«Θα τολμήσουμε να ελπίζουμε;» Αυτό είναι το ερώτημα στο οποίο θα κληθούν να απαντήσουν πάνω από 50 ομιλητές στο φετινό Athens Democracy Forum, που θα πραγματοποιηθεί από τις 27 έως τις 29 Σεπτεμβρίου στη χώρα μας (φυσικά στην Αθήνα το διήμερο Τετάρτη και Πέμπτη, και στην Πύλo, στο Costa Navarino, την τελευταία μέρα).
Προφανώς τα θέματα της κλιματικής κρίσης και της σχέσης της με τα ακραία -και θανατηφόρα- καιρικά φαινόμενα που βιώνει και η χώρα μας θα βρεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων του Forum. Ο Μάικλ Οπενχάιμερ, καθηγητής Γεωεπιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και ένας από τους συντάκτες της πρώτης έκθεσης για την κλιματική αλλαγή πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες, είναι ένας από τους επιστήμονες που θα κληθούν να απαντήσουν στο κεντρικό ερώτημα του Forum για το αν «θα τολμήσουμε να ελπίζουμε».
Πριν από αυτό απαντά στα ερωτήματα της «Εφ.Συν.» για το πόσο πιο κοντά φέρνουν την κλιματική κρίση φαινόμενα όπως αυτά που βίωσε τραγικά η Ελλάδα το τελευταίο δίμηνο. Αν και είναι απλώς συνεπώνυμος με τον Ρ. Οπενχάιμερ, που ήρθε στο προσκήνιο ξανά με αφορμή την ομώνυμη ταινία, υποκύψαμε στον πειρασμό να τον ρωτήσουμε για τη σχέση επιστημονικής έρευνας και πολιτικής.
● Eίστε ένας από τους συντάκτες της πρώτης έκθεσης για την κλιματική αλλαγή, πριν από 33 χρόνια. Πιστεύετε ότι τα γεγονότα έχουν ξεπεράσει τις αρχικές σας προβλέψεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη;
Ναι, ήμουν πράγματι ένας από τους επιστήμονες που συντάξαμε την Πρώτη Εκθεση Αξιολόγησης της IPCC, της Διάσκεψης για το Κλίμα. Οι παρατηρούμενες σήμερα εκδηλώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πράγματι, από πολλές απόψεις, μεγαλύτερες σε μέγεθος και ένταση από ό,τι περιμέναμε εκείνη την εποχή. Για παράδειγμα, ο ρυθμός απώλειας του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής και η αποσύνθεση των στρωμάτων πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής έχει επιταχυνθεί. Σε άλλα πεδία οι προβολές που κάναμε τότε είναι κοντά στα τελικά πραγματικά δεδομένα. Υπάρχουν πεδία στα οποία οι αρχικές προβλέψεις ξεπεράστηκαν, κυρίως επειδή οι ανθρώπινες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν ταχύτερα από τις αρχικές εκτιμήσεις μας.
● Η Ελλάδα βίωσε πρόσφατα δύο συνεχόμενους μήνες ακραίων καιρικών φαινομένων. Πρωτοφανείς πυρκαγιές τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, καταστροφικές πλημμύρες τον Σεπτέμβριο. Πιστεύετε ότι συνδέονται αναμφίβολα με την κλιματική κρίση;
Η συμβολή της κλιματικής αλλαγής σε αυτά τα γεγονότα δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί από τους επιστήμονες, αλλά είναι συμβατή με τα είδη του ακραίων γεγονότων που θα περιμέναμε σε ένα μεσογειακό κλίμα καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται ταχύτερα.
● Εχουν συνειδητοποιήσει οι κυβερνήσεις ότι έχουμε περάσει το σημείο συναγερμού για την κλιματική κρίση; Πιστεύετε ότι οι πρόσφατες αποφάσεις COP 27 στην Αίγυπτο αντιστοιχούν στον κίνδυνο;
Οι κυβερνήσεις σε γενικές γραμμές συνειδητοποιούν ότι το πρόβλημα είναι σοβαρό και επιδεινώνεται, αλλά η πολιτική δράση μπορεί να είναι περίπλοκη και πολλές κυβερνήσεις και πολιτικοί δεν έχουν επιδείξει επαρκή ηγεσία. Το αποτέλεσμα είναι να υστερούμε στον αγώνα της αποφυγής της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από 1,5-2 βαθμούς Κελσίου.
● Εφόσον οι στόχοι για την επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη φαίνεται να χάνονται, συμφωνείτε ότι η εστίαση πρέπει τώρα να επικεντρωθεί σε υποδομές που είναι πιο ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα;
Πρέπει να κάνουμε και τα δύο με τον ίδιο επείγοντα τρόπο: και μείωση των εκπομπών, με αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και προσαρμογή στην αναπόφευκτη κλιματική αλλαγή χτίζοντας ανθεκτικότητα και διασφαλίζοντας την υγεία και την ασφάλεια των ανθρώπων σε όλες τις χώρες καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται.
● Είστε ένας Οπενχάιμερ. Δεν ξέρω αν έχετε κάποια σχέση με τον λεγόμενο «πατέρα της ατομικής βόμβας», αλλά με αφορμή την ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, θα ήθελα να σας ρωτήσω: Πώς απαντάτε στο δίλημμα μεταξύ «καθαρής επιστήμης» και των αναγκών της κοινωνίας και της ανθρωπότητας;
Οχι, δεν έχω καμιά σχέση με τον J. Robert Oppenheimer. Αλλά για την ουσία της ερώτησής σας μπορώ να πω αυτό: Η επιστημονική έρευνα χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τις κυβερνήσεις και κατά την άποψή μου, οι επιστήμονες που υποστηρίζονται από το Δημόσιο και τελικά το κοινωνικό σύνολο έχουν την υποχρέωση να εξετάσουν τουλάχιστον τους τρόπους με τους οποίους η έρευνά τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίτευξη των κοινωνικών στόχων. Δεν είναι όλοι οι επιστήμονες υποχρεωμένοι να παρεμβαίνουν άμεσα στην πολιτική διαδικασία, αλλά έχουν την υποχρέωση να εξετάζουν τις χρήσεις στις οποίες χρησιμοποιείται η έρευνά τους από άλλους. Στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, οι επιστήμονες θα πρέπει επίσης να είναι έτοιμοι εάν κληθούν να εξηγήσουν τη χρησιμότητα της έρευνάς τους και το νόημα των αποτελεσμάτων τους στο πλαίσιο της πολιτικής.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας