Στη Λιβύη των βασανιστηρίων, των βιασμών και των φυλακίσεων

Μετάφραση: Χρήστος Καλλιμάνης

Χιλιάδες άνθρωποι πραγματοποιούν το επικίνδυνο ταξίδι προς τη Λιβύη για να ξεφύγουν από εμφύλιο σπαραγμό, φυλακίσεις και βασανιστήρια στις χώρες τους. Εκεί, όμως, αντί για κάποια δουλειά ή έναν τρόπο να βρεθούν στην «πολιτισμένη» Ευρώπη ανακαλύπτουν μια πραγματική κόλαση, αντίστοιχη με εκείνη που βίωναν στις πατρίδες τους.

Η δοκιμασία του Λάιε Ντόνζο είναι μια καταγραφή της ιστορίας δεκάδων χιλιάδων Αφρικανών, οι οποίοι ακολουθούν τον προσφυγικό δρόμο προς τη Λιβύη βλέποντάς τον ως τη διέξοδο για καλύτερη ζωή και ευημερία στην Ευρώπη. Ωστόσο, η άφιξη στη σπαρασσόμενη από πόλεμο χώρα σημαίνει μόνο βασανιστήρια, φυλακίσεις, βιασμό ή θάνατο.

Απεικονίζει, επίσης, το πρόβλημα για τις ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες προσπαθούν να σταματήσουν τις προσφυγικές ροές προς τις ακτές τους. Όπως, όμως, καταγγέλλουν πολλές οργανώσεις δικαιωμάτων, προσπαθώντας να τους αποτρέψουν από το να κάνουν το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι τους καταδικάζουν σε παρατεταμένη κακοποίηση στη Λιβύη στα χέρια των... πολλών διαφορετικών αρχών της χώρας.

Ο Ντόνζο, όπως αναφέρει το Associated Press, ήταν ανάμεσα στους δεκάδες μετανάστες οι οποίοι διασώθηκαν από το Aquarius, ένα πλοίο ναυλωμένο από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και την ομάδα SOS Mediterranee.

Εκείνη την ημέρα το Aquarius έσωσε τους επιβαίνοντες σε δύο πλοία, το ένα κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν ο καπετάνιος έτυχε να το εντοπίσει με το φως ενός προβολέα, λίγο πριν εγκαταλείψει την αναζήτηση. Εκτός αυτών το Aquarius πήρε εκατοντάδες, ακόμη, από ένα πλοίο του ιταλικού ναυτικού, ώστε να τους μεταφέρει στην ακτή όσο το λιμενικό συνεχίζει τις έρευνες.

Καθώς επέστρεφε στη Σικελία, το Aquarius μετέφερε περίπου 650 μετανάστες, αρκετά παραπάνω από την επίσημη χωρητικότητά του, η οποία είναι 400 άνθρωποι. Οι εξαντλημένοι πρόσφυγες και μετανάστες (άνδρες, γυναίκες και νεαρά παιδιά) συνωστίζονταν στα καταστρώματα, τους διαδρόμους, φορώντας άσπρες φόρμες και γκρι κουβέρτες τις οποίες διανεμήθηκαν από την ομάδα διάσωσης.

Μετά το αρχικό σοκ από τις τόσες ημέρες στην ανοιχτή θάλασσα, οι ιστορίες βασανιστηρίων τα οποία υπέστησαν στη Λιβύη άρχισαν να ακούγονται.

Ο Ντόνζο και η οικογένειά του διέφυγαν από τον εμφύλιο στη Λιβερία πηγαίνοντας στη Σιέρα Λεόνε. Εκεί πολλοί από την οικογένειά του πέθαναν από ξέσπασμα του ιού Εμπόλα. Έτσι ο Ντόνζο βρέθηκε στη Λιβύη όπου έκανε διάφορες δουλειές, κυρίως σε κατασκευές.

Στις αρχές του χρόνου συνελήφθη από οπλισμένους άνδρες σε ένα σημείο ελέγχου. Πέρασε τους επόμενους πέντε μήνες φυλακισμένος σε ένα σπίτι με εκατοντάδες άλλους Αφρικανούς τρώγοντας ένα γεύμα κάθε τρεις ημέρες. Ακόμη δεν είναι καν σίγουρος ποιοι τον συνέλαβαν. Στη Λιβύη, όπου δεν υπάρχει νόμος, οι γραμμές μεταξύ εγκληματικών  συμμοριών, πολιτοφυλακών και δυνάμεων ασφαλείας είναι εξαιρετικά θολές.

«Σε χτυπούν σαν ζώα. Όσο παραμένεις στη φυλακή θα συνεχίσουν να σε δέρνουν. Δεν ξέρω πόσες φορές μου συνέβη. Χτυπούν τους πάντες» δηλώνει στο AP δείχνοντας τις ουλές στην πλάτη, τα πόδια και τα χέρια του.

