Στα άκρα οι σχέσεις Τουρκίας και ΗΠΑ

Ευθείες απειλές για «βαριές κυρώσεις» κατά της Αγκυρας από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ. Προειδοποιήσεις, εν είδει απάντησης, από τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, ότι «δεν μπορείτε με κυρώσεις να οδηγήσετε την Τουρκία σε υποχώρηση» και πως «οι ΗΠΑ θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι εάν δεν αλλάξουν αυτή τη συμπεριφορά, μπορεί να χάσουν έναν ισχυρό και ειλικρινή εταίρο»...

Ολα αυτά, με νέα αφορμή την 21μηνη –και από την περασμένη Τετάρτη κατ' οίκον– κράτηση του υπόδικου για «στήριξη της τρομοκρατίας» (PKK και γκιουλενική FETÖ) και για «κατασκοπία» Αμερικανού ευαγγελικού πάστορα Αντριου Μπράνσον στην Τουρκία, που μέσα στα τελευταία 24ωρα εξελίσσεται με γεωμετρική πρόοδο, τουλάχιστον στο προσκήνιο, στο πιο αιχμηρό «αγκάθι» στις σχέσεις μεταξύ των δύο ΝΑΤΟϊκών συμμάχων.

Ηδη η Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας έδωσε το πράσινο φως να εξεταστεί από την ολομέλεια του σώματος νομοσχέδιο που θέτει περιορισμούς στη δανειοδότηση της Αγκυρας «μέχρι η τουρκική κυβέρνησή να σταματήσει την αυθαίρετη κράτηση Αμερικανών πολιτών και υπαλλήλων της πρεσβείας» των ΗΠΑ στην Τουρκία.

«Εφόσον γίνει νόμος», εξηγούσε χθες στην ιστοσελίδα AhvalNews ο Τούρκος δημοσιογράφος Γιαβούζ Μπαϊντάρ, «η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) θα αντιταχθούν σε όλα τα δάνεια -πλην των ανθρωπιστικών- προς την Τουρκία [...] Οι συνέπειες είναι προφανείς. Η Τουρκία ήταν ο μεγαλύτερος δανειολήπτης της EBRD το 2017 με δάνεια ύψους 1,8 δισ. δολαρίων».

Κατά την οικονομική αναλύτρια Γκουλντέμ Αταμπάι Σάνλι, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η «οικονομική επιβράδυνση της Τουρκίας θα μπορούσε να μετατραπεί γρήγορα σε πλήρη κρίση»...

«Το νομοσχέδιο στοχεύει να μπλοκάρει την αγορά από την Τουρκία των ρωσικών S-400», εκτιμά ο Μπαϊντάρ, «κι έτσι η υπόθεση Μπράνσον μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία ακόμη πιο μακριά από το ΝΑΤΟ». Ο Ερντογάν εν τω μεταξύ, γράφει η «Χουριέτ», προειδοποίησε την Κυριακή ότι θα προσφύγει σε διεθνή επιδιαιτησία εάν η Ουάσινγκτον εμποδίσει την ολοκλήρωση της πώλησης των μαχητικών F-35 στην Τουρκία...

Προσδίδοντας στο μεσοδιάστημα και άλλη γεωπολιτική ίντριγκα στην υπόθεση Μπράνσον, «το Ισραήλ αναφέρει ότι η Αγκυρα υπαναχώρησε από συμφωνία που επετεύχθη μέσω του Τραμπ», γράφουν οι Financial Times, «για την αποφυλάκιση (προ μηνός) Τουρκάλας υπηκόου (της Εμπρού Οζκάν), υπόδικης για υποστήριξη της Χαμάς, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση του Μπράνσον».

Εκδοχή που ο Ερντογάν διέψευσε, την ώρα που βάσει διαρροών σε τουρκικά ΜΜΕ «η πραγματική συμφωνία αφορούσε την υπόθεση του Χακάν Ατίλα» και «στη μεταφορά του σε τουρκικές φυλακές», γράφει σε χθεσινό του άρθρο στην αγγλόφωνη έκδοση της «Χουριέτ» ο διευθυντής της, Μουράτ Γετκίν, αναφερόμενος στον αντιπρόεδρο της μεγαλύτερης τουρκικής κρατικής τράπεζας, της Halkbank, ο οποίος καταδικάστηκε προ διμήνου από δικαστήριο των ΗΠΑ σε φυλάκιση 32 μηνών για παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν...

