Αδιόρθωτοι στη μισαλλοδοξία

Με μελανά χρώματα περιγράφει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI), όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, το φαινόμενο της εξάπλωσης του ρατσιστικού μίσους στη χώρα μας, που εκφράζεται στον πολιτικό και τον δημόσιο λόγο, ποτίζει τμήμα της ελληνικής κοινωνίας και οπλίζει τα εγκληματικά χέρια των δραστών των οργανωμένων επιθέσεων της Χρυσής Αυγής. Σύμφωνα με την πέμπτη έκθεση της επιτροπής για την Ελλάδα (η προηγούμενη είχε συνταχθεί το 2009), η οποία δημοσιεύεται σήμερα, η ξενοφοβία, η ομοφοβία και η ρατσιστική βία παραμένουν σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.

Ειδικότερα η επιτροπή επισημαίνει ότι, παρ’ ότι έγιναν μια σειρά από βήματα, όπως η σύσταση ειδικών αστυνομικών μονάδων για τη ρατσιστική βία, ο διορισμός του εισαγγελέα κατά της ρατσιστικής βίας, η ψήφιση του αντιρατσιστικού νόμου, η προσθήκη της ταυτότητας φύλου στο άρθρο 79 του Ποινικού Κώδικα και βέβαια η σύλληψη της ηγετικής ομάδας της Χρυσής Αυγής και η παύση χρηματοδότησης των κομμάτων που συνδέονται με εγκληματικές οργανώσεις, τα ανησυχητικά φαινόμενα συνεχίζουν να υφίστανται.

Το μίσος διασπείρεται μέσω του δημόσιου λόγου και του λόγου των πολιτικών κομμάτων και στρέφεται συνήθως κατά των μεταναστών, των Ρομά, των Εβραίων, των μουσουλμάνων ή των ΛΟΑΤ. Η εξάπλωση του ρατσιστικού λόγου παρατηρείται έντονα από το 2009 και την άνοδο της Χρυσής Αυγής, η ηγεσία και τα στελέχη της οποίας συχνά προβαίνουν σε κηρύγματα μίσους κατά των μεταναστών, σε άρνηση του Ολοκαυτώματος και αντισημιτικό λόγο, ενώ εξυμνούν τον Χίτλερ και τον ναζισμό.

Η αντισημιτική ρητορική δεν είναι όμως προνόμιο μόνο των ακροδεξιών κομμάτων, αλλά έχει περάσει και σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, ενώ εκφέρεται και από μέλη της Εκκλησίας, όπως ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος το 2010 κατηγορούσε τους Εβραίους για το Ολοκαύτωμα και ισχυριζόταν ότι ο παγκόσμιος σιωνισμός έχει συνωμοτήσει να σκλαβώσει την Ελλάδα και την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ το 2013 απειλούσε με αφορισμό τους βουλευτές που θα ψήφιζαν την επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Μάλιστα, σε πρόσφατη παγκόσμια έρευνα της αμερικανικής ΜΚΟ κατά του αντισημιτισμού «Anti-Defamation League», η Ελλάδα συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό (69%) αντισημιτικών συμπεριφορών μετά τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική!

«Η χώρα χάνεται»

Σημειώνονται επίσης οι αλλεπάλληλες πράξεις βανδαλισμού του μνημείου του ολοκαυτώματος στη Ρόδο και η βεβήλωση της τοπικής εβραϊκής συναγωγής το 2010. Ειδική αναφορά γίνεται και στη δήλωση Δένδια τον Αύγουστο του 2012 στο πλαίσιο της αστυνομικής επιχείρησης «Ξένιος Ζευς», ο οποίος έλεγε για τους μετανάστες χωρίς χαρτιά ότι «πρόκειται για βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας και του κράτους», ότι «η χώρα χάνεται», η οποία χώρα «από την κάθοδο των Δωριέων ουδέποτε δέχτηκε τόσο μεγάλης έκτασης εισβολή». Στην έκθεση μνημονεύεται και η δήλωση της Σοφίας Βούλτεψη σχετικά με το Φαρμακονήσι, η οποία αποκαλούσε τους πρόσφυγες «άοπλους εισβολείς που αποτελούν όπλο στα χέρια της Τουρκίας». Αναφορά γίνεται και στον ρατσιστικό λόγο που παρατηρείται πολλές φορές στα μίντια και στο ίντερνετ.

