Τα άγνωστα θύματα της παιδικής κακοποίησης

Μόλις πριν από λίγες μέρες η ελληνική κοινωνία ήρθε αντιμέτωπη με μια φρικιαστική περίπτωση κακοποίησης ανηλίκου. Ενα 14χρονο κορίτσι στην Κρήτη κακοποιήθηκε σωματικά με γροθιές και κλοτσιές σε όλο του το σώμα από τον 56χρονο πατέρα του και το περιστατικό καταγράφηκε από βιντεοκάμερα που είχε εγκαταστήσει στο σπίτι ο ίδιος ο πατέρας.

Επειτα από σχετική καταγγελία ο άνδρας συνελήφθη και προφυλακίστηκε, ενώ ο ίδιος ζήτησε την εξέτασή του από ειδικό, επικαλούμενος ψυχολογικά προβλήματα.

Οπως ανέφερε το θύμα της επίθεσης μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, δεν ήταν η πρώτη φορά που δεχόταν τη βάναυση επίθεση του πατέρα. Την ίδια μοίρα, σύμφωνα με την καταγγελία, είχαν και τα αδέλφια της αλλά και η μητέρα της εδώ και 18 χρόνια.

Την ώρα που συμβαίνουν αυτά, απουσιάζει από την Ελλάδα ένα επίσημο συγκεντρωτικό σύστημα καταγραφής κρουσμάτων παιδικής κακοποίησης ώστε με την κατάλληλη επεξεργασία των δεδομένων να υπάρχει η δυνατότητα εντοπισμού ελλείψεων των κατάλληλων δομών.

Αυτό ήταν ένα από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου της Εταιρείας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «Ελίζα» με τη συνεργασία του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και την ουσιαστική συνδρομή της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού».

Το θέμα της συνέντευξης ήταν ένας πρώτος απολογισμός του «1ου εθνικού προγράμματος πρόληψης και αντιμετώπισης της Σωματικής Κακοποίησης με αφετηρία το νοσοκομείο».

Το όλο πρόγραμμα αναπτύχθηκε υπό την επιστημονική καθοδήγηση ειδικών επιστημόνων από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ και του Πανεπιστημίου της Αϊόβα.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Παιδιατρικής-Λοιμωξιολογίας, Μαρίζα Τσολιά, διευθύντρια στη Β’ Παιδιατρική Κλινική του «Αγλαΐα Κυριακού», αυτό που μετράει σε τέτοιου είδους περιστατικά είναι η έγκαιρη αναγνώρισή τους από τους επαγγελματίες υγείας μέσα από μια τυποποιημένη και καλά σχεδιασμένη διαδικασία.

Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος-Μελέτιος Δημόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε στο πρόγραμμα σημειώνοντας πως περισσότεροι από 1.200 επαγγελματίες υγείας εκπαιδεύτηκαν σε αυτό σε όλες σχεδόν τις πανεπιστημιακές παιδιατρικές κλινικές της χώρας.

Από την Εταιρεία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού η διοικητική διευθύντρια Αφροδίτη Στάθη παρουσίασε αναλυτικά την πορεία του προγράμματος και αναφέρθηκε στην προσδοκώμενη «αλυσίδα της προστασίας του παιδιού» που περιλαμβάνει 4 «κρίκους»: την αναγνώριση του προβλήματος, την αξιολόγησή του, την αναφορά του περιστατικού και την αναζήτηση εγγύησης για την ασφάλεια του παιδιού από τους αρμόδιους φορείς.

Τέλος, ανακοινώθηκε πως σύντομα θα λειτουργήσει στο Νοσοκομείο Παίδων η πρώτη πρότυπη μονάδα φροντίδας για την ασφάλεια του παιδιού.

Οι αριθμοί

Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι οι υπάρχουσες πληροφορίες για τα περιστατικά κακοποίησης είναι σκόρπιες και έρχονται από διάφορους φορείς, ενώ αρκετά είναι τα περιστατικά που δεν καταγράφονται πουθενά.

