Πολιτική καριέρα για το ...Φιντάνι της Τουρκίας

Ο Χακάν Φιντάν, ο πιο ισχυρός άντρας στην Τουρκία μετά τον Ταγίπ Ερντογάν, παραιτήθηκε μετά πέντε χρόνια θητείας από αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), για να είναι υποψήφιος με το κυβερνητικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στις εκλογές της 7ης Ιουνίου.

Η απόφασή του ήταν απροσδόκητη και ξάφνιασε το πολιτικό κατεστημένο της Τουρκίας. Ο άνθρωπος που ξέρει όλα τα μυστικά της χώρας -αλλά και του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν- υπέβαλε στον πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου την παραίτησή του η οποία έγινε δεκτή. Ο ίδιος ο Ερντογάν, μέντορας και προστάτης του Φιντάν, δήλωσε χθες ότι δεν βλέπει με καλό μάτι την παραίτηση του πρώην εξ απορρήτων του και τόνισε πως είχε εκφράσει την αρνητική άποψή του στον Νταβούτογλου, αλλά δεν μπορεί να επέμβει στις αποφάσεις της κυβέρνησης.

Τα τουρκικά ΜΜΕ μέσα σε κλίμα σύγχυσης θεώρησαν ειλικρινή την αντίθεση του προέδρου, αλλά γι’ αυτό πρέπει να κρατάμε τις επιφυλάξεις μας, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν μας έχει συνηθίσει ούτε να σέβεται την αντίθετη γνώμη των άλλων ούτε και να μην αναμιγνύεται σε κομβικές αποφάσεις της εκτελεστικής εξουσίας. Επίσης, δεν υπάρχει καμία πληροφορία ή εκτίμηση ότι ο Φιντάν βρίσκεται σε ρήξη με τον Ερντογάν.

Η απόσταση που κρατάει δημοσίως ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί να είναι τελικά ένα προπέτασμα καπνού, καθώς αναλυτές στην Αγκυρα υποστηρίζουν ότι ο Φιντάν θα συνεχίσει να έχει λόγο από το παρασκήνιο στη ΜΙΤ, ενώ προορίζεται να αναλάβει μετά την εκλογή του στη νέα Βουλή σημαντική κυβερνητική θέση, με πιθανό το υπουργείο Εξωτερικών.

Το παιχνίδι της διαδοχής

Μέχρι αργά χθες το βράδυ δεν είχε ανακοινωθεί ποιος θα είναι ο νέος αρχηγός της ΜΙΤ, αλλά τα τουρκικά ΜΜΕ προκρίνουν ως πιθανότερο και μεταβατικό τον υπαρχηγό των μυστικών υπηρεσιών, Ισμαήλ Χακί Μούσα. Ο Μουχάμεντ Ντερβίσογλου, υφυπουργός Δημόσιας Τάξης και πρώην υπαρχηγός της ΜΙΤ, αναφέρθηκε επίσης από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Μπουλέντ Αριντς ως πιθανός υποψήφιος, ενώ στο τραπέζι έπεσαν και τα ονόματα του Τούρκου πρεσβευτή στην Ουάσινγκτον Σεντάρ Κιλίτς και του επικεφαλής της Τουρκικής Αναπτυξιακής Bοήθειας (ΤΙΚΑ) Σερντάρ Τσαμ.

Ο 47χρονος Φιντάν, απόφοιτος πανεπιστημίου, θεωρείται ένας από τους πλέον ισχυρούς «παίκτες» στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής και ο άνθρωπος που αναμόρφωσε τη ΜΙΤ. Επέκτεινε τη δραστηριότητα της υπηρεσίας στο εξωτερικό, ίδρυσε γραφείο ανάλυσης πληροφοριών για ξένες χώρες, αναβάθμισε και εκσυγχρόνισε τον τεχνικό εξοπλισμό ιδίως σε θέματα παρακολούθησης και κυβερνοπόλεμου και ακολούθησε το αμερικανικό μοντέλο της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας (ΝSA) εκδίδοντας καθημερινά ενημερωτικό δελτίο που βρίσκεται κάθε πρωί στο γραφείο των σημαντικών κρατικών αξιωματούχων.

Επί των ημερών του η ΜΙΤ στρατολόγησε και ίδρυσε τη δική της παραστρατιωτική δύναμη που εκτελεί αποστολές εκτός τουρκικού εδάφους, με ιδιαίτερη έμφαση στις χώρες που συνορεύουν με την Τουρκία, και πήρε ορισμένες αρμοδιότητες που μέχρι τότε ανήκαν στο στρατιωτικό κατεστημένο. Με τη σύμφωνη γνώμη του Ερντογάν, αναμόρφωσε το νομικό πλαίσιο που διέπει τη ΜΙΤ και η αντιπολίτευση τον κατηγόρησε ότι μετέτρεψε τις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας σε αυτονομημένο όργανο που σκοπό έχει να εξυπηρετεί προσωπικά τα στενά συμφέροντα του Ταγίπ Ερντογάν.

