Η Τουρκία άνοιξε τη «στρόφιγγα», η Ευρώπη σήμανε συναγερμό

Μια νέα συμφωνία της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση ή συνέχιση της συμφωνίας του 2016 για την αντιμετώπιση του Προσφυγικού με καλύτερους οικονομικούς όρους φαίνεται πως επιδιώκει ο Ταγίπ Ερντογάν. Και η Ευρώπη όμως δεν δείχνει έτοιμη να ακολουθήσει μια άλλη πολιτική, υποβαθμίζοντας τον ρόλο της Αγκυρας.

Δύο φορές μέσα σε τρεις εβδομάδες η καγκελάριος της Γερμανίας, Ανγκελα Μέρκελ, συνομίλησε τηλεφωνικά με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν και άλλη μια φορά ο υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μάας, με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για την αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά.

Η γερμανική κυβέρνηση δεν κρύβει την ανησυχία της για τον τριπλασιασμό των διελεύσεων τον Αύγουστο σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου χρόνου, θεωρώντας ότι οι τουρκικές υπηρεσίες χαλάρωσαν τα μέτρα επιτήρησης.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ δήλωσε ότι το Βερολίνο είναι σε στενή συνεργασία με την Αγκυρα και την Αθήνα για την εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας. Πιο αναλυτικός ο υφυπουργός Εσωτερικών, Στέφαν Μάιερ, τόνισε σε συνέντευξη στα Μέσα του ομίλου Funke ότι πρέπει να επιτευχθεί «πληρέστερη εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας, ώστε να αποθαρρύνονται οι μετανάστες από το επικίνδυνο ταξίδι στην Ελλάδα».

Σύμφωνα με τον Μάιερ, «χρειάζεται επειγόντως πρόοδος στη διαδικασία των επαναπροωθήσεων στην Τουρκία, προκειμένου να βελτιωθούν και οι συνθήκες στα ελληνικά νησιά».

Τα επίσημα στοιχεία της Ε.Ε. αναφέρουν ότι από το 2016 έχουν επαναπροωθηθεί στην Τουρκία 1.904 άνθρωποι, ενώ από την Τουρκία απευθείας στις χώρες της Ε.Ε. έχουν μεταφερθεί 24.348 Σύροι και έχουν πάρει άσυλο. Η συμφωνία του 2016 προβλέπει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα δέχονται απευθείας από την Τουρκία ίσο αριθμό προσφύγων με τον αριθμό των ατόμων που θα επαναπροωθούνται από την Ελλάδα προς τη γείτονα.

Ελεγχοι στην Ειδομένη

Οι αριθμοί αυτοί δηλούν ότι η συμφωνία στο συγκεκριμένο σκέλος εφαρμόζεται ετεροβαρώς και ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας δήλωσε χθες, μετά τη συνάντηση που είχε με τον ομόλογό του της Βόρειας Μακεδονίας, Νίκολα Ντίμιτροφ, ότι «πρόσφατα άρχισαν να φτάνουν στην Ελλάδα περισσότεροι μετανάστες που επιθυμούν να μεταβούν στην Κεντρική Ευρώπη».

Από την πλευρά του ο Ντίμιτροφ τόνισε ότι, το τελευταίο διάστημα, η χώρα του έχει αυξήσει τα μέτρα επιτήρησης στο συνοριακό πέρασμα της Ειδομένης, λέγοντας μάλιστα ότι «η Βόρεια Μακεδονία προστατεύει τρόπον τινά τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. αν και δεν είναι ακόμα μέλος της».

Η γερμανική κυβέρνηση περιμένει από την ελληνική να επιταχύνει τις διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου στα νησιά και παράλληλα τη δραστική αύξηση των επαναπροωθήσεων. Ηδη μάλιστα έχουν συζητηθεί με άλλες χώρες, τη Γαλλία και την Ολλανδία, σχέδια ενίσχυσης των ελληνικών υπηρεσιών υποδοχής με εξειδικευμένους υπαλλήλους. Οι λεπτομέρειες αναμένεται να τεθούν στη συνάντηση του Χάικο Μάας με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκο Δένδια, σήμερα.

