Διαπραγματευόμενοι το αδιέξοδο

Την 1η Δεκεμβρίου ένα άρθρο του γερμανικού περιοδικού Spiegel, αναφερόμενο στην Ελλάδα έθεσε το ζήτημα των περίφημων «διαπραγματεύσεων» με την τρόικα στη σωστή του βάση. Ο τίτλος του άρθρου ήταν: Η Ευρώπη συζητά τη διαμόρφωση τρίτου πακέτου διάσωσης για την Ελλάδα.

Στην ίδια την Ελλάδα το ζήτημα παρουσιάζεται πολύ διαφορετικά. Η μεν συγκυβέρνηση θεωρεί ότι η πηγή των προβλημάτων είναι η κακή διάθεση των πολύ κακών εκπροσώπων της τρόικας – μέχρι και για «προσωπικά» ζητήματα ακούσαμε πρόσφατα – και, όπως συνήθως, υπόσχεται το ξεπέρασμα των τεχνικών δυσκολιών διαμέσου της μεσολάβησης των «κηδεμόνων» των εν λόγω διαπραγματευτών. Πρόκειται για την περίφημη «πολιτική λύση» στις 8 Δεκεμβρίου ή όποτε οι συνθήκες το επιτρέψουν. Η δε αξιωματική αντιπολίτευση, με τις δημοσκοπικές προσδοκίες της στα ύψη, εμμένει στη συνταγή της επαναδιαπραγμάτευσης, αποκρύπτοντας με επιμέλεια το περιεχόμενο της τελευταίας. Προφανώς εάν πρόκειται για τη διαπραγμάτευση «πακέτου διάσωσης», οι προσδοκίες για ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης περιορίζονται δραματικά.

Από καμία πλευρά του αποδεκτού από την άρχουσα τάξη – ελληνική και ευρωπαϊκή – πολιτικού φάσματος, δεν θίγεται η ουσία του αδιεξόδου όπως οι αριθμοί την πιστοποιούν. Στη διάρκεια της κρίσης και της συνακόλουθης «διάσωσης», βασικοί στόχοι του προγράμματος έχουν ήδη εκπληρωθεί: η μονοπωλιακή συγκέντρωση του κεφαλαίου εμφανίζεται εντυπωσιακή, η απαξίωση της εργασίας και του κόστους της έχει προχωρήσει ώς το επίπεδο του «ανθρωπιστικού προβλήματος» (οι μισθοί και τα ημερομίσθια δεν επαρκούν για τη συντήρηση των εργαζόμενων και των οικογενειών τους) και η αφαίρεση δικαιωμάτων από τον χώρο της εργασίας αλλά και από τον αντίστοιχο των «μη παραγωγικών» - όπως χαρακτηρίζονται - μικροαστικών δραστηριοτήτων (αυτοαπασχολούμενοι κ.λπ.) έχει κλείσει τον δρόμο της πλειονότητας των πολιτών της χώρας προς βασικά αγαθά (Υγεία, Εκπαίδευση, οσονούπω σύνταξη).

Παρά την εκπλήρωση ετούτων των στόχων και την εντυπωσιακή διεύρυνση του κοινωνικού χάσματος που αυτά προκάλεσαν, τα δύο ζητούμενα – η δημοσιονομική σταθεροποίηση και η ανάπτυξη – δεν διακρίνονται ακόμη ούτε στο βάθος του ορίζοντα. Στο πεδίο των δημοσιονομικών μεγεθών, τα έσοδα συνεχίζουν να μειώνονται ίσως για τέταρτο οικονομικό έτος στη σειρά και η απόσταση που χωρίζει τα «βεβαιωθέντα» από τα «εισπραχθέντα» ολοένα και μεγαλώνει στις εφορίες. Στο δε πεδίο της ανάπτυξης οι μόνες επιτυχίες εστιάζονται στον αμφιλεγόμενο – ως προς τις αναπτυξιακές προοπτικές του – τουρισμό ή στις εκποιήσεις δημόσιου πλούτου, οι οποίες επιβαρύνουν το Δημόσιο περισσότερο απ’ ό,τι το ωφελούν. Τα ποσοστά ανεργίας στην «προαναγγελθείσα ανάπτυξη» δεν διαφέρουν σε τίποτα από εκείνα της κρίσης, ενώ η βιομηχανική υποδομή και ο παραγωγικός ιστός της χώρας εξακολουθούν να συρρικνώνονται.

