Για το καλοκαιρινό… ολοκαύτωμα

Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο η Αττική και άλλες περιοχές στον τόπο μας έχουν τυλιχτεί από ένα ασφυκτικό και ιδιαιτέρως τοξικό νέφος στάχτης και καπνού από τις πρόσφατες πυρκαγιές. Πρόκειται για ένα νέφος καπνού γεμάτο πολύ βλαπτικά σωματίδια που μπορούν να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα για περίπου δύο εβδομάδες ή να μεταφερθούν από τους ανέμους σε απίστευτα μεγάλες αποστάσεις.

Φαινόμενα στα οποία αποτυπώνονται οι καταστροφικές συνθήκες ενός μεγάλου οικολογικού ολοκαυτώματος, οι αρνητικές συνέπειες του οποίου εκδηλώθηκαν άμεσα και θα επηρεάσουν μακροπρόθεσμα τη ζωή και την υγεία τόσο των ανθρώπων όσο και των άλλων πυρόπληκτων ζώων.

Πάντως, ο πρόσκαιρος απολογισμός των φετινών θερινών πυρκαγιών είναι ότι, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, τριπλασιάστηκαν οι καμένες εκτάσεις και οδήγησαν στον θάνατο τουλάχιστον 21 ανθρώπους. Όσο για τα πραγματικά αίτια των περισσότερων από αυτές τις πυρκαγιές δεν μπορούν να αποδοθούν σε φυσικά αίτια ή στην τρέχουσα κλιματική κρίση, διότι είναι πρωτίστως ανθρωπογενή (δόλιοι ή εξ αμελείας εμπρησμοί, απουσία κατάλληλων μέτρων πυρασφάλειας και υποβάθμιση δημόσιων δομών πυροπροστασίας).

Ωστόσο, η αποτέφρωση ολοένα και μεγαλύτερων δασικών εκτάσεων του πλανήτη από ανθρωπογενή αίτια τείνει -μέσω μιας απολύτως φυσικής ανάδρασης- να επιβαρύνει την κλιματική κρίση, η οποία, με τη σειρά της, καθιστά ευκολότερη και πολύ συχνότερη την εμφάνιση νέων πυρκαγιών. Επομένως η διαπιστωμένη αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας και της ξηρασίας δεν προκαλεί τις πυρκαγιές, αλλά καθιστά τις περισσότερες δασικές εκτάσεις πολύ πιο ευάλωτες στους φυσικούς παράγοντες (κεραυνοί) και στους ανθρωπογενείς εμπρησμούς (δόλιους ή εξ αμελείας), οι οποίοι, σε συνδυασμό με την έλλειψη της κατάλληλης πυροπροστασίας, ευθύνονται τελικά για την αποτέφρωση τεράστιων δασικών εκτάσεων και ανθρώπινων οικισμών.

Το προφίλ όσων προκαλούν τους θερινούς εμπρησμούς

Δεδομένου ότι πάνω από το 60% των καταστροφικών πυρκαγιών που εμφανίζονται κάθε χρόνο στον πλανήτη οφείλονται κυρίως σε ανθρωπογενείς παράγοντες, αξίζει να σταθούμε και να διακρίνουμε επιμελώς τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των οικονομικά ιδιοτελών και κοινωνικοπολιτικά δόλιων «εμπρηστών» από τους ψυχοπαθείς εμπρηστές, δηλαδή τους «πυρομανείς».

Οι πιο πρόσφατες ψυχιατρικές, εγκληματολογικές και κοινωνιολογικές αναλύσεις των συχνά εμφανιζόμενων και ιδιαιτέρως καταστροφικών ανθρωπογενών πυρκαγιών διακρίνουν σαφώς τα βαθύτερα αίτια, τα κίνητρα και τους απώτερους στόχους των εμπρηστών και των πυρομανών που προκαλούν αυτές τις καταστροφές:

Ενώ ένας πυρομανής οφείλει κατ’ ανάγκην να είναι και εμπρηστής, ένας εμπρηστής δεν είναι καθόλου απαραίτητο να είναι πυρομανής!

