Σταθερός και με δυναμική ο ιαματικός τουρισμός στην Ελλάδα

Σταθερός παρέμεινε, σύμφωνα με την ετήσια μελέτη «Ιαματικές πηγές και λουτρότοποι» της ομάδας περιβάλλοντος του ΕΚΚΕ, ο ιαματικός τουρισμός, παρά τις δυσκολίες και τις εξελίξεις εντός του 2015.

Πλήγμα τα capital controls και οι περικοπές των χορηγήσεων από τα ασφαλιστικά ταμεία και χρόνιο αίτημα των ανθρώπων του κλάδου να προχωρήσουν οι νομικές ρυθμίσεις και η αναγνώριση των ιαματικών πηγών.

Πρόσφατα, η αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού, Ελενα Κουντουρά, τόνισε ότι μέχρι τώρα έχει προχωρήσει η αναγνώριση 50 ιαματικών πηγών και μέχρι το τέλος του έτους ο αριθμός αναμένεται να ανέβει σε 90.

Συγκεκριμένα, το 2015 οι δημόσιες και ιδιωτικές ιαματικές πηγές της χώρας δέχθηκαν 882.570 επισκέψεις, δηλαδή περίπου όσες και το 2014 (881.090).

Παρά τις ακυρώσεις λόγω της αβεβαιότητας το διάστημα Ιουνίου-Ιουλίου 2015, ο ιαματικός τουρισμός άντεξε, καθώς, όπως επισημαίνεται, σημειώθηκε μεγαλύτερος από τον συνήθη αριθμός επισκέψεων τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο.

Επίσης, η συνεχιζόμενη κρίση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού και των ημερών παραμονής στις ιαματικές πηγές των επισκεπτών που κάλυπταν με δικά τους έξοδα την απαιτούμενη δαπάνη. Παράλληλα, αρκετές ιαματικές πηγές βρίσκονται στο ΤΑΙΠΕΔ και υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον από το εσωτερικό και το εξωτερικό.

Οι Περιφέρειες

Διαχρονικά, πρώτες σε επισκεψιμότητα παραμένουν οι ιαματικές πηγές της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (όπου βρίσκεται η Εύβοια και οι λουτρικές μονάδες της Αιδηψού) και της Κεντρικής Μακεδονίας.

Ωστόσο, μείωση της επισκεψιμότητας σε σύγκριση με την περίοδο προ κρίσης παρατηρείται σε όλες τις Περιφέρειες ανεξαιρέτως.

Τα εισιτήρια του 2015 υπολείπονται ακόμη και έναντι του αρχικού έτους αναφοράς της έρευνας, του 2005. Η μεγάλη πτώση στην επισκεψιμότητα σημειώθηκε από το 2009 έως το 2011, με μικρή ανάκαμψη, όπως και ανακατανομή ανάμεσα στις διάφορες Περιφέρειες να σημειώνεται από το 2012 και μετά.

Αυξητική τάση σημειώθηκε στο Βόρειο Αιγαίο λόγω των περισσότερων επισκέψεων στις μονάδες της Λέσβου και της Ικαρίας (όπου οι μονάδες υπάγονται σε δημοτικές επιχειρήσεις), στην Περιφέρεια Αττικής λόγω της σημαντικής ανόδου της επισκεψιμότητας της μονάδας στη λίμνη Βουλιαγμένης και στην Πελοπόννησο. Αντίστροφη είναι η εικόνα για την Ανατολική Μακεδονία, την Ηπειρο, τη Θεσσαλία και το Νότιο Αιγαίο.

Δημόσιες - ιδιωτικές

Οι δημοτικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να δέχονται μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών και το 2015 η αναλογία στα εισιτήρια φτάνει στο 68,3% σ’ αυτές.

Το ποσοστό αυτό άγγιζε το 45,7% το 2005 και η κρίση έπαιξε τον ρόλο της καθώς έφερε πτώση στην επισκεψιμότητα των ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Η συνεχιζόμενη μείωση επισκεψιμότητας που παρατηρείται σε όλες τις ιδιωτικές μονάδες -με εξαίρεση την αξιοσημείωτη αύξηση στη λίμνη Βουλιαγμένης- οδήγησε το σύνολο των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκπροσωπεί κατά το 2015 το 24,65% των συνολικών εισιτηρίων πανελλαδικά, όταν το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν σε 38,56%.

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στη μελέτη του ΕΚΚΕ, η ερμηνεία για την καλύτερη εικόνα που παρουσιάζουν οι δημοτικές επιχειρήσεις στην Κεντρική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο σχετίζεται με το ότι οι εν λόγω μονάδες κατάφεραν να προσελκύσουν ένα τμήμα επισκεπτών που δεν εξαρτώνται από τις παροχές των ασφαλιστικών ταμείων και οι περικοπές των ασφαλιστικών φορέων δεν τους έπληξαν καθοριστικά.

Από την άλλη, αρκετές ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Αιδηψό και αλλού βασίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στους λουόμενους μέσω των παροχών των ασφαλιστικών ταμείων και η αλλαγή πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση των επισκεπτών τους.

