Πότε θα μάθουμε την αλήθεια για το ναυάγιο της Πύλου;

Eξι μήνες πριν, στις 13 Ιουνίου το μεσημέρι, το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης του Λιμενικού στον Πειραιά, γνωρίζοντας ότι ένα υπερφορτωμένο πλοίο με περίπου 750 επιβάτες πρόσφυγες βρισκόταν σε κατάσταση κινδύνου στην ελληνική περιοχή έρευνας και διάσωσης έξω από την Πύλο, προέβη σε μια ενέργεια που γεννά έντονα ερωτήματα: κάλεσε σε βοήθεια το πλωτό σκάφος 920 του Λιμενικού, το οποίο βρισκόταν στα ανοιχτά της Κρήτης, σε αρκετά μακρινή απόσταση, και, το κυριότερο, δεν ήταν εξοπλισμένο για διάσωση μεγάλης κλίμακας.

Οπως επισημαίνει η κοινή έκθεση των οργανώσεων Διεθνής Αμνηστία και Human Rights Watch με τίτλο «Ελλάδα: 6 μήνες μετά, καμιά δικαιοσύνη για το ναυάγιο της Πύλου», που δημοσιοποιήθηκε χτες, έξι μήνες μετά το πολύνεκρο ναυάγιο, το 920 έφερε μόνο 43 ατομικά φουσκωτά σωσίβια γιλέκα, 8 στρογγυλά σωσίβια, 2 φουσκωτές σωσίβιες σχεδίες χωρητικότητας 39 ατόμων η καθεμία και ένα βοηθητικό φουσκωτό σκάφος, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στις 22 Αυγούστου στη Βουλή το υπουργείο Ναυτιλίας σε απάντηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα, παρά την περιορισμένη ικανότητα διάσωσης του 920, το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού έδωσε εντολή να αποδεσμευτούν τα δύο παραπλέοντα εμπορικά πλοία που είχαν πλησιάσει το μοιραίο σκάφος των προσφύγων, ενώ, παρόλο που υπήρχαν άλλα διαθέσιμα σκάφη του Λιμενικού σε πλησιέστερα λιμάνια, δεν τα κινητοποίησε.

Η έκθεση των δύο οργανώσεων επισημαίνει και άλλα στοιχεία που γεννούν ερωτήματα ή παραπέμπουν σε ολιγωρία ή άρνηση του Λιμενικού να βοηθήσει το σκάφος που κινδύνευε. Μαρτυρίες από επιζώντες που έδωσαν συνέντευξη στις δύο οργανώσεις διαψεύδουν τον ισχυρισμό του Λιμενικού ότι οι επιβαίνοντες ζητούσαν να πλεύσουν προς την Ιταλία και δεν ήθελαν καμία βοήθεια από την Ελλάδα. Αντιθέτως, επιζώντες υπογράμμισαν ότι κατά τη διάρκεια κλήσεων μέσω δορυφορικού τηλεφώνου με το Λιμενικό είχαν κάνει σαφές προς το Λιμενικό ότι επιθυμούν τη διάσωσή τους.

«Ακόμα κι αν ορισμένοι άνθρωποι [...] απέρριψαν τη συνδρομή, αυτό δεν απαλλάσσει τις αρμόδιες αρχές που βρίσκονταν επιτόπου από το καθήκον τους να προστατεύουν τη ζωή στη θάλασσα. Ο Κανονισμός της Ε.Ε. ορίζει ότι η υποχρέωση να λαμβάνεται “κάθε μέτρο που κρίνεται απαραίτητο για την ασφάλεια των σχετικών προσώπων” παραμένει ακόμη και “όταν... οι επιβαίνοντες αρνούνται να δεχθούν συνδρομή”», σημειώνουν οι δύο οργανώσεις.

Επιπλέον, το Λιμενικό είχε ενημέρωση τουλάχιστον πέντε φορές μέσα σε τουλάχιστον 15 ώρες για τις συνθήκες που επικρατούσαν στο σκάφος των προσφύγων, συνθήκες που, σύμφωνα με την άποψη των δύο οργανώσεων, «θα έπρεπε να έχουν ερμηνευτεί ως δείκτες κινδύνου όπως ορίζεται στη νομοθεσία της Ε.Ε. και οι οποίοι ενεργοποιούν το καθήκον διάσωσης βάσει του ευρωπαϊκού και διεθνούς ναυτικού δικαίου».

Συγκεκριμένα, στις 11.01 το πρωί πριν από το ναυάγιο, το Ιταλικό Κέντρο Ερευνας και Διάσωσης ενημέρωσε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού του Πειραιά για σκάφος με 750 επιβαίνοντες, πάνω στο οποίο υπήρχαν δύο νεκροί. Στις 12.47 το μεσημέρι, αεροσκάφος της Frontex εντόπισε το μοιραίο σκάφος, το παρακολούθησε για 10 λεπτά και ενημέρωσε ότι ήταν υπερφορτωμένο και ότι κανείς δεν φορούσε σωσίβιο γιλέκο. Ωστόσο, το Λιμενικό αγνόησε την πρόταση της Frontex να συνεχίσει να παρέχει εναέρια υποστήριξη. Λίγο αργότερα, στις 17.53, η ομάδα καταγραφής περιστατικών κινδύνου στη θάλασσα, το Alarm Phone, ενημέρωσε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το Λιμενικό ότι πάνω στο σκάφος των προσφύγων υπήρχαν παιδιά, πολύ άρρωστοι επιβάτες και επιβάτες που ζητούσαν επειγόντως βοήθεια. Μία ώρα μετά, στις 18.55, η ακτιβίστρια Ναουάλ Σουφί, που είχε πρωτοενημερώσει τις ιταλικές αρχές για την ύπαρξη σκάφους σε κίνδυνο, έγραψε στο twitter ότι έξι επιβάτες είχαν πεθάνει και άλλοι δύο βρίσκονταν σε κρίσιμη κατάσταση. Αλλά και αργότερα, στις 21.45, ο κυβερνήτης του παραπλέοντος πετρελαιοφόρου Faithful Warrior ενημέρωσε το Λιμενικό ότι το σκάφος των προσφύγων κλυδωνιζόταν επικίνδυνα, όπως είχε γράψει από την πρώτη στιγμή η «Εφ.Συν.».