Η ταξική υφή του αδιεξόδου θίγεται περιφερειακά μόνο και ανώδυνα. Θυμίζει αν θέλετε καταστάσεις του 1944 και του 1945 (πριν τα Δεκεμβριανά ή πριν από τον εμφύλιο πόλεμο). Τότε, οι Βρετανοί οικονομικοί σύμβουλοι, είτε της κυβέρνησης Παπανδρέου, είτε της κυβέρνησης Βούλγαρη, αφού απαίτησαν την εφαρμογή σκληρών αντεργατικών μέτρων στο όνομα της «ανοικοδόμησης», διαπίστωσαν σύντομα ότι σχεδόν τίποτα δεν μπορούσε να πάρει κανείς από τους εξαθλιωμένους στα χρόνια της ναζιστικής κυριαρχίας εργαζόμενους της χώρας. Κατέληξαν λοιπόν στο συμπέρασμα ότι η μόνη ελπίδα επαναλειτουργίας του κράτους και των θεσμών έπρεπε να επικεντρωθεί στη φορολόγηση των «πλουτισάντων» στην περίοδο της κρίσης – στην Κατοχή αναφέρονταν τότε. Είναι ενδιαφέρον ότι στο προαναφερθέν άρθρο του περιοδικού Spiegel, θίγεται επίσης η απόλυτη αδιαφορία των ελληνικών κυβερνήσεων ως προς τη φορολόγηση του «μεγάλου πλούτου» – πρόκειται δε για το μόνο πεδίο όπου η τρόικα ξεχνά να ασκήσει τις ασφυκτικές της πιέσεις.

Σήμερα όμως, το ισχυρό μονοπωλιακό κεφάλαιο δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ούτε για τη σύσταση εθνικού κράτους ως υποβοηθητικού εργαλείου στην επίτευξη κοινωνικού ελέγχου και στη διασφάλιση της κυριαρχίας του κεφαλαίου, ούτε για παραγωγική αξιοποίηση του δυναμικού –ανθρώπινου και υλικού– της χώρας. Το κράτος των σημερινών ισχυρών εδρεύει στις Βρυξέλλες και η Ευρωπαϊκή Ενωση εκφράζει πλήρως τις «θεσμικές» τους ανάγκες. Η δε κερδοφορία τους προέρχεται είτε από τα κερδοσκοπικά παιχνίδια, είτε από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης των απόλυτα φτωχών του πλανήτη – με τον τρόπο που η ΙΚΕΑ, λόγου χάρη, αν και σουηδική στο όνομα, έχει τους εργαζόμενούς της στο Μπανγκλαντές και το ταμείο της στο ευρωπαϊκό, πλην όμως οικονομικά αυτόνομο, Λουξεμβούργο.

Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα που εκ των πραγμάτων διαψεύδει τις εκάστοτε επικοινωνιακές εκρήξεις αισιοδοξίας της συγκυβέρνησης (περί τέλους των μνημονίων, περί εξόδου από την κρίση κ.λπ.), αλλά και καθιστά κενές περιεχομένου τις όποιες δημαγωγικές υποσχέσεις των δελφίνων της εξουσίας – από όποια συνιστώσα της πολύφωνης αξιωματικής αντιπολίτευσης και αν προέρχονται αυτές. Ο πολιτικός λόγος και των μεν και των δε παραμένει επιφανειακός, αυστηρά επικοινωνιακός, δηλαδή δημαγωγικός και τελικά πολιτικά ασήμαντος. Ασήμαντος με την έννοια ότι, αποδεχόμενος εκ προοιμίου την αναγκαστική (;) παραμονή στο ίδιο και το αυτό πλαίσιο, αποδέχεται όλα τα αδιέξοδα του τελευταίου και αφήνεται να παρασύρεται από τα δικά του προβλήματα.

Η πολιτική όμως υπάρχει για να ανατρέπει αδιέξοδες πορείες, για να αλλάζει τη μοίρα του τόπου και των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται σε αυτόν. Τα τυχόν άλλα δεν είναι πολιτική – είναι «πρακτόρευση» ταξικών συμφερόντων. Και επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι δημόσια ομολογήσιμο για τούτο και οι πολιτικοί ταγοί της αστικής μας τάξης θυμίζουν ολοένα και περισσότερο διαφημιστές πλυντηρίων.