Μια ημέρα του έδεσαν τα μάτια, τον πήγαν στην ακτή και τον ανάγκασαν να ανέβει σε ένα πλοίο. Δεν έχει καμία ιδέα γιατί.

Μετά τον θάνατο του Καντάφι, το 2011, επικράτησε το απόλυτο χάος στη Λιβύη με αντιμαχόμενες κυβερνήσεις, αντάρτικες ομάδες και αμέτρητες πολιτοφυλακές.

Το χάος αυτό, όμως, δημιούργησε πολλούς κινδύνους για τους Αφρικανούς, είτε βρίσκονται στη χώρα για δουλειά είτε προσπαθούν να περάσουν για να κατευθυνθούν στην Ευρώπη.

Πάνω στο Aquarius ο Μπάμπα Αλί, από το Μάλι, λέει ότι συνελήφθη από ντόπιους μαχητές στη λιβυκή πόλη Μπάνι Γουαλίντ. Κρατήθηκε σε ένα εργοστάσιο, το οποίο είχε μετατραπεί σε φυλακή, μαζί με άλλους 1.500 Αφρικανούς. Κάθεται κάτω και αγκαλιάζει τα γόνατά του για να δείξει πόσο πιεσμένοι ήταν μέσα στον χώρο.

«Δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε. Έπρεπε να κοιμηθούμε καθιστοί» δηλώνει και προσθέτει ότι αυτός και άλλοι αναγκάστηκαν να δουλεύουν σε οικοδομές και ορυχεία και δέχονταν χτυπήματα πολύ συχνά. Οι απαγωγείς τους πυροβολούσαν στον αέρα για να τους τρομοκρατήσουν. Ο Αλί απέδρασε κατά τη διάρκεια του ραμαζανιού, ενώ άλλοι έπρεπε να πληρώσουν για να φύγουν.

«Ψάχναμε για δουλειά και τελικά πέσαμε θύματα απαγωγής από άτομα που φορούσαν αστυνομικές στολές» λέει ο Μουσταφά Ντουμπιά από την Ακτή Ελεφαντοστού. Δηλώνει στο AP ότι παρέμεινε φυλακισμένος για έξι εβδομάδες και τον ελευθέρωσαν και τον έβαλαν σε μια βάρκα μόνο όταν οι συγγενείς του έστειλαν χίλια δολάρια.

Η Έρνα Ριινίερσε από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα λέει ότι οι μαρτυρίες προέρχονται από δεκάδες επιζώντες που πέρασαν από τη Λιβύη. Οι ουλές που έχουν, παλιές και νέες, είναι αποδεικτικά στοιχεία «παρατεταμένων βασανιστηρίων».

«Παρατηρώ πολλές μελανιές σε σημεία που είναι αδύνατο να το προκαλέσει κάποιος στον εαυτό του» τονίζει.

Ολόκληρο το περασμένο έτος ναυτικά σκάφη της ΕΕ στη Μεσόγειο εργάζονται για να αποτρέψουν τα πλοία των λαθρεμπόρων από το να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές. Η επονομαζόμενη επιχείρηση «Σοφία» αποφασίστηκε να επεκταθεί για έναν ακόμη χρόνο. Επίσης η ΕΕ τώρα εκπαιδεύει την ακτοφυλακή της Λιβύης και το ναυτικό της για να σταματήσουν το λαθρεμπόριο.

Πάντως, σε έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη η Human Rights Watch ανακοίνωσε ότι οι προσπάθειες μέσω της επιχείρησης Σοφία ενέχουν τον κίνδυνο καταδίκης των προσφύγων και μεταναστών σε βίαιη κακοποίηση.

«Είναι απαράδεκτο να σώζει κάποιος ανθρώπους πάνω στη θάλασσα και μετά να τους στέλνει πίσω εκεί όπου έχουν κακοποιηθεί» υπογραμμίζει η Τζούντιθ Σάντερλαντ, αναπληρώτρια διευθύντρια στο ευρωπαϊκό και ασιατικό τμήμα της Human Rights Watch.

«Η ΕΕ, ίσως σύντομα και με τη βοήθεια του NATO, κατά βάση αναθέτει τη βρώμικη δουλειά και κάνει αρωγούς τις λιβυκές δυνάμεις για να σφραγίσει τα σύνορα της Ευρώπης» προσθέτει.

Για την εμπλοκή του NATO, άλλωστε, μίλησε και κατά τη διάρκεια της συνόδου στην Βαρσοβία και ο γγ της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ δηλώνοντας ότι «Σκοπεύουμε να εργαστούμε μαζί με την ΕΕ για την επιχείρηση Σοφία».