Πράγματι, συνήθως τα κίνητρα των πιο δόλιων και εγκληματικών εμπρηστών είναι οικονομικά ή κοινωνικοπολιτικά και άρα ο απώτερος στόχος όλων των εμπρηστικών ενεργειών τους είναι είτε το κέρδος είτε η πρόκληση σοβαρών κοινωνικών αναταραχών. Αντίθετα, οι καταστροφικές πυρκαγιές που προκαλούνται από τους πυρομανείς δεν έχουν ως κίνητρο το κέρδος, την πολιτική ή την κοινωνική εκδικητικότητα, αλλά οφείλονται στις σοβαρές ψυχονοητικές διαταραχές των πυρομανών, οι οποίες εκδηλώνονται στην ψυχωτική εμμονή τους με τη φωτιά και τις μεγάλες καταστροφές που μπορεί αυτή να προκαλέσει.

Σύμφωνα, μάλιστα, με το διεθνούς κύρους Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5), υπάρχουν δύο πολύ αυστηρά διαγνωστικά κριτήρια για να θεωρηθεί κάποιος πυρομανής:

1. Θα πρέπει να έχει επαναλάβει αρκετές φορές και οικειοθελώς τις εμπρηστικές πράξεις του.
2. Τα κίνητρά του δεν πρέπει να είναι ούτε οικονομικά ούτε πολιτικά, αλλά αποκλειστικά η ηδονή, η διέγερση και η ικανοποίηση που του προκαλούν η κακόβουλη χρήση της φωτιάς και το καταστροφικό θέαμα της πυρκαγιάς.

Αντίθετα από τα δόλια οικονομικά ή πολιτικά κίνητρα ενός εμπρηστή, ο πυρομανής βάζει συνειδητά φωτιές για να ικανοποιήσει την ακαταμάχητη ψυχοπαθολογική του ανάγκη να βιώσει την καθαρή ηδονή που αντλεί από κάθε πράξη πυρπόλησης. Πολύ συχνά, μάλιστα, οι πυρομανείς βιώνουν εξίσου συναρπαστικά αισθήματα ηδονής στη θέα και μόνο μιας μεγάλης πυρκαγιάς την οποία δεν έχουν προκαλέσει οι ίδιοι. Ίσως γι’ αυτό ορισμένοι πυρομανείς επιδιώκουν να συμμετέχουν σε εθελοντικές πυροσβεστικές ομάδες.

Η πυρομανία λοιπόν εντάσσεται στις λεγόμενες «διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων», όπως π.χ. η κλεπτομανία, η χαρτοπαιξία ή το σοβαρό σύνδρομο στέρησης λόγω εξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες. Συνήθως αυτή η παθολογική εμμονή με τη φωτιά και η ακαταμάχητη έλξη για την καταστροφική δύναμή της διαμορφώνονται κατά την παιδική ηλικία, όμως η αιχμή της νόσου εκδηλώνεται μεταξύ 16 και 40 ετών, ενώ οι γυναίκες υποφέρουν από πυρομανία πολύ λιγότερο από τους άνδρες.

Υπό μια πολύ ακριβή έννοια, δεν είναι ο πυρομανής που δημιουργεί την πυρκαγιά, αλλά αντιθέτως είναι η καταστροφική δύναμη της πυρκαγιάς που δημιουργεί τον πυρομανή! Μόνο έτσι εξηγείται η πολύ σκοτεινή, σχεδόν σεξουαλική ηδονή που αισθάνονται οι πυρομανείς στη θέα της φωτιάς που καίει τα πάντα. Εξάλλου, οι σχετικές ψυχιατρικές έρευνες έχουν δείξει ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι πυρομανείς νιώθουν σεξουαλική διέγερση μόνο όταν βάζουν φωτιά και βλέπουν κάτι να καίγεται, μια σεξουαλική διαστροφή που περιγράφεται ως «πυροφιλία» ή «πυρολαγνεία».

Κλιματική κρίση ή εμπρηστική πολιτική;

Πώς θα έπρεπε, άραγε, να χαρακτηριστούν οι καταστροφικές πολιτικές που επί ένα μήνα εφαρμόστηκαν από την ελληνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των μεγάλων πυρκαγιών: ως «πυρομανείς», ως «πυροφιλικές» ή απλώς ως «εμπρηστικές»; Αν, όπως είπαμε, ένας πυρομανής ή ένας πυρόφιλος δεν βάζει ποτέ φωτιές για οικονομικούς, πολιτικούς ή άλλους αντικοινωνικούς λόγους, αλλά μόνο για να ικανοποιήσει το ακαταμάχητο πάθος του για την καταστροφική δύναμη της φωτιάς, τότε η στρατηγική που επέλεξε η ελληνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών ήταν και εξακολουθεί να είναι προκλητικά εμπρηστική.

