Τα «παιχνίδια της μοίρας» με τον κ. Τερεζάκη

Ολοένα και πιο εξόφθαλμη γίνεται η προσπάθεια της κυβερνητικής πλειοψηφίας στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τα Τέμπη να στήσει «ατμόσφαιρες» και διαλόγους προκειμένου να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το εγκληματικό δυστύχημα της 28/2/23 οφείλεται μόνο σε ανθρώπινα λάθη και όχι σε ευθύνες άλλων αρμόδιων παραγόντων για τη μη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας του σιδηρόδρομου.

Την περασμένη Πέμπτη, 1 Φεβρουαρίου, η Επιτροπή εξέτασε τον Παναγιώτη Τερεζάκη, που ανέλαβε το τιμόνι του ΟΣΕ μετά το δυστύχημα και παραμένει έπειτα από σχεδόν έναν χρόνο «μεταβατικός διευθύνων σύμβουλος», χωρίς ο διορισμός του να έχει περάσει από τη Βουλή. Η κατάθεση Τερεζάκη ήρθε σε μια στιγμή που την κοινή γνώμη συνεχίζουν να συγκλονίζουν τα όσα είπε στη δική της κατάθεση (24/1/24) η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος της Προσωρινής Διοίκησης Συλλόγου Πληγέντων Δυστυχήματος Τεμπών, της οποίας η 20χρονη κόρη ήταν ένα από τα 57 θύματα του δυστυχήματος.

Η κ. Καρυστιανού μίλησε με ευθύτητα και σκληρότητα για τις ευθύνες των αρμοδίων και την προσπάθεια συγκάλυψης, χωρίς κανείς από την πλειοψηφία να τολμήσει να της αντιπαρατεθεί, ενώ και τα μέσα ενημέρωσης επέλεξαν να προβάλουν εκτενώς τα όσα είπε. Υπήρχε λοιπόν εμφανής η ανάγκη για μια επικοινωνιακή ρελάνς και κάποιοι πείσθηκαν ότι η κατάθεση Τερεζάκη αποτελούσε χρυσή ευκαιρία, καθώς έρχεται η ώρα να καταθέσουν τα πολιτικά πρόσωπα - σήμερα ο Χρήστος Σπίρτζης και την ερχόμενη Τρίτη ο Κώστας Καραμανλής.

Η εξέταση Τερεζάκη ξεκίνησε με ερωτήσεις από τη βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, διότι τη στιγμή εκείνη απουσίαζαν οι εκπρόσωποι Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ που κανονικά προηγούνται. Η κ. Αποστολάκη έθεσε, μεταξύ άλλων, ερώτημα για τη δήλωση που είχε κάνει ο κ. Τερεζάκης στις 12/12/23 και είχε επίσης προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις. Ο κ. Τερεζάκης είχε αναφέρει τότε ότι σβήστηκε υλικό από τα καταγραφικά του ΟΣΕ στους σταθμούς την ημέρα του δυστυχήματος επειδή δεν το ζήτησαν οι ανακριτικές αρχές και πέρασαν 15 μέρες. Διευκρίνισε, λοιπόν, ότι η αναφορά αφορούσε το υλικό βιντεοσκόπησης από τις «τριακόσιες κάμερες που παρακολουθούν εγκαταστάσεις μας», επανέλαβε ότι οι ανακριτικές αρχές δεν ζήτησαν το υλικό και έτσι σβήστηκε, συμπληρώνοντας ότι δεν μπορούσε να φανταστεί πως ένα τέτοιο υλικό «θα μπορούσε να είναι αντικείμενο εισαγγελικής έρευνας».

Οταν η κ. Αποστολάκη επέμεινε να ρωτά, ξεκίνησαν συντονισμένες παρεμβάσεις από τους βουλευτές της πλειοψηφίας Ευριπίδη Στυλιανίδη, Βασίλη Υψηλάντη, Στέλιο Πέτσα και φυσικά τον πρόεδρο της Επιτροπής, Δημήτρη Μαρκόπουλο. Τον λόγο έλαβε τελικά ο κ. Στυλιανίδης, που έκανε και την εμφανώς προσυμφωνημένη ερώτηση-«κλειδί» στον Π. Τερεζάκη: «Εγώ θα ήθελα εξ αρχής να μας πει τι είναι αυτό που προσωπικά τον συνέδεσε με τον σιδηρόδρομο και τον έκανε να ασχοληθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του».

Η ξεκούδουνη ερώτηση προκάλεσε αντιδράσεις στα έδρανα της αντιπολίτευσης και ο ερωτών άρχισε να φωνάζει ζητώντας «λίγο σεβασμό». «Σεβασμό εσύ!» απάντησε η Πέτη Πέρκα, αλλά λίγο μετά το τοπίο ξεκαθάρισε όταν το ερώτημα τέθηκε και πάλι από τον εισηγητή της πλειοψηφίας, Λάζαρο Τσαβδαρίδη. Ο κ. Τερεζάκης με εμφανή συγκινησιακή φόρτιση προχώρησε σε δύο αποκαλύψεις.