Το ερώτημα είναι αν η επίσπευση των επαναπροωθήσεων από την Ελλάδα στην Τουρκία φτάνει για να ανακοπούν οι ροές από τα τουρκικά παράλια προς τα ελληνικά νησιά. Σύμφωνα με το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, οι συζητήσεις Μάας - Τσαβούσογλου ήταν εποικοδομητικές και η κατάσταση σύντομα θα εξομαλυνθεί, δηλαδή θα μειωθεί ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που θα διαπλέουν με βάρκες το Αιγαίο.

Ωστόσο, οι προηγούμενες δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν και των συνεργατών του δεν στέλνουν μηνύματα εξομάλυνσης αλλά μιας νέας πολιτικής διαπραγμάτευσης, για τη συνέχεια της συμφωνίας με την Ε.Ε. και μάλιστα με ορίζοντα τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Το πρώτο και πιεστικότερο ζήτημα από την Τουρκία προς την Ε.Ε. είναι η οικονομική υλοποίηση της συμφωνίας, καθώς μέχρι τώρα έχει πάρει 2,4 δισ. ευρώ από τα 5,4 δισ. ευρώ που έχουν εγκριθεί και εκκρεμεί η διαδικασία έγκρισης για το υπόλοιπο ποσό. Η καταβολή των εγκεκριμένων κονδυλίων αναμένεται να γίνει από την νέα ηγεσία της Επιτροπής υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων της.

Η ώρα της κρίσης

Το κρισιμότερο θέμα όμως και για την Ε.Ε. και για την Τουρκία είναι η συνέχιση ή μη της συμφωνίας. Οι Βρυξέλλες δεν κρύβουν τη διάθεση για χρονική επιμήκυνση του υφιστάμενου πλαισίου, πλην όμως στο σκέλος της χρηματοδότησης είναι πολύ νωρίς για να δοθούν υποσχέσεις από τη νέα πρόεδρο της Ε.Ε.

Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του Χριστιανοδημοκράτη βουλευτή Ντανιέλ Κασπαρί, μέλους της επιτροπής για το προσφυγικό και τη μετανάστευση της γερμανικής Βουλής, στη γερμανική ραδιοφωνία ότι «για να προσφερθεί περαιτέρω χρηματική βοήθεια στην Τουρκία, θα πρέπει να υπάρξει συνέχεια στη χρηματοδότηση, αλλά προπάντων να αντιμετωπιστούν οι αιτίες της προσφυγιάς».

Η Τουρκία έχει δεχθεί από την έναρξη του εμφυλίου στη Συρία περίπου 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες. Εντούτοις, το χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ε.Ε. θεωρείται από πολλές ευρωπαϊκές χώρες πολύ υψηλό για να συνεχιστεί όπως είναι, ιδίως μάλιστα τώρα που πολλές από τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης έχουν καταστήσει απαγορευτική τη διέλευση προσφύγων και μεταναστών.

Πιο σύνθετο και από το οικονομικό σκέλος είναι το γεωπολιτικό, καθώς η Ε.Ε. δεν έχει καταλήξει ακόμη εάν η Τουρκία θα πρέπει να δημιουργήσει ασφαλή ζώνη μέσα στη Συρία σε όλο το μήκος της συνοριακής γραμμής ή να περιοριστεί στους θυλάκους που έχει ήδη κάνει μονομερώς.

Τα σχέδια του Ερντογάν προβλέπουν τη μεταφορά τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου Σύρων προσφύγων από την Τουρκία σε αυτή τη ζώνη και τη συγκράτηση άλλων τριών εκατομμυρίων Σύρων που έχουν συγκεντρωθεί κοντά στα σύνορα.

Το τουρκικό σχέδιο όμως αντίκειται στα γερμανικά σχέδια για την ανοιχτή επικοινωνία των Κούρδων της Συρίας με τους Κούρδους του Ιράκ και σε αυτή τη φάση το Βερολίνο παρακολουθεί προσεκτικά τις διαπραγματεύσεις της Αγκυρας με την Ουάσινγκτον χωρίς περαιτέρω σχόλια.