Διαφορετικά δεν εξηγείται το γιατί φέτος τριπλασιάστηκαν στην Ελλάδα οι καμένες εκτάσεις, μολονότι επίσημα καταγράφηκαν οι μισές θερινές πυρκαγιές σε σύγκριση με τον μέσο όρο των δύο τελευταίων δεκαετιών (2002-2022). Γεγονός που μας αποκαλύπτει, αφενός, τις εξόφθαλμες ανεπάρκειες της ελληνικής κυβέρνησης στην αντιμετώπιση των, κατά τα άλλα, αναμενόμενων φετινών πυρκαγιών και, αφετέρου, την εγκληματική νεοφιλελεύθερη επιλογή της να μην επενδύει καθόλου στην εθνική πυρασφάλεια, αδιαφορώντας για την προστασία των πολιτών της.

Σε συνθήκες ελλιπούς πυροπροστασίας, η νεοφιλελεύθερη συνταγή της «επιτυχίας» είναι πολύ απλή: να εκκενώνει αμέσως τους απειλούμενους από τη φωτιά οικισμούς για να αποφύγει τη δημιουργία ανθρώπινών θυμάτων, τα οποία θα είχαν υπερβολικά υψηλό πολιτικό κόστος και θα έβλαπταν ανεπανόρθωτα την ωραιοποιημένη εικόνα της κυβέρνησης που προβάλλουν τα φιλικά ΜΜΕ. Το αν τώρα καταστράφηκαν τα σπίτια και οι περιουσίες τους, το αν αποτεφρώθηκαν μεγάλες και πολύτιμες για τη ζωή δασικές εκτάσεις, το αν κάηκαν μοναδικοί αρχαιολογικοί-πολιτισμικοί χώροι, είναι για τη συντηρητική κυβέρνηση παντελώς αδιάφορο, όσο αυτές οι καταστροφές δεν επηρεάζουν το χρηματιστήριο και τον μακάριο ύπνο των ψηφοφόρων της.

Πράγματι, η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να δικαιολογήσει τις ανεπάρκειες και την ολοφάνερη αποτυχία της στη διαχείριση των πυρκαγιών καταφεύγει συστηματικά σε τρεις στρατηγικές: 1) την επίκληση της κλιματικής κρίσης ως παγκόσμιου και όχι τοπικού φαινομένου, 2) την εγκληματική δράση αλλοδαπών εμπρηστών, 3) κι όταν αυτές οι δικαιολογίες δεν επαρκούν, το υπ. Περιβάλλοντος αμφισβητεί τα επίσημα στοιχεία για τα καμένα και με εντελώς ατεκμηρίωτους συμψηφισμούς επιχειρεί να συσκοτίσει την πραγματική εικόνα της καταστροφής.

Έχοντας παρουσιάσει αναλυτικά τι ισχύει επιστημονικά για το επιχείρημα της κλιματικής κρίσης ως έναν παράγοντα που διευκολύνει τις πυρκαγιές, αναρωτιόμαστε γιατί όσοι πολιτικοί τον επικαλούνται δεν προχώρησαν εγκαίρως στα κατάλληλα μέτρα πυροπροστασίας για την αντιμετώπισή του, όπως συνέβη στις άλλες μεσογειακές χώρες της Ε.Ε. (Ιταλία και Ισπανία). Όσο για την αναζήτηση «αποδιοπομπαίων τράγων», δηλαδή τη μετάθεση των ευθυνών για τα αλλεπάλληλα κύματα πυρκαγιών στους μετανάστες, είναι μια πάγια ακροδεξιά στρατηγική που τίποτα δεν εξηγεί για την εμφανή αδυναμία προστασίας των πολιτών από τέτοιες κακόβουλες εμπρηστικές ενέργειες.

Πάντως, η θλιβερή πραγματικότητα δεν συγκαλύπτεται με τέτοια αυθαίρετα επιχειρήματα, ούτε βέβαια με τη συστηματική απόκρυψη των στοιχείων που έρχονται στο φως καθημερινά. Η ίδια η εικόνα των τεράστιων εκτάσεων που αποτεφρώθηκαν διαψεύδει τον μύθο του δήθεν αποτελεσματικού επιτελικού κράτους και αποδομεί όλες τις δικαιολογίες που, με τη βοήθεια των φιλικών ΜΜΕ, προβάλλει καθημερνά το Μαξίμου, σε μια μάταιη προσπάθεια να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και να συγκαλύψει τις εγκληματικές παραλείψεις του.