Υποκλοπές από τη Λιβύη δείχνουν τις ευθύνες για εκατοντάδες θανάτους στη Μεσόγειο

Την απροθυμία ή την ανικανότητα των αρχών της Λιβύης να επιχειρήσουν για να σωθούν πρόσφυγες και μετανάστες στη Μεσόγειο αδιαφορώντας για τις τραγικές συνέπειες και το διεθνές δίκαιο φαίνεται ότι γνωρίζουν τουλάχιστον εδώ και τρία χρόνια οι αρχές της γείτονος, σύμφωνα με αποκλειστικό του Guardian που αποκαλύπτει συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων των υπηρεσιών ακτοφυλακής των δύο χωρών.

Το δημοσίευμα ξεκινά αναφέροντας ότι το πρωί της 16ης Ιουνίου του 2017 μέλος της λιβυκής ακτοφυλακής δέχτηκε τηλεφωνική κλήση από αξιωματούχο της ιταλικής ακτοφυλακής που του είπε ότι δέκα μετανάστες κινδύνευαν στα χωρικά ύδατα της Λιβύης.

«Είναι μέρα ρεπό σήμερα. Έχουμε διακοπές εδώ. Αλλά μπορώ να προσπαθήσω να βοηθήσω», απάντησε ο Μασούντ Αμπνταλμάματ για να προσθέσει ότι ίσως μπορεί να σταλεί βοήθεια την επόμενη μέρα.

Στην συνέχεια ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι οι άντρες του είχαν σώσει πολλούς από τους μετανάστες. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνή Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), μέχρι το τέλος του εκείνου Σαββατοκύριακου, 126 άτομα πέθαναν.

Τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, η Ευρώπη είχε αναθέσει την ευθύνη για την επίβλεψη των επιχειρήσεων διάσωσης της Μεσογείου στη Λιβύη ως μέρος της συμφωνίας της με την Ιταλία και με στόχο τη μείωση των μεταναστευτικών ροών μέσω θάλασσας.

Η παραπάνω συνομιλία καταγράφηκε από εισαγγελείς της Σικελίας στο πλαίσιο της έρευνας για το ενδεχόμενο εμπλοκής ΜΚΟ που πραγματοποιούν διασώσεις στη θάλασσα σε διακίνηση ανθρώπων.

Και διέρρευσε από Ιταλούς εισαγγελείς μαζί με πολλές άλλες των οποίων οι απομαγνητοφωνήσεις περιλαμβάνονται σε ένα αρχείο 30.000 σελίδων, το οποίο είδε ο Guardian που διεξάγει έρευνα από κοινού με τον ιταλικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό Rai και την εφημερίδα Domani.

Επαναλαμβανόμενα περιστατικά

Ανάμεσα στις 22 και τις 27 Μαρτίου του 2017, εκατοντάδες άνθρωποι που έφυγαν από τη Σαμπράθα τη Λιβύης ζήτησαν βοήθεια στο ιταλικό κέντρο συντονισμού διάσωσης.

Όμως, οι απομαγνητοφωνήσεις δείχνουν ότι οι Ιταλοί αξιωματούχοι προσπάθησαν να επικοινωνήσουν με τον Αμπνταλμάματ και τουλάχιστον δύο ακόμα αξιωματούχους πολλές φορές, αλλά συχνά το «αποτέλεσμα ήταν αρνητικό». Οι ιταλικές αρχές έχασαν τελικά την επαφή με τις λέμβους. Και στις 29 Μαρτίου Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) επιβεβαίωσε τους θανάτους 146 ατόμων, μεταξύ των οποίων πολλές έγκυες γυναίκες και παιδιά.

Στις 24 Μαΐου του 2017, δύο σκάφη με εκατοντάδες ανθρώπους άρχισαν να παίρνουν νερά με αποτέλεσμα το ένα να ανατραπεί. Οι επιβαίνοντες ήρθαν σε επαφή με την ιταλική ακτοφυλακή, που κάλεσε 55 φορές τον Αμπνταλμαμάματ χωρίς να λάβει καμία απάντηση. 333 άτομα πέθαναν, σύμφωνα με την UNHCR.

Σε απόρρητη έκθεση του 2018 για την «Σοφία», την πανευρωπαϊκή ναυτική επιχείρηση για την επιτήρηση των προσφυγικών ροών στην κεντρική Μεσόγειο, αξιωματούχοι ανέφεραν ότι «ακτοφυλακή της Λιβύης δεν είναι ακόμη σε σταθερά αποδεκτό πρότυπο» και ότι «η έλλειψη στα σχόλια που παρέχονται από την συνεχίζουν να αποτελούν πρόβλημα».

