Λούλα ντα Σίλβα: Μετά το πάρτι της νίκης τι;

Τη νύχτα μέρα έκαναν σε πολλές περιοχές της Βραζιλίας χιλιάδες οπαδοί του Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, πανηγυρίζοντας τη θριαμβευτική επιστροφή του στην προεδρία, όμως τα δύσκολα τώρα αρχίζουν.

Ο 77χρονος αριστερός πολιτικός κέρδισε το εκλογικό θρίλερ, ωστόσο, η επικράτησή του δεν ήταν τόσο ηχηρή όσο προβλεπόταν, ενώ ο Ζαΐρ Μπολσονάρο δεν έχει αναγνωρίσει, ακόμη, την ήττα του, με τη χώρα να βρίσκεται μπροστά σε έναν μεγάλο διχασμό.

Οι προκλήσεις και οι πρώτες δηλώσεις

Μια από τις προκλήσεις που έχει μπροστά του ο Λούλα είναι να ενώσει μια Βραζιλία που επλήγη από τέσσερα χρόνια ταραχώδους διακυβέρνησης από τον προκάτοχό του, μια Βραζιλία που διαιρέθηκε στα δύο από την πιο πολωτική και άγρια προεκλογική εκστρατεία της πρόσφατης ιστορίας της.

«Ο μισός πληθυσμός είναι δυσαρεστημένος» από το αποτέλεσμα, επισήμανε ο Κονσεντίνο, σπεύδοντας να προσθέσει: «Θα είναι σημαντικό ο Λούλα να έχει την ικανότητα να τείνει το χέρι του σε αυτούς που δεν τον ψήφισαν και να τους πει ότι είναι ο πρόεδρος όλων. Ο Λούλα οφείλει να ειρηνεύσει τη χώρα», τόνισε ο αναλυτής.

Προς αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, κινήθηκαν και οι πρώτες δηλώσεις του νικητή των εκλογών, ο οποίος δήλωσε χθες «δεν υπάρχουν δύο Βραζιλίες. Είμαστε ένας λαός, ένα έθνος».

«Θα κυβερνήσω και για τους 215 εκατομμύρια Βραζιλιάνους, κι όχι μόνον γι'αυτούς που με ψήφισαν. Η χώρα αυτή χρειάζεται ειρήνη και ενότητα, κανείς δεν θέλει να ζει σε μια οικογένεια στην οποία βασιλεύει η διχόνοια» υπογράμμισε.

Ο Λούλα έχει επίσης να αντιμετωπίσει ένα κοινοβούλιο το οποίο μετά τις εκλογές της 2ας Οκτωβρίου μετακινήθηκε κι άλλο προς την ακροδεξιά, με το Φιλελεύθερο Κόμμα (PL) του Ζαΐχ Μπολσονάρου να γίνεται το πρώτο κόμμα στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπως και στη Γερουσία.

Επέλεξε επίσης αντιπρόεδρο από το κέντρο, τον Ζεράλντο Άλκμιν, πρώην αντίπαλό του στις προεδρικές του 2006, τον οποίο είχε κερδίσει, για να προσελκύσει το μετριοπαθές εκλογικό σώμα και την επιχειρηματική κοινότητα.

Σε δύο μήνες ο μελλοντικός πρόεδρος θα πρέπει να ανακοινώσει τη σύνθεση της κυβέρνησής του. Ο Λούλα θα μπορούσε να επιδιώξει κι άλλη διαφορετικότητα στην ομάδα του: γυναίκες --δεν απομένουν περισσότερες από μια στην απερχόμενη κυβέρνηση Μπολσονάρου-- μη λευκούς και αυτόχθονες, εκ των οποίων ένας να αναλάβει επικεφαλής ενός νεοσύστατου υπουργείου Υποθέσεων Αυτοχθόνων.

«Το να βλέπουμε τον Λούλα να επιστρέφει στην εξουσία μας δίνει μεγάλη ελπίδα», δήλωσε η Βάντα Ουιτότο, 32χρονη αυτόχθων νοσηλεύτρια, από το Μανάους στην Αμαζονία.