Οι αριθμοί

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας (ΣΔΙΠΕ), στη χώρα μας είχαμε μέχρι το 2005 112 ανακηρυγμένους Ιαματικούς Φυσικούς Πόρους, οι οποίοι ήταν δυνατόν να αναπτυχθούν τουριστικά.

Μετά την εφαρμογή του Ν. 3498/2006, οι φυσικοί πόροι οι οποίοι είτε πήραν ΦΕΚ αναγνώρισης (34 Φυσικοί Πόροι έχουν αναγνωριστεί ως Ιαματικοί), είτε κατατέθηκε φάκελος, είτε ακόμη και σήμερα ο φάκελός τους βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης είναι 93.

Από αυτούς, τους 58 διαχειρίζονται Οργανισμοί Τοπικοί Αυτοδιοίκησης, 17 το κράτος μέσα από την ΕΤΑΔ και 17 διαχειρίζονται ιδιώτες. Υπάρχουν ακόμη αρκετοί, πάνω από δέκα, για τους οποίους γίνεται προσπάθεια να ξεκινήσει η σύνταξη των μελετών που απαιτούνται.

■ Info: Ολόκληρη η μελέτη του ΕΚΚΕ για τις ιαματικές πηγές και τους λουτρότοπους βρίσκεται στο http://www.ekke.gr/estia/

Ρωτήσαμε τους ανθρώπους του κλάδου για τα προβλήματα και τις προοπτικές που υπάρχουν

Μάρκος Δανάς, γενικός γραμματέας Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας

«Βήμα βήμα για να ανοίξουμε την αγορά του εξωτερικού...»

• Ποια κατάσταση έχει διαμορφωθεί με τις αδειοδοτήσεις; Προχωρούν τόσο γρήγορα όσο θα θέλατε;

Η τεράστια καθυστέρηση των εννέα χρόνων στις αναγνωρίσεις των Ιαματικών Φυσικών Πόρων ήταν λογικό να συμπαρασύρει τόσο τις νομοθετικές ρυθμίσεις που θα έκαναν τον Ν. 3498/2006 λειτουργικό, έτσι ώστε να μπορούν να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στις υποδομές των Ιαματικών Πηγών, όσο και τις διαδικασίες αδειοδότησης των εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης ιαματικών πηγών.

Τον τελευταίο χρόνο ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας έχει ανοίξει όλα τα ζητήματα, πράγμα που έκανε εφικτή τη λύση τους.

Για τις αδειοδοτήσεις μπορούμε να πούμε ότι με την καθοδήγησή μας οι δημοτικές και οι ιδιωτικές πηγές συγκεντρώνουν τα δικαιολογητικά που απαιτούνται, ενώ κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει με τις κρατικές.

Σε κάθε περίπτωση, μετά τη συνεργασία μας με την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας για το πιστοποιητικό ακτινοπροστασίας και τη νομοθετική ρύθμιση που πέρασε το υπ. Τουρισμού με την οποία δεν θεωρούνται λύματα οι εκροές υδάτων από εγκαταστάσεις ιαματικών πηγών, πράγμα που διευκολύνει την εκπόνηση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, μπορούμε να δουλέψουμε.

Το μόνο άλυτο μέχρι στιγμής πρόβλημα είναι οι τεχνικές προδιαγραφές για την κατηγοριοποίηση των υδροθεραπευτηρίων που όφειλε να έχει έτοιμο το υπουργείο, αλλά και γι’ αυτό τις επόμενες εβδομάδες θα έχουμε έτοιμη την πρότασή μας προκειμένου να διευκολύνουμε.

• Ποιες προσπάθειες γίνονται για το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς της ιαματικής θεραπείας σε ξένες χώρες;

Για να ανοίξει η αγορά του εξωτερικού πρέπει κατ’ αρχάς να μπορούμε να προσφέρουμε μέσα στα υδροθεραπευτήριά μας ένα ποιοτικό θερμαλιστικό προϊόν. Για να γίνει αυτό πρέπει να φτιάξουμε τόσο τις υποδομές μας όσο και το μάνατζμεντ.

Για να φτιάξουμε τις υποδομές μας πρέπει να τελειώνουμε με τις νομοθετικές ρυθμίσεις που προανέφερα έτσι ώστε να έχει λογική να επενδύσει κάποιος στις ιαματικές πηγές είτε μέσω ΕΣΠΑ είτε σε συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές.

Για να διορθώσουμε το μάνατζμεντ, ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας θα διοργανώσει από το φθινόπωρο και μετά ημερίδες στις οποίες θα αναλύονται κατά βάση καλές πρακτικές και επιτυχημένα παραδείγματα.

Οσον αφορά το άνοιγμα της οδηγίας 24/2011 για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη έτσι ώστε να μπορούν οι ιαματικές μας πηγές να έχουν εισόδημα από το εξωτερικό, συνεργαζόμαστε με αρμόδια στελέχη των υπουργείων Τουρισμού και Υγείας, με το τμήμα δημοσίων σχέσεων του ΕΟΠΥΥ, που είναι το contact point εφαρμογής της οδηγίας για την Ελλάδα, και βέβαια με το ΞΕΕ.

