Οι τρεις πυλώνες της αξιολόγησης

Στροφή... 180 μοιρών στην αξιολόγηση των εργαζομένων στο Δημόσιο μέσω του αποκαλούμενου στο εξωτερικό ως «μοντέλου 360°». Το καλύτερο -θεωρητικά- μοντέλο αξιολόγησης που έχει εφαρμοστεί διεθνώς, εισάγεται στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Βασικό χαρακτηριστικό του, η διεξαγωγή της αξιολόγησης όχι μόνο από τους προϊσταμένους, αλλά και τους υφισταμένους. Εν προκειμένω και με τη συμμετοχή της κοινωνίας.

Βάσει του προσχεδίου του νόμου για την «Αξιοκρατία, συμμετοχή και αποτελεσματικότητα στη διοίκηση» του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Γ. Κατρούγκαλου, μπαίνει πλέον οριστικό τέλος στα τιμωρητικά χαρακτηριστικά της αξιολόγησης, ενώ επιδιώκεται η βελτίωση της ατομικής απόδοσης κάθε υπαλλήλου ατομικά και συνολικά της κάθε δημόσιας υπηρεσίας. Εκτός από τη «γάγγραινα» των ποσοστώσεων που οδηγούσε σε νέες δεξαμενές απολύσεων, η αξιολόγηση απεμπλέκεται και από τα μισθολογικά.

Προβληματισμό, ωστόσο, προκαλεί σε εκπροσώπους υπαλλήλων και γνώστες της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης η απουσία καταγεγραμμένου και προσδιορισμένου καθηκοντολογίου (job description) από τη στοχοθεσία. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη την υποστελέχωση της σημερινής δημόσιας διοίκησης, εργαζόμενοι αναρωτιούνται εάν η νομοθετική πρωτοβουλία καταφέρει να «περπατήσει» πλήρως.

Η διαδικασία

Αξιολογητής του υπαλλήλου και των προϊσταμένων οργανικών μονάδων, σύμφωνα με τις διατάξεις του προσχεδίου, είναι ο άμεσος ιεραρχικά προϊστάμενος. Η έκθεση αξιολόγησης που υποχρεούται να συντάσσει για κάθε έναν από τους υπαλλήλους αρμοδιότητάς του περιλαμβάνει: α) τίτλους σπουδών, κατάρτισης και επιμόρφωσης, β) συνοπτική περιγραφή του έργου του αξιολογούμενου κατά την περίοδο που αξιολογείται. γ) συνοπτικά στοιχεία συνέντευξης, δ) βαθμολογία βάσει κριτηρίων (βλ. πίνακα).

Οι εκθέσεις συντάσσονται εντός α' τριμήνου κάθε έτους. Βαθμολογία κάτω του 6 πρέπει να αιτιολογείται ειδικά. Εάν λείπουν υποστηρικτικά στοιχεία, ο υπάλληλος μπορεί να ασκήσει ένσταση, όπου θα θεμελιώνει τους ισχυρισμούς του, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα ημερών από τη γνωστοποίηση της έκθεσης. Η ένσταση θα εξετάζεται από ειδική επιτροπή αξιολόγησης που θα συσταθεί, βάσει του προσχεδίου, σε κάθε φορέα του Δημοσίου.

Πριν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ο αξιολογητής καλεί τον υπάλληλο προκειμένου να συζητήσουν τρόπους βελτίωσης της απόδοσής του και καλύτερης αξιοποίησης και ανάπτυξης των ικανοτήτων του. Ο αξιολογούμενος έχει δικαίωμα να καταγράψει απόψεις–αντιρρήσεις επί της συνέντευξης εντός δύο ημερών από την πραγματοποίησή της. Εφόσον προτείνονται μέτρα βελτίωσης, λαμβάνονται υποχρεωτικά υπόψιν από τον αξιολογητή την επόμενη περίοδο αξιολόγησης του υπαλλήλου, ο οποίος υποχρεώνεται να σημειώσει στην έκθεση αξιολόγησης τα μέτρα που έλαβε ο ίδιος και η υπηρεσία του για τη βελτίωση της απόδοσής του.

Οι τρεις υπάλληλοι με τις μεγαλύτερες συνολικά βαθμολογίες θα τίθενται στην κρίση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος (πριν τους κοινοποιηθούν οι ατομικές τους αξιολογήσεις), με το ερώτημα εάν θεωρείται δίκαιη ή όχι η αξιολόγηση. Εάν σε μυστική ψηφοφορία το 60% των υπαλλήλων του τμήματος απαντήσει αρνητικά, διενεργείται συμπληρωματική αξιολόγηση. Η αποδοκιμασία της αξιολόγησης λαμβάνεται υπόψη ως δυσμενές στοιχείο κατά την επόμενη περίοδο αξιολόγησης του προϊσταμένου τμήματος.