Η κυβέρνηση του Λούλα θα πρέπει εξάλλου να ξαναδώσει τα μέσα στους οργανισμούς παρακολούθησης της αποψίλωσης του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, οι οποίοι έχουν αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό από τις περικοπές πιστώσεων, τον διαμελισμό τους και την πλήρη ατιμωρησία όλων των ειδών των λαθρεμπόρων.

«Η Βραζιλία είναι έτοιμη να ξαναπάρει τον ηγετικό της ρόλο στον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης (...) Η Βραζιλία και ο πλανήτης έχουν ανάγκη μια ζωντανή Αμαζονία», δήλωσε ο νεοεκλεγείς πρόεδρος.

Τέλος υπάρχει κι άλλη μία μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο Λούλα, ο οποίος θα πρέπει να χρηματοδοτήσει τις προεκλογικές κοινωνικές του δεσμεύσεις χωρίς την ανάπτυξη των προηγούμενων θητειών του στην προεδρία: τα οικονομικά του κράτους της Βραζιλίας επιβαρύνθηκαν μετά τη διανομή για εκλογικούς σκοπούς δεκάδων δισεκατομμυρίων ρεάλ Βραζιλίας σε ενισχύσεις από τον απερχόμενο πρόεδρο.

Η εκκωφαντική σιωπή προκαλεί ερωτήματα 

Ο απερχόμενος πρόεδρος έχει υπαινιχθεί εδώ και αρκετό καιρό ότι ενδεχομένως να μην αναγνωρίσει το αποτέλεσμα, με το πρόσχημα περί νοθείας και εκλογικής απάτης, κάτι που έχει προκαλέσει ανησυχία για το ποια θα είναι η επόμενή του κίνηση.

Προς το παρόν συνεργάτες του διέρρεαν ότι δεν έχει κάποιον λόγο να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα, όμως ο Μπολσονάρο δεν έχει κάνει ακόμη καμία επίσημη δήλωση για το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου της κάλπης. Έχει, εξάλλου, ακόμη δύο μήνες να κυβερνήσει στη χώρα, καθώς η αλλαγή φρουράς πραγματοποιείται την 1η Ιανουαρίου 2023.

«Το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί είναι οι Βραζιλιάνοι να πάνε να κοιμηθούνε χωρίς να έχουν ακούσει τη θέση του προέδρου τους (Μπολσονάρου), κάτι το οποίο θα δημιουργούσε αμφιβολίες για την αποδοχή από τον ίδιο του αποτελέσματος» των εκλογών, δήλωνε χθες το βράδυ ο Λεάντρο Κονσεντίνο, πολιτικός αναλυτής στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο Insper του Σάο Πάολο.

Ωστόσο τα φώτα στο Μέγαρο Αλβοράντα έσβησαν νωρίς χθες το βράδυ και σύμφωνα με τον Λάουρο Χαρντίμ, καλά ενημερωμένο εν γένει αρθρογράφο της εφημερίδας O Globo, ο ηττημένος πρόεδρος αρνήθηκε οποιαδήποτε επίσκεψη μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος των εκλογών και πήγε να ξαπλώσει.

Τι σημαίνει η νίκη Λούλα για τη Λατινική Αμερική;

Η Αριστερά επιστρέφει, λοιπόν, σε μια τεράστια χώρα, μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη και η στροφή αυτή έχει ξεχωριστή σημασία για την Λατινική Αμερική.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εξάλλου, αριστεροί ή κεντροαριστεροί υποψήφιοι έχουν σημειώσει νίκες στο Μεξικό, την Αργεντινή, τη Βολιβία και την Κολομβία, γεγονός που θυμίζει την αρχή της δεκαετίας του 2000, όταν στην Λατινική Αμερική είχε εξαπλωθεί ένα «ροζ κύμα».

Όμως αυτή τη φορά οι πολίτες ψήφισαν λιγότερο επειδή συμφωνούν με τις αριστερές ιδέες και περισσότερο επειδή επιθυμούν μια αλλαγή και από ρεαλισμό μετά τις καταστροφικές επιπτώσεις μιας οικονομικής κρίσης και της πανδημίας covid-19, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Πρόκειται περισσότερο για μια τάση απόρριψης απ’ ό,τι κάτι άλλο, άνθρωποι που επιζητούν μια εναλλακτική», εξήγησε ο αναλυτής Μάικλ Σίφτερ, του ινστιτούτου Διαμερικανικού Διαλόγου. «Δεν οφείλεται στο γεγονός ότι οι Λατινοαμερικάνοι έγιναν πιο αριστεροί. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν στοιχεία για να στηρίξουν κάτι τέτοιο», πρόσθεσε.