Το δυστύχημα του 1969

Πρώτον ότι ως παιδί, το 1969, είχε γλιτώσει από το σιδηροδρομικό δυστύχημα (ένα από τα τρία μεγαλύτερα, συμπεριλαμβανομένων των Τεμπών) στο Δερβένι Κορινθίας. «Ημουν στο τελευταίο βαγόνι με την οικογένειά μου κι έπεσε στο σταματημένο τρένο το επόμενο, γιατί τότε δεν υπήρχαν ασύρματοι, οι ακολουθίες των τρένων γίνονταν χρονικές. Καθυστέρησε το προπορευόμενο που είμαστε μέσα -ήμαστε στο τελευταίο βαγόνι- και γλιτώσαμε απλά επειδή εγώ ήμουν μικρό παιδί (σ.σ. ανέφερε 9 χρόνων αν και είχε δηλώσει πως γεννήθηκε το 1956) και λίγο ατίθασος χαρακτήρας και γκρίνιαζα και κατεβήκαμε από το βαγόνι λίγο μέχρι να ξαναφύγει. Επεσε η μηχανή πάνω στο τελευταίο βαγόνι και όσοι ήταν, σαράντα άτομα, σκοτώθηκαν». «Αυτό που λέτε είναι συνταρακτικό», παρενέβη ο Δ. Μαρκόπουλος. «Ηταν το έναυσμα να ασχοληθώ με τον σιδηρόδρομο. Είχα βάλει στόχο και ορκίστηκα στη ζωή μου να μην επιτρέψω να ξαναγίνει τέτοιο πράγμα. Και δυστυχώς έγινε», πρόσθεσε ο κ. Τερεζάκης.

Η δεύτερη αποκάλυψη ήταν ότι είχε εισιτήριο να ταξιδέψει το μοιραίο βράδυ με την αμαξοστοιχία Ιντερσίτι 62 (χωρίς να αναφέρει αν θα πήγαινε για την εκδήλωση εγκαινίων της τηλεδιοίκησης με τον Κυρ. Μητσοτάκη). «Και θα ήμουν στην καμπίνα, γιατί πάντα ταξιδεύω καμπίνα. Αρα, υπάρχουν πιθανότητες να μη με είχατε μπροστά σας αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε. «Ή να το είχατε αποσοβήσει», παρενέβη και πάλι ο πρόεδρος της Επιτροπής, για να τον επιβεβαιώσει ο Π. Τερεζάκης λέγοντας ότι πάντα μιλάει με τους μηχανοδηγούς και θα ρωτούσε γιατί το τρένο μπήκε στη γραμμή καθόδου.

Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο, λίγο αργότερα, όταν ο Β. Κόκκαλης εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να ρωτά επίμονα τον Π. Τερεζάκη για την απουσία των συστημάτων ασφαλείας (σηματοδότηση, τηλεδιοίκηση, ETCS), o πρόεδρος της Επιτροπής παρενέβη και πάλι: «Τον καταγγέλλετε για συγκάλυψη; Εναν άνθρωπο με ένα βιογραφικό τόσων ετών γύρω από τους σιδηροδρόμους και με εργασία τον καταγγέλλετε…». Δυστυχώς κανείς δεν ρώτησε τον λόγο που ο κ. Τερεζάκης με τέτοιο βιογραφικό παραμένει επί έναν χρόνο «μεταβατικός διευθύνων σύμβουλος» και δεν έχει αναλάβει κανονικά τα καθήκοντά του.

Η βαρύτητα του βιογραφικού Τερεζάκη, όμως, δεν συναρτάται μόνο με τα... παιχνίδια της μοίρας. Λίγο πριν ειπωθούν αυτά τα λόγια και την ώρα που ο Λ. Τσαβδαρίδης εξέταζε τον μάρτυρα, αποκαλύφθηκε ακόμη μία χρήσιμη στην πλειοψηφία πτυχή. «Από σιδηροδρομικά δυστυχήματα εμπειρία έχετε;» ρώτησε ο βουλευτής της Ν.Δ. Και ο Π. Τερεζάκης, μπερδεύοντας και πάλι τους αριθμούς, είπε ότι εκλήθη και συμμετείχε στη διερεύνηση σιδηροδρομικού δυστυχήματος με 80 νεκρούς που συνέβη «το 2015» (η αλήθεια είναι ότι συνέβη τον Ιούλιο του 2013) στην Ισπανία «από ένα αντίστοιχο τρένο υψηλών ταχυτήτων».