Η Γενική Συνέλευση συγκαλείται επίσης για τη συλλογική αξιολόγηση και την ατομική αυτοαξιολόγηση του υπαλλήλου, σε σχέση με τη στοχοθεσία του. Η αυτοαξιολόγηση δεν καταλήγει σε πρόταση βαθμολογίας κάθε υπαλλήλου, αλλά εντοπίζει προβλήματα και επιτεύγματα του τμήματος και λαμβάνεται υπόψη από τον αξιολογητή για τη διαμόρφωση της αιτιολογίας της βαθμολογίας. Ακόμη, κάθε προϊστάμενος επιπέδου γενικής διεύθυνσης θα αξιολογείται και από τους υφισταμένους προϊσταμένους επιπέδου διεύθυνσης και τμήματος που υπάγονται στη γενική διεύθυνση.

Με στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και των υπηρεσιών της, μέσω του δημόσιου εντοπισμού προβλημάτων εύρυθμης λειτουργίας ή περιπτώσεων κακοδιοίκησης, αλλά και κατάθεσης προτάσεων βελτίωσης, εισάγονται διαδικασίες κοινωνικού ελέγχου. Θα διενεργούνται, μεταξύ άλλων, έρευνες (ηλεκτρονικές και μη) όπου οι πολίτες θα αξιολογούν τις υπηρεσίες. Ακόμη, συστήνεται στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) Παρατηρητήριο της Δημόσιας Διοίκησης με αποστολή την επιστημονική παρακολούθηση της διοικητικής λειτουργίας και τον συντονισμό των διαδικασιών αξιολόγησης και κοινωνικού ελέγχου της δημόσιας διοίκησης.

Επιλογή προϊσταμένων

Με το ίδιο νομοσχέδιο θα αλλάξει άρδην και ο τρόπος επιλογής προϊσταμένων Διοίκησης. Για την επιλογή τους λαμβάνεται υπόψη η μοριοδότηση τεσσάρων κατηγοριών: α) Τυπικά - Εκπαιδευτικά προσόντα β) Εργασιακή - Διοικητική εμπειρία, γ) Αξιολόγηση, δ) Δομημένη Συνέντευξη. Συγκροτείται στο υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙΣΕΠ) αρμόδιο για την εν γένει υπηρεσιακή κατάσταση, εκτός των θεμάτων πειθαρχικού δικαίου, των ανωτάτων υπαλλήλων του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (εξαιρούνται Ακαδημία Αθηνών, ΑΕΙ-ΤΕΙ).

Με τις μεταβατικές διατάξεις του νόμου, ειδικά για τις θέσεις προϊσταμένων οργανικών μονάδων που στελεχώθηκαν με τις υπουργικές αναθέσεις καθηκόντων του «νόμου Μητσοτάκη» (ν. 4275/2014), χωρίς προηγούμενη απόφαση υπηρεσιακού Συμβουλίου, αντί των υπηρετούντων προϊσταμένων μπορεί να τοποθετούνται με απόφαση του οικείου υπουργού ή μονοπρόσωπου οργάνου διοίκησης υπάλληλοι μεταξύ: α) όσων ασκούσαν καθήκοντα προϊσταμένου αντίστοιχου επιπέδου κατόπιν επιλογής από το αρμόδιο συμβούλιο κατά το χρόνο ανάθεσης, και β) όσων υπηρετούν στον οικείο φορέα και ασκούν καθήκοντα προϊσταμένου αντίστοιχου επιπέδου κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νέου νόμου ή έχουν τα τυπικά προσόντα να κατέχουν παρόμοια θέση βάσει των νέων διατάξεων. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ανήκουν στον κλάδο του οποίου οι υπάλληλοι προβλέπεται από τις οικείες οργανικές διατάξεις να προΐστανται στη συγκεκριμένη θέση.

Το σχέδιο νόμου αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση προσεχώς. Πρόκειται για μια δημοσιονομικά ουδέτερη μεταρρύθμιση. Σε πολιτικό επίπεδο, λίγο πριν από την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, υπογραμμίζει στο εξωτερικό τις μεταρρυθμιστικές προθέσεις της κυβέρνησης, ενώ στο εσωτερικό της Δημόσιας Διοίκησης στέλνει μήνυμα συμμετοχικότητας. Το νέο σύστημα αξιολόγησης θα συζητηθεί σήμερα σε συνάντηση που θα έχει ο κ. Κατρούγκαλος με την ΑΔΕΔΥ (16.30).