Από τους 21 επιζώντες που έδωσαν συνέντευξη στις δύο οργανώσεις, οι 11 είπαν ότι το 920 πρόσδεσε σχοινί στο μοιραίο σκάφος και επιτάχυνε, με αποτέλεσμα να πάρει κλίση το αλιευτικό και να ανατραπεί. «Η συνέπεια στις αναφορές συνιστά ισχυρό και πειστικό αποδεικτικό στοιχείο», σημειώνει η έκθεση. Αναφέρεται μάλιστα σε άλλες δημόσιες μαρτυρίες που δείχνουν ότι η ρυμούλκηση προσφυγικών σκαφών αποτελεί μάλλον συνήθη πρακτική του Λιμενικού, όπως καταμαρτυρούν οι επιζώντες του τραγικού ναυαγίου στο Φαρμακονήσι, αλλά και επισημαίνει έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης, της γνωστής OLAF, που αναφέρεται σε ρυμούλκηση προσφυγικών σκαφών από το Λιμενικό εκτός των ελληνικών υδάτων.

Τέλος, η έκθεση υπογραμμίζει την έλλειψη διαφάνειας που καλύπτει τις έρευνες για το ναυάγιο και τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, καθώς έχουν δοθεί διαφορετικοί λόγοι από τις αρχές για τη μη λειτουργία του συστήματος καταγραφής από τις κάμερες του 920, ενώ οι αρχές κατάσχεσαν με ανεπίσημο τρόπο τα κινητά τηλέφωνα επιζώντων με πιθανόν πολύτιμο οπτικό υλικό και «ενδέχεται να έχουν υπονομεύσει την ακεραιότητα βασικών στοιχείων». Την ίδια στιγμή, η δικαστική έρευνα φαίνεται να βραδυπορεί: στην έρευνα του Ναυτοδικείου Πειραιά για τις ευθύνες του ναυαγίου, μόνο 13 επιζώντες έχουν κληθεί να καταθέσουν από τις αρχές Δεκεμβρίου, ενώ μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου ζήτησε η Εισαγγελία του Ναυτοδικείου να της προσκομίσουν τα κινητά τηλέφωνα 13 στελεχών του σκάφους 920.

Καυτά ερωτήματα

«Πώς συνέβη αυτό που συνέβη; Πού είναι οι υπεύθυνοι; Γιατί το Λιμενικό που γνώριζε ότι χρειαζόμασταν βοήθεια έφτασε αργά το βράδυ;» ήταν μερικά από τα ερωτήματα που διατύπωσε χτες ο Ζισάν Σαρβάρ, επιζών του ναυαγίου, στην εκδήλωση για την παρουσίαση της έκθεσης χθες στον κατάμεστο πολυχώρο «Ρομάντσο». Νωρίτερα, άλλος επιζών, ο Ναγιέφ Σαγιασνά, που συνδέθηκε με Skype, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει λόγω έντονης συναισθηματικής φόρτισης την ομιλία του για όσα έζησε στο μοιραίο σκάφος. Στην εκδήλωση «Μαζί για τη Δικαιοσύνη» μίλησαν επίσης εκπρόσωποι οργανώσεων και πρωτοβουλιών που έχουν αναλάβει τη νομική εκπροσώπηση επιζώντων και συγγενών τους.

Συνέντευξη- διαμαρτυρία

Αύριο, Σάββατο, στις 11.30 π.μ., η ΚΕΕΡΦΑ διοργανώνει συνέντευξη-διαμαρτυρία στο Σύνταγμα για το πολύνεκρο ναυάγιο έξω από την Πύλο πριν από έξι μήνες, με κεντρικό σύνθημα «Καμία συγκάλυψη του εγκλήματος του Λιμενικού». Συμμετέχουν: επιζήσαντες και συγγενείς θυμάτων, Βασίλης Παπαδόπουλος (δικηγόρος), Ευγενία Κουνιάκη (δικηγόρος), Ιάσονας Αποστολόπουλος (διασώστης), Αννα Στάμου (Μουσουλμανική Ενωση Ελλάδος), Τζαβέντ Ασλάμ (Πακιστανική Κοινότητα Ελλάδος «η Ενότητα»), Πέτρος Κωνσταντίνου (ΚΕΕΡΦΑ) και καλλιτεχνικές ομάδες. Στη συνέχεια, θα μεταβούν στο πάρκο Ελευθερίας για τη διαδήλωση υπέρ της Παλαιστίνης.