Και βέβαια δεν είναι μόνο ο ρατσιστικός λόγος, αλλά η ίδια η ρατσιστική βία, της οποίας η έξαρση φαίνεται από τα στοιχεία του Δικτύου Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας, που συστάθηκε το 2011 από φορείς και αντιρατσιστικές οργανώσεις και έχει καταγράψει τις οργανωμένες επιθέσεις της Χρυσής Αυγής, αλλά και άλλα κρούσματα ρατσιστικής βίας, όπως επιθέσεις ενστόλων ή την περίπτωση της Μανωλάδας, η οποία έκανε ορατό το φαινόμενο του εργασιακού τράφικινγκ.

Την ίδια ώρα, τα θύματα φοβούμενα τη σύλληψη και την απέλαση αποφεύγουν να καταγγείλουν την επίθεση που δέχτηκαν, ενώ η κακή συμπεριφορά ορισμένων αστυνομικών απέναντί τους και η απροθυμία τους να ερευνήσουν τις επιθέσεις εντείνουν την ατμόσφαιρα ατιμωρησίας και δημιουργούν στα θύματα που έχουν χαρτιά έλλειμμα εμπιστοσύνης στη Δικαιοσύνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 154 καταγεγραμμένα θύματα το 2012 μόνο τα 24 προχώρησαν σε μηνύσεις, ενώ άλλοι 23 οι οποίοι δεν απευθύνθηκαν στη Δικαιοσύνη δήλωσαν ότι θα ήθελαν να το είχαν κάνει.

Παράλληλα, η επιτροπή τονίζει ότι το κατ’ εξαίρεση μέτρο της κράτησης μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα έχει μετατραπεί σε ρουτίνα, χωρίς να δικαιολογείται η απόφαση της κράτησης ή να προτείνεται ηπιότερο εναλλακτικό μέτρο, και εκφράζει την ανησυχία της για τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μεταναστών με επιχειρήσεις όπως οι επαναπροωθήσεις, που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους. Επισημαίνεται ακόμα ότι οι Ρομά εξακολουθούν να βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό σχετικά με τη στέγασή τους αλλά και με τις πρακτικές διαχωρισμού εις βάρος των παιδιών Ρομά, που ορισμένα σχολεία συνεχίζουν να ακολουθούν, παρά την έκδοση αποφάσεων για τον τερματισμό τους από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Επίσης τα σοβαρά φαινόμενα διακρίσεων που παρατηρούνται εναντίον ΛΟΑΤ ατόμων, με έμφαση στην αστυνομική βία και στις διακρίσεις στην εκπαίδευση, συνεχίζουν να υφίστανται.

Με βάση αυτά τα στοιχεία η επιτροπή προβαίνει σε σειρά συστάσεων προς τις ελληνικές αρχές, όπως η δημιουργία ομάδας δράσης που θα αποτελείται απ’ όλες τις αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένων του Συνηγόρου του Πολίτη και της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καθώς και από ΜΚΟ και η οποία θα αναπτύξει ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Συστήνεται επίσης η εξέταση της ύπαρξης ή μη ρατσιστικών κινήτρων από τα πρώτα στάδια των ερευνών και δικαστικών διαδικασιών που αφορούν βίαια περιστατικά και η παροχή κατάρτισης στους δικαστικούς λειτουργούς ως προς την εφαρμογή του νέου άρθρου 81Α του Ποινικού Κώδικα, που καθιστά πιο αυστηρές τις κατώτερες ποινές που μπορούν να επιβληθούν για αδικήματα που διαπράττονται με κίνητρο το μίσος ενώ ορίζει ότι αυτές δεν μπορούν να ανασταλούν.