Νομικές... ατέλειες στον διαγωνισμό - μαμούθ

Νέα αυτοδιοικητικά πυρά δέχεται ο Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) για τον περιβόητο διαγωνισμό-μαμούθ προϋπολογισμού έως 223 εκατ. ευρώ, για την προμήθεια μιας μεγάλης ποικιλίας εξοπλισμού διαλογής απορριμμάτων, από γωνιές, πολύκεντρα έως και κάδους ανακύκλωσης.

Ο διαγωνισμός του Συνδέσμου-φορέα διαχείρισης απορριμμάτων είχε εξαρχής προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από πλευράς δήμων της Αττικής, αφενός για το υψηλό του κόστος, αφετέρου για τις συνθήκες… μυστικότητας με τις οποίες εκκίνησε: η απόφαση για τον διαγωνισμό ελήφθη από την απόλυτα ελεγχόμενη από τον περιφερειάρχη Αττικής, Γ. Πατούλη, Εκτελεστική Επιτροπή του ΕΔΣΝΑ, χωρίς όμως να υπάρξει ενημέρωση -πόσω μάλλον η σύμφωνη γνώμη- των δήμων και συγκεκριμένα της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), δηλαδή της «μεγαλομετόχου» του ΕΔΣΝΑ, εκπρόσωποι της οποίας στελεχώνουν κατά 60% το διοικητικό συμβούλιο του Συνδέσμου.

Ο διαγωνισμός πέρασε τον περασμένο Δεκέμβρη από την κρίση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με τις αποφάσεις του (497/2020 και 503/2020, οι οποίες δημοσιεύτηκαν τον Φλεβάρη) το ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο έκρινε ότι ο ΕΔΣΝΑ «αναρμοδίως» διενέργησε τη διαδικασία.

Αποκλειστικά αρμόδιοι για τη συλλογή και μεταφορά στερεών αποβλήτων και βιοαποβλήτων «και, επομένως, και για την προμήθεια των κατάλληλων μέσων (απορριμματοφόρων οχημάτων, κάδων κ.λπ.), είναι οι οικείοι Δήμοι», τόνισε το Ελεγκτικό Συνέδριο, που ωστόσο κατέληξε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή σύμβασης μεταξύ ΕΔΣΝΑ και προμηθευτών, υπό την προϋπόθεση να υπάρχει προγραμματική σύμβαση μεταξύ δήμου/ων και ΕΔΣΝΑ, για τη διάθεση της προμήθειας (δηλαδή του εξοπλισμού) στον αντισυμβαλλόμενο/ους δήμο/ους.

Ετσι, ο ΕΔΣΝΑ ξεκίνησε μια προσπάθεια «πόρτα πόρτα» να συγκεντρώσει υπογραφές για τις προαναφερθείσες προγραμματικές συμβάσεις από 47 δήμους (που είχαν εκφράσει ενδιαφέρον για τον εξοπλισμό μέχρι πριν από τις αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου).

Ομως η συγκεκριμένη διαδικασία επιχειρείται να γίνει χωρίς κανένα νομικό έρεισμα, σύμφωνα με όσα καταγγέλλει ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της ΠΕΔΑ (και δήμαρχος Βάρης–Βούλας–Βουλιαγμένης) Γρ. Κωνσταντέλλος.

Με επιστολή που έστειλε στις 16 Απριλίου στον πρόεδρο της Ενωσης, Γ. Μαρκόπουλο, και τους δημάρχους της Αττικής, εκθέτει «σοβαρούς προβληματισμούς για τη νομιμότητα» και «επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα» της σύναψης των προγραμματικών συμβάσεων που προτείνει ο ΕΔΣΝΑ, προειδοποιώντας παράλληλα τους δήμους για «ενδεχόμενες μελλοντικές δημοσιονομικές συνέπειες».

Οπως εξηγεί, παραθέτοντας και τη σχετική νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου (αποφάσεις 1355/2018, 44/2018, 135/2013), οι προτεινόμενες συμβάσεις είναι μη σύννομες αν δεν προηγηθεί απόφαση της οικονομικής επιτροπής από κάθε έναν δήμο, όπου θα τεκμηριώνεται με στοιχεία η αντικειμενική αδυναμία του να ασκήσει την αρμοδιότητα που καλείται να αναθέσει στον ΕΔΣΝΑ.

Στην ίδια απόφαση της οικονομικής επιτροπής θα πρέπει να αναγράφονται και οι ακριβείς ποσότητες του υπό προμήθεια εξοπλισμού, ενώ το προσχέδιο των προγραμματικών συμβάσεων που έχει στείλει ο ΕΔΣΝΑ στους δήμους είναι αόριστο, σύμφωνα με την επιστολή του κ. Κωνσταντέλλου.