Η αντίδραση Ερντογάν

Επιχειρώντας νέες ακροβασίες πάνω στο τεντωμένο σχοινί των σχέσεων με την Ουάσινγκτον, ο Ερντογάν προανήγγειλε μάλιστα «σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Σεπτεμβρίου μεταξύ Ρωσίας, Γερμανίας, Γαλλίας και Τουρκίας», με τις ευρύτερες περιφερειακές εξελίξεις στην ατζέντα.

Σχέδιο που μέχρι χθες το βράδυ δεν είχε επιβεβαιωθεί από τη Μόσχα, το Παρίσι ή το Βερολίνο, αλλά η προαναγγελία του χρονικά συμπίπτει με:

α) Την προέλαση των δυνάμεων του Σύρου προέδρου Ασαντ και των συμμάχων του (Ρωσία, Ιράν, λιβανέζικη Χεζμπολάχ) προς Νότο (στα σύνορα με τα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν) και προς την υποτιθέμενη «αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» στη βορειοδυτική επαρχία Ιντλίμπ, άνδρο των εναπομεινάντων στη Συρία τζιχαντιστών, η επόπτευση της οποίας έχει ανατεθεί στους Τούρκους.

β) Την επί της αρχής συμφωνία που ανακοίνωσαν οι -υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ- Κούρδοι της Συρίας με το καθεστώς Ασαντ για «την κατάρτιση οδικού χάρτη προς μια δημοκρατική και αποκεντρωμένη Συρία», σε μια προσπάθεια πολιτικής λύσης του 7ετούς εμφυλίου.

γ) Τον δέκατο γύρο συνομιλιών για το Συριακό, που αρχίζει σήμερα στην Αστάνα του Καζακστάν, με εγγυήτριες δυνάμεις τις Ρωσία, Τουρκία, Ιράν, παρουσία παρατηρητών του ΟΗΕ και της Ιορδανίας, απόντων των Αμερικανών, και με κεντρικά θέματα –σύμφωνα με την εφημερίδα «Σαμπάχ»–, «την κατάσταση στην Ιντλίμπ, τον σχηματισμό επιτροπής που θα ξαναγράψει το συριακό Σύνταγμα, καθώς και την επιστροφή των προσφύγων».

Ειδικά ως προς την τελευταία παράμετρο, η Wall Street Journal αναφέρει σε ανταπόκρισή της από τον Λίβανο (απ' όπου αναχώρησαν ήδη το Σάββατο περίπου 1.200 Σύροι πρόσφυγες με κατεύθυνση τη μη ασφαλή πατρίδα) ότι «το καθεστώς Ασαντ προτίθεται να χρησιμοποιήσει το προσφυγικό ως διαπραγματευτικό ατού για να εξασφαλίσει διεθνή βοήθεια και χαλάρωση των κυρώσεων».

«Η Μόσχα κάλεσε αυτόν τον μήνα τις ΗΠΑ σε συνεργασία επί ενός σχεδίου για την επιστροφή των προσφύγων στη Συρία», αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα, κάνοντας λόγο για «προτάσεις που κατατέθηκαν μετά τη σύνοδο Τραμπ - Πούτιν στο Ελσίνκι, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης για συνεργασία στη χρηματοδότηση της αποκατάστασης των συριακών υποδομών».

Η Ουάσινγκτον δεν έχει σχολιάσει δημόσια τις προτάσεις, επισημαίνει το δημοσίευμα. «Ευρωπαϊκές χώρες επιμένουν ότι πριν από τη διάθεση βοήθειας στη Δαμασκό, θα πρέπει να δρομολογηθεί η διαδικασία πολιτικής μετάβασης», προσθέτει, «αν και δεν έχουν αποσαφηνίσει εάν αυτό προϋποθέτει απομάκρυνση του Ασαντ από την εξουσία».

Θέμα, που αναμένεται –μαζί με εκείνο των γερμανικών κυρώσεων σε βάρος της Αγκυρας– να βρεθεί στο επίκεντρο της επίσημης επίσκεψης του Ερντογάν στο Βερολίνο, εντός του Σεπτεμβρίου...