Το δυστύχημα είχε συμβεί λίγο έξω από την πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα και ο κόσμος όλος είχε συγκλονιστεί καθώς η σκηνή του εκτροχιασμού πάνω σε μια απότομη στροφή είχε καταγραφεί από κάμερες βιντεοσκόπησης. Ο κ. Τσαβδαρίδης, φυσικά, έσπευσε να ρωτήσει εάν εκεί που συνέβη το δυστύχημα λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση. «Λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση, η σηματοδότηση και υπήρχε και ETCS», έσπευσε να απαντήσει ο Π. Τερεζάκης. Λίγο αργότερα όμως πρόσθεσε ότι το ETCS (που φρενάρει αυτόματα τον συρμό όταν κάτι δεν πάει καλά) δεν είχε εγκατασταθεί, αλλά ένα άλλο σύστημα που σφύριζε και ειδοποιούσε τον μηχανοδηγό ότι έχει υπέρβαση ταχύτητας. «Από τη διερεύνηση του δυστυχήματος προέκυψε ότι ο μηχανοδηγός εκείνη την ώρα που έγινε η ειδοποίηση του συστήματος με τον σφυριγμό στην καμπίνα μηχανοδήγησης μιλούσε στο τηλέφωνο με τον προϊστάμενο της αμαξοστοιχίας για να κανονίσουν πού θα αποβιβαστούν και θα επιβιβαστούν οι επιβάτες μετά από 20 χιλιόμετρα που έμπαιναν στον σταθμό. Οταν έφτασε στην είσοδο της καμπύλης, έφτασε με μια ταχύτητα γύρω στα 170 χιλιόμετρα, σε μια καμπύλη που η μεγίστη ήταν 80 χιλιόμετρα. Ανθρωπίνως έκανε το μοιραίο λάθος να πατήσει πέδη ανάγκης. Σε τέτοιες περιπτώσεις η πέδη ανάγκης δεκαπλασιάζει την κεντρομόλο δύναμη που σπρώχνει το τρένο προς την έξω μεριά της καμπύλης, οπότε πια ο εκτροχιασμός ήταν μοιραίος», έκλεισε την περιγραφή ο Π. Τερεζάκης.

Για να καταλήξει ο Λ. Τσαβδαρίδης ότι το δυστύχημα με τους 80 νεκρούς συνέβη παρά την ύπαρξη των συστημάτων «και η αιτία ήταν το ανθρώπινο λάθος του μηχανοδηγού ο οποίος μιλούσε στο κινητό του».

Πάντως, μια έρευνα σε ξένα δημοσιεύματα του 2013 αλλά και πολύ μεταγενέστερα, δείχνει ότι τέτοια βιαστικά συμπεράσματα σαν αυτό του κ. Τσαβδαρίδη θα ήταν καλύτερο να αποφεύγονται, διότι δημιουργούνται συνειρμοί επικίνδυνοι για την κυβέρνηση. Ενδεικτικά:

● Για την απόδοση δικαιοσύνης γύρω από τα αίτια του δυστυχήματος εκείνου, οι συγγενείς των θυμάτων είχαν επίσης οργανώσει φορέα, την Πλατφόρμα Alvia 04155 (ο κωδικός της μοιραίας αμαξοστοιχίας). Δέκα χρόνια μετά το δυστύχημα, το 2023, οι συγγενείς συνέχιζαν να διαμαρτύρονται επειδή δεν προχωρούσε η δίκη κατά του επιβιώσαντος μηχανοδηγού και του πρώην διευθυντή Ασφαλείας των Ισπανικών Σιδηροδρόμων.

● Η δίκη είχε ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2022 και όπως έγραφε τότε το Euronews, οι δύο κατηγορούμενοι αντιμετώπιζαν ποινές φυλάκισης 4 ετών για ανθρωποκτονίες εξ αμελείας. Επίσης, οι συγγενείς των θυμάτων είχαν εγείρει αξιώσεις αποζημιώσεων συνολικού ύψους 58 εκατ. ευρώ, ενώ κατήγγειλαν ότι ο μηχανοδηγός χρησιμοποιείται ως αποδιοπομπαίος τράγος την ώρα που οι Ισπανικοί Σιδηρόδρομοι ευθύνονταν επειδή στο συγκεκριμένο σημείο του δικτύου δεν είχαν εγκαταστήσει τα κατάλληλα συστήματα σηματοδότησης και αυτόματης πέδησης.

● Η δίκη προγραμματιζόταν να γίνει σε μια μεγάλη αίθουσα Πολιτιστικού Κέντρου και θα κατέθεταν ως μάρτυρες 650 άνθρωποι. Τα θύματα κατήγγειλαν τον πρώην υπουργό Μεταφορών για τους αργούς ρυθμούς διερεύνησης.

● Σε δικό του δημοσίευμα ο Guardian, την ίδια εποχή, υπενθύμιζε ότι οι Ισπανικοί Σιδηρόδρομοι (ADIF) επιβεβαίωσαν ότι το σύστημα αυτόματης πέδησης είχε εγκατασταθεί σε μεγάλο μήκος της διαδρομής, αλλά η κάλυψή του σταματούσε 5 χιλιόμετρα πριν από τη μοιραία στροφή! Εκπρόσωπος της Πλατφόρμας σημείωνε ότι «ο μόνος τρόπος να μην επαναληφθεί το δυστύχημα θα ήταν να καταδικαστούν οι Ισπανικοί Σιδηρόδρομοι». Τόνιζε επίσης ότι μετά από τόσα χρόνια που πέρασαν, αρκετοί από τους τραυματίες και τους συγγενείς των θυμάτων πέθαναν και δεν θα δουν ποτέ την απόδοση δικαιοσύνης.