Εχουμε αλληλογραφία για το ζήτημα με τη γερμανική και την αυστριακή πρεσβεία αλλά και το σουηδικό ασφαλιστικό ταμείο. Ταυτόχρονα ασχολούμαστε και με τις διακρατικές συμφωνίες που απαιτούνται για να ανοίξει για τα ιαματικά η ασφαλιστική αγορά χωρών εκτός Ε.Ε., π.χ. Ρωσία.

Ζήσης Αγγελίδης, πρόεδρος Ενωσης Επιχειρήσεων Θερμαλισμού Ελλάδας

Οι αιτίες της πτώσης και ο «παράγοντας» ΤΑΙΠΕΔ

• Πού οφείλεται η πτώση της επισκεψιμότητας στις ιδιωτικές μονάδες ιαματικής θεραπείας; Αφορά μόνο τις περικοπές εκ μέρους των ασφαλιστικών ταμείων ή οφείλεται και σε άλλους παράγοντες;

Από το 2000 αρχίζει μια στροφή γενικά σε όλη την Ευρώπη. Αρχίζει να δημιουργείται ένα νέο θερμαλιστικό τοπίο.

Πολλοί ιαματικοί λουτρότοποι στη χώρα μας που είχαν πλεονεκτήματα άρχισαν να λειτουργούν όλο τον χρόνο και έτσι ανοίγουν τον δρόμο για όλες τις ηλικίες με καλές εγκαταστάσεις.

Ετσι, σήμερα, για να δώσουμε σαφή απάντηση στο ερώτημα, οφείλουμε να διευκρινίσουμε: Πτώση (γενική) της επισκεψιμότητας για όλες τις κατηγορίες των επισκεπτών (πάσχοντες, υγιείς, συνοδούς κ.ά.) λόγω της γενικότερης οικονομικής κρίσης που βιώνουμε.

Μεγάλη πτώση επισκεψιμότητας σε εγκαταστάσεις πεπαλαιωμένες που δεν προσφέρουν άλλα τουριστικά θερμαλιστικά προϊόντα και εμπειρίες.

Μεσαία πτώση επισκεψιμότητας σε περιοχές που διαθέτουν αρκετά προσόντα και προσελκύουν νέους χωρίς ασφαλιστική κάλυψη. Ελλειψη υποστήριξης από την πολιτεία σε θέματα λειτουργίας, προβολής, δηλαδή ποιοτικού θερμαλισμού υγείας, που είναι το ζητούμενο.

• Ακούμε για σημαντικό αριθμό ιαματικών πηγών που ανήκουν στο ΤΑΙΠΕΔ. Ποιος ο αριθμός τους; Υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό για συγκεκριμένες περιοχές;

Το ΤΑΙΠΕΔ έχει στην κατοχή του αρκετές πηγές, συγκεκριμένα 15, αλλά πολλές είναι διπλές, δηλαδή στον ίδιο τόπο υπάρχουν δύο ή και τρεις. Οι πηγές, π.χ., των Καμένων Βούρλων, της Αιδηψού, της Υπάτης, της Κύθνου, του Καϊάφα, των Θερμοπυλών, της Κυλλήνης κ.ά. Θεωρώ ότι ο πρόεδρος και τα στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ γνωρίζουν πολύ καλά το αντικείμενο του θερμαλισμού υγείας.

Οι πηγές συνοδεύονται και από εκτάσεις που έτσι δίνουν περιεχόμενο στην ανάπτυξη. Να σημειώσω όμως το εξής: ό,τι ισχύει για την ιαματική υδροθεραπεία ισχύει και για τη θαλασσοθεραπεία.

Ο κάθε επενδυτής θα μπορούσε με χρήση θαλασσινού νερού να ενταχθεί στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο θερμαλισμό. Η επιλογή λοιπόν ενός τόπου που θα διαμορφωθεί ως χώρος θερμαλισμού-θαλασσοθεραπείας δεν αφορά μόνο το ιαματικό νερό.

Η χώρα μας διαθέτει περίπου 16.000 km ακτογραμμής, που αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα. Γνωρίζω από την παγκόσμια οργάνωση θερμαλισμού ότι υπάρχει ενδιαφέρον για το αντικείμενο.

Κατά τη γνώμη μου -και το θέτω προς το ΤΑΙΠΕΔ- η πηγή Θερμοπυλών και γενικά ο λουτρότοπος Θερμοπυλών δεν είναι μόνο πηγή ή λουτρά. Αποτελεί έναν χώρο ιστορίας και πολιτισμού.

Γνώμη μου είναι να παραμείνει στο υπουργείο ή στον ΕΟΤ ή στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση ή Περιφέρεια και πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση και να διαμορφωθεί σε «ιστορικό-θερμαλιστικό πάρκο πολιτισμού» ή κάτι παρόμοιο.

Αυτό δεν χρειάζεται επενδυτές. Χρειάζεται, έστω στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε, τη συμβολή όλων μας.