Οπως και σε ανάλογο κίνημα το 2018, όταν η κυβέρνηση κατήγγειλε πως «σε διάφορες πολιτικές στιγμές αυτές οι στοές και οργανώσεις που συνδέονται με τοπικούς επιχειρηματικούς ομίλους προσπαθούν να ανακτήσουν πολιτικό χώρο και προνόμια εξουσίας που τους επέτρεπαν να εδραιώνουν τις επιχειρήσεις τους». Θυμίζοντας πως επί των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων της Βολιβίας, η Επιτροπή έφτανε ακόμη και να επιλέγει υπουργούς ώστε να διασφαλίζουν τα συμφέροντά της, ενώ στη διάθεσή τους έχουν και τις ομάδες κρούσης της «Νεολαιίστικης Ενωσης της Σάντα Κρους» (UJC), μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης, όπως τη χαρακτήρισε για τη δράση της η Διεθνής Ομοσπονδία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ρήγμα στην κυβέρνηση

Είναι αυτοί, γράφει ο αναλυτής Εδουάρντο Πας Ράδα στο alai.info, που επιχείρησαν τώρα να επαναλάβουν το λιμπρέτο του 2019, εκμεταλλευόμενοι ένα συγκυριακό θέμα -όπως είναι η απογραφή του πληθυσμού- αλλά και τις διαφωνίες στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού, των βουλευτών του και της ηγεσίας του MAS. Aπό όπου όλο και συχνότερα τους τελευταίους μήνες εκτοξεύονται κατηγορίες για «οπορτουνισμό» και «προδοσίες».

Διαφωνίες που οξύνθηκαν με αφορμή το σχέδιο νόμου για την απογραφή, που υπερψηφίστηκε με 199 ψήφους υπέρ, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο της πλειοψηφίας των βουλευτών του κυβερνώντος MAS αλλά και των κομμάτων της ριζοσπαστικής δεξιάς αντιπολίτευσης Κοινότητα Πολιτών (CC) του πρώην προέδρου Κάρλος Μέσα και του Creemos (Πιστεύουμε) του Φερνάντο Καμάτσο.

Μια μειοψηφία της κυβερνητικής κοινοβουλευτικής ομάδας διαφώνησε ακολουθώντας τη γραμμή που εξέφρασε δημόσια και κατηγορηματικά ο πρόεδρος του MAS, Εβο Μοράλες: «Επιστρέφουμε στην εποχή της συμπεφωνημένης δημοκρατίας της νεοφιλελεύθερης εποχής, στη “συμφωνοκρατία”, στις κυβερνήσεις των συμβιβασμών... Ο νόμος της απογραφής είναι μια συμφωνία ατιμωρησίας ανάμεσα σε προδότες ανανεωτές και τους σφαγείς των αδελφών μας. Οι επαναστάτες δεν διαπραγματευόμαστε με τη Δεξιά». O νόμος πρέπει τώρα να συζητηθεί στη Γερουσία, όπου η πιο σκληρή πτέρυγα του MAS απειλεί να τον καταψηφίσει.