Τα σκάνδαλα «έφαγαν» τον Αντόνιο Κόστα

Οταν πριν από ενάμιση χρόνο ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα κέρδιζε τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές με απόλυτη πλειοψηφία, τίποτα δεν προμήνυε τα καταιγιστικά γεγονότα που θα οδηγούσαν χθες στην παραίτησή του. «Yπό αυτές τις συνθήκες, προφανώς, υπέβαλα την παραίτησή μου στον πρόεδρο της Δημοκρατίας», δήλωσε χθες ο απερχόμενος πλέον πρωθυπουργός, αφού προηγουμένως είχε γνωστοποιηθεί ότι εμπλέκεται και ο ίδιος, μεταξύ άλλων πολιτικών προσώπων, σε έρευνα των Αρχών για ενδεχόμενα σκάνδαλα.

Η μέρα είχε ξεκινήσει επεισοδιακά, με τη σύλληψη στη Λισαβόνα δύο ατόμων του στενού περιβάλλοντος του Κόστα για φερόμενες παρατυπίες που διαπράχθηκαν στην παραχώρηση της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων λιθίου και έργων πράσινου υδρογόνου. Πρόκειται για τον προσωπάρχη Βίτορ Εσκάρια και τον επιχειρηματία και σύμβουλο του Κόστα, Ντιόγκο Λασέρντα Μασάντο, ο οποίος στο παρελθόν είχε αναλάβει αποστολές στρατηγικής σημασίας, όπως η εθνικοποίηση της αεροπορικής εταιρείας TAP. Αργότερα, συνελήφθησαν άλλα τρία άτομα: ο σοσιαλιστής δήμαρχος της πόλης Σίνες, όπου βρίσκονται τα κοιτάσματα που αποτελούν το αντικείμενο της έρευνας, και δύο επιχειρηματίες που εμπλέκονται στην υπόθεση.

Παράλληλα, η αστυνομία πραγματοποίησε έρευνες σε 42 κτίρια, ανάμεσά τους η κατοικία του πρωθυπουργού, τα υπουργεία Περιβάλλοντος, Υποδομών και Κλιματικής Αλλαγής, το δημαρχείο της Σίνες, διάφοροι άλλοι δημόσιοι οργανισμοί, δικηγορικά γραφεία και ιδιωτικές κατοικίες. Επίσης, έγινε γνωστό ότι τελούν υπό έρευνα ο υπουργός Υποδομών Ζοάο Καλάμπρα και ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος.

Κατόπιν όλων αυτών των εξελίξεων, ο Αντόνιο Κόστα συναντήθηκε δύο φορές με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Μαρσέλο Ρεμπέλο Ντε Σόζα. Υστερα από το δεύτερο ραντεβού, ανακοίνωσε την παραίτησή του. «Δεν είμαι υπεράνω του νόμου», είπε μεταξύ άλλων. Τόνισε ότι εμπιστεύεται το έργο της Δικαιοσύνης, έχει ήσυχη τη συνείδησή του και κατέληξε λέγοντας ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος στις εκλογές. «Αυτή είναι μια φάση της ζωής μου που φτάνει στο τέλος της», είπε.

Αυτή η φάση ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2015, όταν ο Κόστα, αν και δεύτερος στις βουλευτικές εκλογές –πρώτο είχε έρθει το ώς τότε κυβερνών δεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα– κατάφερε να σχηματίσει «κυβέρνηση ηττημένων» με τη στήριξη του Κομμουνιστικού Κόμματος και του Μπλοκ της Αριστεράς. Ηταν μια εξέλιξη που έδωσε μια ανάσα ελπίδας σε μια χώρα που μόλις έβγαινε από το δικό της μνημόνιο, ενώ στην Ευρώπη κυριαρχούσε η Δεξιά και στην Ελλάδα ο πολλά υποσχόμενος ΣΥΡΙΖΑ είχε ανακρούσει πρύμναν αποδεχόμενος το τρίτο μνημόνιο. Το πορτογαλικό πείραμα στέφθηκε με επιτυχία κι επαναλήφθηκε και μετά τις εκλογές του 2019. Στις αρχές του 2022, όμως, μπροστά στις πιέσεις των αριστερών του συμμάχων που ζητούσαν να περιληφθούν στον προϋπολογισμό περισσότερες δαπάνες για το κοινωνικό κράτος, ο Κόστα πήρε το ρίσκο των πρόωρων εκλογών και προς γενική έκπληξη τις κέρδισε με αυτοδυναμία.

Η τελευταία θητεία, όμως, σημαδεύτηκε από την αρχή από παλινωδίες και σκάνδαλα. Μέσα σε ενάμιση χρόνο, 10 συνολικά υπουργοί και άλλοι υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι παραιτήθηκαν από τις θέσεις τους. Αποκορύφωμα της κρίσης που σερνόταν για καιρό αποτέλεσε η χθεσινή μέρα.

Από δω κι εμπρός, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Ο πρόεδρος Ντε Σόζα έχει συγκαλέσει για σήμερα συνεδρίαση των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ενώ την Πέμπτη θα συνεδριάσει το Κρατικό Συμβούλιο. Πιστεύεται ότι ο πρόεδρος θα δώσει εντολή για διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Είναι όμως επίσης αρκετά πιθανό να αποφασίσει τον διορισμό νέου πρωθυπουργού από το Σοσιαλιστικό Κόμμα το οποίο διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.

«Το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι έτοιμο για οποιοδήποτε σενάριο», δήλωσε χθες ο γενικός γραμματέας Κάρλος Σέζαρ, πλέκοντας παράλληλα το εγκώμιο του Αντόνιο Κόστα, ο οποίος θα παραμείνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός μέχρι νεωτέρας. Οι πρώην εταίροι από το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Μπλοκ της Αριστεράς κρατούν επιφυλακτική στάση, σχολιάζοντας ότι η Δικαιοσύνη θα πρέπει να αφεθεί να κάνει σωστά τη δουλειά της. «Στις δημοκρατίες, ο καλύτερος τρόπος για την επίλυση τέτοιων κρίσεων είναι η προκήρυξη εκλογών», δήλωσε η συντονίστρια του Μπλοκ Μαριάνα Μορτάγκουα.

Σε κάθε περίπτωση, η παραίτηση του Αντόνιο Κόστα, επικεφαλής μιας από τις λίγες συμπαθείς κυβερνήσεις που έχουν απομείνει στην Ευρώπη, αφήνει μια πικρή γεύση. Οχι μόνο για αυτό το τέλος εποχής, αλλά και για το περίσσευμα ευθιξίας που τόσο απουσιάζει στις μέρες μας. Πρωτίστως, στη χώρα μας...