Η τάση της «απαλλαγής» ξεκίνησε το 2008 από το Μεξικό με τη εκλογή του Άντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ και συνεχίστηκε στην Αργεντινή, τη Βολιβία, το Περού, την Ονδούρα, τη Χιλή και τέλος, φέτος τον Ιούνιο, στην Κολομβία όπου εξελέγη ο πρώτος αριστερός πρόεδρος στην Ιστορία της χώρας.

Ο Λούλα ανήκε στο αρχικό «ροζ κύμα» που έφερε στην εξουσία αριστερούς ηγέτες, όπως ο Έβο Μοράλες στη Βολιβία, η Μισέλ Μπατσελέτ στη Χιλή, ο Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό και ο Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα.

Στη διάρκεια των δύο θητειών του Λούλα στην προεδρία, από το 2003 ως το 2010, περίπου 30 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι βγήκαν από τη φτώχεια.

«Υπήρχε ένα πολύ αισιόδοξο κύμα αριστερών κυβερνήσεων που προσπαθούσαν να περιορίσουν τη φτώχεια, να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες. Και οι οικονομικές συνθήκες ήταν πολύ καλύτερες», δήλωσε ο Γκιχέρμε Κασαρόες, πολιτικός αναλυτής του Fondation Getulio Vargas.

Στη συνέχεια ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, που έπληξε ιδιαίτερα τη Λατινική Αμερική, που βασίζεται στις εξαγωγές της, και προκάλεσε μια μαζική στροφή προς τα δεξιά.

Όμως αυτή η γενιά των δεξιών ηγετών δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, η οποία επιδεινώθηκε από την πανδημία, και έφερε στο φως αλλά και επιδείνωσε τις ανισότητες στην πρόσβαση στο σύστημα υγείας και παιδείας.

Αριστερές προσωπικότητες, εκπρόσωποι μιας αλλαγής, άρχισαν να ανέρχονται στην εξουσία.

«Αυταρχικές κυβερνήσεις»

«Η δεξιά βρισκόταν στην εξουσία σχεδόν σε όλες τις χώρες αλλά ουσιαστικά κανένας από αυτούς τους προέδρους δεν κατάφερε να φέρει την αλλαγή. Είναι λογικό ότι οι άνθρωποι στράφηκαν στην αριστερά», εκτίμησε ο Λεονάρντο Πας σύμβουλος για τη Βραζιλία στη μη κυβερνητική οργάνωση Groupe de crise international.

Οι αριστεροί ηγέτες που έχουν ανέλθει στην εξουσία τα τελευταία χρόνια είναι μια ετερόκλιτη ομάδα, σύμφωνα με τον Κασαρόες. «Υπάρχουν αυταρχικές κυβερνήσεις στη Νικαράγουα και τη Βενεζουέλα, ένας αριστερός λαϊκιστής στο Μεξικό και σχετικά αδύναμες κυβερνήσεις στη Χιλή, την Κολομβία και την Αργεντινή», σημείωσε ο ίδιος.

Ο Λούλα --που θεωρείται περισσότερο μετριοπαθής και ρεαλιστής παρά ακραίος ή λαϊκιστής – φαίνεται ότι θα δυσκολευθεί να προωθήσει οποιοδήποτε σχέδιο που θα ενθαρρύνει την περιφερειακή πολιτική ή οικονομική ενσωμάτωση.

«Αυτή τη στιγμή, κατά τη γνώμη μου, αυτή η αριστερή στροφή είναι λιγότερο συντονισμένη» σε σχέση με το πρώτο «ροζ κύμα», εκτίμησε ο Πας.

«Αν ο Λούλα δεν τα καταφέρει, σε τέσσερα χρόνια (οι ψηφοφόροι) ενδέχεται να στραφούν αλλού», σημείωσε και ο Σίφτερ. «Αν δεν ικανοποιήσει τους Βραζιλιάνους ψηφοφόρους, θα τον απορρίψουν και θα πάνε προς κάποιον άλλο πιο δεξιό», πρόσθεσε.