Οι σχέσεις με PKK

Κομβικός ήταν και ο ρόλος του Φιντάν στο κουρδικό ζήτημα, καθώς με εντολή Ερντογάν ανέλαβε τον χειρισμό των μυστικών διαπραγματεύσεων με το εκτός νόμου (χαρακτηρισμένο από την Αγκυρα ως τρομοκρατική οργάνωση) Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Ο Φιντάν είναι ο προνομιακός συνομιλητής με τον έγκλειστο στις φυλακές του Ιμραλί ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, και συμμετείχε, πριν αναλάβει διοικητής της ΜΙΤ, ως εκπρόσωπος του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν στις μυστικές διαπραγματεύσεις που έγιναν στο Οσλο, το 2010, με την εξόριστη ηγεσία του ΡΚΚ, για να βρεθεί μια πολιτική λύση συμβιβασμού στο κουρδικό ζήτημα.

Το 2011 ένα απόσπασμα διάρκειας 50 λεπτών από τις συνομιλίες του Οσλο διέρρευσε στα τουρκικά ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να ναυαγήσει ο διάλογος και να επαναληφθεί πολύ αργότερα, το 2012, μέσω Οτσαλάν. Ανεξάρτητα από την παραίτησή του, ο Φιντάν αναμένεται να συνεχίσει να διευθύνει τις διαπραγματεύσεις, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές της 7ης Ιουνίου.

Καθοριστικός ήταν και ο ρόλος του στη συγκάλυψη των κυβερνητικών ευθυνών στα σκάνδαλα διαφθοράς που συγκλόνισαν την Τουρκία την περασμένη χρονιά και στην εξουδετέρωση των οπαδών του Φετουλάχ Γκιουλέν, πρώην συμμάχου και νυν ορκισμένου εχθρού του Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Φιντάν είναι αυτός που υλοποίησε την κρυφή ατζέντα της Τουρκίας στο Συριακό, καθώς ενίσχυσε τη δημιουργία ενός σουνιτικού κράτους-δορυφόρου της Τουρκίας υπό τον έλεγχο των ακραίων σουνιτών.

Η ΜΙΤ διευκόλυνε το πέρασμα εθελοντών από τουρκικό έδαφος προς τη Συρία και το Ιράκ, εκπαίδευσε και εξόπλισε ισλαμιστές αντάρτες όλων των ρευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των τρομοκρατών της Τζαμπάτ αλ Νόρσα και του Ισλαμικού Κράτους, ενώ οι πράκτορες της ΜΙΤ προστάτευαν τα κομβόι με την υποτιθέμενη ανθρωπιστική βοήθεια να περνάνε χωρίς έλεγχο τα σύνορα γεμάτα όπλα και πυρομαχικά.

Η πρακτική αυτή εξόργισε την Ουάσινγκτον και είναι χαρακτηριστική η διαρροή που έκανε ανώτατος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου μετά τη συνάντηση Ομπάμα - Ερντογάν, τον Μάιο του 2013.

Ο Ερντογάν προσπαθούσε να πείσει τον Ομπάμα στο γεύμα εργασίας να επιτεθεί στη Συρία και «του κούνησε το δάχτυλο» ότι οι ΗΠΑ δεν κάνουν αρκετά για να βοηθήσουν τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση. Απέναντι σε αυτήν την «αγένεια» στα όρια της αμετροέπειας, όπως τη χαρακτήρισε ο Αμερικανός αξιωματούχος, ο Ομπάμα απάντησε: «Γνωρίζουμε τι κάνετε». Τότε, προσπάθησε να παρέμβει ο Φιντάν. Ο Ομπάμα δεν τον άφησε να μιλήσει και του είπε ξανά σε σκληρό τόνο: «Γνωρίζουμε τι κάνετε με τους εξτρεμιστές στη Συρία».

Η πιο πρόσφατη, αλλά όχι και η τελευταία συνέχεια αυτής της συνομιλίας γράφτηκε στο Κομπάνι, όπου παρά την τουρκική βούληση οι Αμερικανοί στήριξαν τους Κούρδους και ξεκίνησαν τους βομβαρδισμούς κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Χαρακτηριστική ήταν και η διαρροή που έγινε πέρυσι μαγνητοφωνημένης συνομιλίας του Φιντάν με τον τότε υπουργό Εξωτερικών Νταβούτογλου και την ηγεσία του στρατού, όπου ο αρχηγός της ΜΙΤ πρότεινε να κάνουν οι πράκτορές του προβοκάτσια, να βομβαρδίσουν τουρκικές θέσεις από συριακό έδαφος, για να προκληθεί χερσαία επέμβαση του τουρκικού στρατού στο συριακό Κουρδιστάν.