Μάλιστα, η έκθεση επισήμανε το κρίσιμα θέμα της υποδομής (περιορισμένα συστήματα επικοινωνίας, παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, τηλέφωνα και προσωπικούς υπολογιστές)» υποστηρίζοντας πως η κατάσταση επηρεάστηκε ακόμα περισσότερο, «δυσμενώς», από το γεγονός ότι μέλη του προσωπικού δεν είχαν επαρκείς γλωσσικές δεξιότητες.

Για χρόνια οι αρχές της αφρικανικής χώρας κατηγορούνται για ότι παρεμπόδιζαν λέμβους και ότι επέστρεφαν ανθρώπους στα κέντρα κράτησης, όπου έπεφταν θύματα βασανιστήρια και κακοποίησης.

«Σχεδόν αδύνατη» η επικοινωνία

Ο Ρικάρντο Γκάτι, από την ισπανική οργάνωση Proactiva Open Arms δήλωσε ότι «ήταν σχεδόν πάντα αδύνατο» να επικοινωνήσει κανείς με τους Λίβυους και ότι οι τηλεφωνικοί αριθμοί συχνά δεν λειτουργούν ή δεν υπάρχουν.

Ο Francesco Creazzo, εκπρόσωπος της ΜΚΟ SOS Méditerranée τόνισε επίσης ότι οι αρχές της Λιβύης «ως επί το πλείστον δεν ανταποκρίνονται, ανεξάρτητα από την ημέρα της εβδομάδας».

«Οι καθυστερήσεις στην επικοινωνία στη θάλασσα και η έλλειψη ικανότητας συντονισμού από το λιβυκό JRCC [ σ.σ. κέντρο συντονισμού διάσωσης ] θέτει περαιτέρω σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων», σχολίασε η Έλεν βαν ντε Βέλντεν, επικεφαλής των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

«Η ουσία του θέματος, ωστόσο, παραμένει ότι η Ε.Ε. δίνει προτεραιότητα στην επιτήρηση των συνόρων κατά την έρευνα και τη διάσωση, και έχει αναθέσει στο JRCC την ευθύνη του συντονισμού της θάλασσας σε μεγάλο μέρος της θάλασσας» πρόσθεσε η ίδια.

Φταίει μόνο ο Αμπνταλμάματ;

Σε έγγραφο των Ιταλών εισαγγελέων, οι ανακριτές περιγράφουν τον Αμπνταλμάματ ως «μη συνεργατικό» σημειώνοντας ότι στο περιστατικό της 16ης Ιουνίου αρνήθηκε να δώσει άδεια σε σκάφος της ΜΚΟ να επιχειρήσει στα ύδατα της Λιβύης για τη διάσωση δύο λέμβων.

Αργότερα την ίδια ημέρα, ο ίδιος ενημέρωσε τη Ρώμη ότι η ακτοφυλακή της Λιβύης είχε αναχαιτίσει πέντε λέμβους και είχε διασώσει εκατοντάδες ανθρώπους, αλλά οι εισαγγελείς δεν έχουν έγγραφα που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.

Όταν ο Αμπνταλμάματ κλήθηκε από τον Guardian να σχολιάσει, ισχυρίστηκε πως δεν μπόρεσε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τα γεγονότα το 2017, επειδή «θα ήταν πολύ δύσκολο να βρεις τις ηχογραφήσεις» εκείνων των γεγονότων. Όμως, αναγνώρισε ότι η επικοινωνία με τους Ιταλούς ομολόγους του δεν λειτουργεί «πάντα καλά» και ότι υπήρχαν «τηλεπικοινωνιακά προβλήματα στη Λιβύη που προκαλούν συχνές διακοπές». «Πρέπει να καταλάβετε ότι η Λιβύη είναι μια χώρα που υπέστη πόλεμο», είπε.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι δικαστές της Σικελίας, που παρακολουθούσαν τον Αμπνταλμάματ για μήνες στο πλαίσιο της έρευνάς τους για το ρόλο ΜΚΟ, δεν έχουν κατηγορήσει Λίβυους αξιωματούχους.

Την περασμένη εβδομάδα το ιταλικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι είχε στείλει επιθεωρητές στη Σικελία για «να διενεργήσει επειγόντως τις απαραίτητες προκαταρκτικές έρευνες» μετά από αναφορές ότι τουλάχιστον 15 δημοσιογράφοι που κάλυπταν την υπόθεση των ΜΚΟ και δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγράφηκαν σε συνομιλίες με πηγές τους. 

Πηγή: The Guardian