Χιλή: δημοψήφισμα για νέο Σύνταγμα

Θα αδράξει αύριο ο λαός της Χιλής την ευκαιρία που κατέκτησε να ξεφορτωθεί μέσω δημοψηφίσματος το Σύνταγμα της χούντας του Πινοτσέτ και μάλιστα σε μια συμβολική ημερομηνία, ανήμερα της 52ης επετείου από την ιστορική εκλογική νίκη του Σαλβαδόρ Αγιέντε στις 4 Σεπτέμβρη του 1970; Θα αντικαταστήσουν δηλαδή οι Χιλιάνοι το νεοφιλελεύθερο και υπερσυντηρητικό κατάλοιπο που καταδυναστεύει ακόμα τη χώρα τους με έναν νέο θεμελιώδη νόμο εντυπωσιακά προοδευτικό, σε βαθμό «υπερβολής» ενδεχομένως, υπό την έννοια του κινδύνου αποξένωσης ψηφοφόρων του λεγόμενου μεσαίου χώρου;

Το σίγουρο είναι ότι, όπως εκπονήθηκε από τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση, το σχέδιο νέου Συντάγματος που τίθεται σε λαϊκή ψήφο κατοχυρώνει πληθώρα κοινωνικών δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών: από την Υγεία, την Παιδεία, την κοινωνική πρόνοια και την αυτονομία περιοχών όπου ζει ο αυτόχθων πληθυσμός, μεταξύ άλλων, μέχρι την ισότητα των φύλων, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και τα δικαιώματα αναπαραγωγής. Δεν αναφέρεται ρητά πάντως στην άμβλωση που παραμένει παράνομη στη Χιλή, ενώ κατοχυρώνει επίσης την προστασία του περιβάλλοντος σε μια χώρα που αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό χαλκού στον κόσμο.

Κι όμως, όσο αδιανόητο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούσαν να προβλέπουν στο παρά ένα του αυριανού δημοψηφίσματος την καταψήφιση του προτεινόμενου Συντάγματος, με υπερίσχυση του «Απορρίπτω» έναντι του «Εγκρίνω» μέσα σε έναν πόλεμο παραπληροφόρησης υπέρ της πρώτης επιλογής και υπονόμευσης της δεύτερης - πόλεμο που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το αδιανόητο που λέγαμε.

Ενδεικτικά, τελευταίο γκάλοπ της Cadem εμφάνιζε το 46% των ερωτηθέντων να κλίνουν προς την απόρριψη, έναντι 37% που υποστηρίζουν την έγκριση. Αρκετοί αναλυτές δεν αποκλείουν ωστόσο την έκπληξη, επικαλούμενοι και την πολιτική ανατροπή στη Χιλή με την εκλογική επικράτηση του αριστερού προέδρου Γκαμπριέλ Μπόριτς έναντι του ακροδεξιού Χοσέ Αντόνιο Καστ το 2021.

Σχεδόν 80% των Χιλιάνων εξάλλου είχε ψηφίσει συντριπτικά υπέρ της τροποποίησης του Συντάγματος του Πινοτσέτ και της κατάρτισης νέου στο ιστορικό δημοψήφισμα του 2020, έναν χρόνο μετά τον αιματοβαμμένο λαϊκό ξεσηκωμό με αφορμή την αύξηση της τιμής του εισιτηρίου στο μετρό που έγινε σπίθα για να ξεσπάσουν μαζικές διαδηλώσεις με διευρυμένα κοινωνικά αιτήματα κατά της δεξιάς τότε κυβέρνησης Πινιέρα. Ο ξεσηκωμός, θυμίζουμε, είχε σημαδευτεί από όργιο βίαιης καταστολής των δυνάμεων ασφαλείας και είχε αναδείξει ως ηγετική πλέον μορφή τον Μπόριτς.

Ανυπόστατη φημολογία

Η κυβέρνησή του δεσμεύεται τώρα να αλλάξει ή να αποσαφηνίσει όσα άρθρα του προτεινόμενου Συντάγματος θεωρούνται επίμαχα, στηρίζοντας φυσικά τη συνολική έγκρισή του. «Αντιμετωπίζουμε μία από τις πιο σημαντικές εκλογές που είχαμε στην Ιστορία της Χιλής, αν όχι την πιο σημαντική», έλεγε στο Associated Press ο Γκασπάρ Ντομίνγκες, πρώην αντιπρόεδρος της Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης. Πιστεύει ότι οι δημοσκοπήσεις κάνουν λάθος και το σχέδιο Συντάγματος θα περάσει, αν και αναγνώρισε πως την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης στη Συντακτική Εθνοσυνέλευση έχουν τραυματίσει ορισμένα αμφιλεγόμενα μέλη της.

«Πολλοί» θα καταψηφίσουν το νέο Σύνταγμα «επειδή άκουσαν ότι το κείμενο περιέχει πράγματα που δεν περιέχει», υπογράμμισε επίσης, αναφέροντας χαρακτηριστικά την ανυπόστατη φημολογία ότι προβλέπει κατάργηση της ιδιωτικής περιουσίας. Αμέτρητοι άλλοι «δράκοι» κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στις διαδικτυακές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, δηλητηριάζοντας τμήμα του εκλογικού σώματος σε μια χώρα μάλιστα όπου η ψήφος είναι υποχρεωτική. Μεταξύ άλλων έχουν διασπαρεί χοντροκομμένα ψέματα για ευαίσθητα θέματα, π.χ. αλλαγή του εθνικού ύμνου, της σημαίας, ακόμα και του ονόματος της Χιλής ή κατοχύρωση δικαιώματος άμβλωσης στον ένατο μήνα κύησης. Μένει να φανεί αν η πλειοψηφία των Χιλιάνων θα «τσιμπήσει»...