Λόγοι μη νομιμότητας

Ακόμη και αν κάποιος δήμος επιθυμεί να συμβληθεί με τον ΕΔΣΝΑ λόγω τεκμηριωμένης αντικειμενικής αδυναμίας να προμηθευτεί τον εξοπλισμό, η προτεινόμενη σύμβαση και πάλι «παρίσταται μη νόμιμη», σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντέλλο, για συγκεκριμένους λόγους, μεταξύ των οποίων:

● Δεν έχει εγκριθεί το επικαιροποιημένο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ)

● Παραβιάζονται οι αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης καθώς δεν είναι σαφές από πού θα προέλθουν οι πόροι με τους οποίους θα χρηματοδοτηθεί η προμήθεια

● Απουσιάζει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης.

Παράλληλα, «απαγορεύεται ο ΕΔΣΝΑ με την ετήσια εισφορά των Δήμων να χρηματοδοτεί και να καλύπτει αρμοδιότητες οι οποίες έχουν ανατεθεί βάσει σύμβασης κι όχι απευθείας από τον Νόμο», τονίζει ο κ. Κωνσταντέλλος.

Ο δήμαρχος έστειλε την επιστολή-νομική ανάλυση με σκοπό την ενημέρωση των δημάρχων ενόψει των σχετικών αποφάσεών τους. Ο ΕΔΣΝΑ απάντησε εν είδει... αφορισμού στον κ. Κωνσταντέλλο, κατηγορώντας τον ότι βάζει «τρικλοποδιές» στην ανακύκλωση θέτοντας «ανύπαρκτα ζητήματα δήθεν νομικών πλημμελειών».

Ο ΕΔΣΝΑ χαρακτηρίζει «αβάσιμα» όσα αναφέρει ο δήμαρχος στην επιστολή του, αν και με τον ισχυρισμό του ότι «επιδιώκεται να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ» η προμήθεια-μαμούθ, ο Σύνδεσμος επιβεβαιώνει αφενός τις αναφορές του κ. Κωνσταντέλλου για ασαφείς ως προς την προέλευσή τους πόρους, αφετέρου την ανησυχία των δημάρχων για την πιθανότητα να μην ενταχθεί η προμήθεια στο ΕΣΠΑ, οπότε θα κληθούν οι ίδιοι οι δήμοι -μέσω δημοτικών τελών και άρα των δημοτών τους- να πληρώσουν τον... λογαριασμό.

Ακόμη, με την απαντητική ανακοίνωσή του ο ΕΔΣΝΑ υποστηρίζει ότι οι προγραμματικές συμβάσεις που απαίτησε το Ελεγκτικό Συνέδριο «ήδη συνήφθησαν με τους δήμους που έσπευσαν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την ολοκλήρωση της διαδικασίας».

Αντιθέτως, αυτοδιοικητικές πηγές που μίλησαν στην «Εφ.Συν.» αμφισβητούν τη συγκέντρωση 47 υπογραφών «παρά τις διάφορες μεθόδους που μετέρχεται ο ΕΔΣΝΑ να πείσει τους δήμους». Οπως μας περιγράφηκε, σε προφορικές συζητήσεις με δημάρχους ο ΕΔΣΝΑ εμφανίζει να έχουν υπογράψει συμβάσεις ονόματα που στην πραγματικότητα είτε αντιδρούν ευθέως στην προμήθεια είτε διατηρούν επιφυλάξεις.

«Στον ΕΔΣΝΑ λειτουργούν σαν μην υπάρχει αύριο. Δεν ενδιαφέρομαι να αντιπολιτευθώ τον περιφερειάρχη, αλλά επειδή είμαι βαθιά αυτοδιοικητικός ανησυχώ και φωνάζω γιατί δεν θα λύσουν το πρόβλημα των απορριμμάτων και θα καταφεσώσουν το ταμείο», δηλώνει ο κ. Κωνσταντέλλος στην «Εφ.Συν.».

Εξαρχής ο διαγωνισμός είχε δεχτεί καταγγελίες για «φωτογραφικά» χαρακτηριστικά. Αναμφισβήτητο είναι ότι για κάθε μία από τις 10 ομάδες προμηθειών εξοπλισμού, υπήρξε μόλις ένας υποψήφιος μειοδότης (βλ. αναλυτικότερα «Εφ.Συν.» 7/11/2020: «“Δυσοσμία” στον διαγωνισμό για τον εξοπλισμό της ανακύκλωσης»). Στις αναφορές της επιστολής του κ. Κωνσταντέλλου για «ανελαστικές» τεχνικές προδιαγραφές που μειώνουν τον ανταγωνισμό και αυξάνουν το κόστος της προμήθειας, ο ΕΔΣΝΑ δεν είχε ίχνος απάντησης στη χθεσινή ανακοίνωσή του.