Στη συνέντευξη παρουσιάστηκαν στοιχεία από το «Χαμόγελο του Παιδιού», η ειδική γραμμή του οποίου δέχτηκε 527 κλήσεις το 2009 και 919 το 2015, μια γενναία αύξηση δηλαδή στα περιστατικά που ενδεχομένως να σχετίζεται και με την οικονομική κρίση.

Κάποια στοιχεία απέδωσε και η διενέργεια αναδρομικής έρευνας για τα έτη 2014-2015 που πραγματοποιήθηκε στο Νοσοκομείο Παίδων.

Από το σύνολο των 35.273 παιδιών που νοσηλεύτηκαν κατά τη διετία αυτή, μελετήθηκαν 161 φάκελοι παιδιών με επιβαρημένο κοινωνικό ιστορικό ή/και σοβαρό τραυματισμό. Τα κύρια ευρήματα της έρευνας ήταν τα εξής:

►Από τη μελέτη των φακέλων παιδιών με πιθανή σωματική κακοποίηση προέκυψε ότι η μέση ηλικία των παιδιών αυτών ήταν 7,7 έτη, σε αντίθεση με επιδημιολογικά δεδομένα των ΗΠΑ όπου η πλειονότητα των περιστατικών σωματικής κακοποίησης αφορά παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών.

Επιπλέον ο μέσος χρόνος παραμονής των παιδιών αυτών στο νοσοκομείο ήταν 26 ημέρες. Αξίζει όμως να τονιστεί ότι για τα 6 στα 10 παιδιά επιτεύχθηκε η ένταξη σε συγγενικό περιβάλλον ή πλαίσιο φιλοξενίας.

►Παρατηρήθηκε ότι τα βρέφη είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα σωματικής κακοποίησης, στοιχείο σύμφωνο με τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα για την ευαλωτότητα των βρεφών στη σωματική κακοποίηση.

►Σχεδόν στο 20% των παιδιών που νοσηλεύτηκαν με έγκαυμα και 35% των παιδιών που νοσηλεύτηκαν με κάταγμα, το ιστορικό που δόθηκε από τους γονείς ή φροντιστές δεν ήταν συμβατό με τα ιατρικά ευρήματα ή/και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, ευρήματα σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά στοιχεία.

►Ενα στα τρία εγκαύματα θα μπορούσε να είχε προληφθεί με καλύτερη εκπαίδευση των γονέων/φροντιστών για την αποφυγή ατυχημάτων λόγω αμέλειας.

Η τελευταία μεγάλη έρευνα που έγινε για το θέμα ήταν το 2013 από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. Στην έρευνα που έγινε ανώνυμα συμμετείχαν 15.000 μαθητές απ’ όλη την Ελλάδα, ηλικίας 11-16 ετών, και σύμφωνα με τα αποτελέσματά της 1 στα 2 παιδιά αυτών των ηλικιών είχε πέσει θύμα τουλάχιστον μιας εμπειρίας σωματικής βίας.

«Εχουμε έτοιμο το λογισμικό καταγραφής, αλλά δεν έχουμε το προσωπικό να το τρέξει» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γιώργος Νικολαΐδης, διευθυντής ψυχικής υγείας και κοινωνικής πρόνοιας στο Ινστιτούτο.

«Πρόκειται για το Εθνικό Σύστημα Καταγραφής Κρουσμάτων Κακοποίησης Παραμέλησης Παιδιών που είναι έτοιμο από το 2014. Μέσω αυτού θα μπορούσε όντως να υπάρχει ουσιαστική καταγραφή καθώς μπορεί να συνδεθεί με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες (Εισαγγελία, αστυνομία, κοινωνικές υπηρεσίες δήμων, νοσοκομεία κ.λπ.). Ωστόσο δεν υπάρχουν οι πόροι για την πρόσληψη τριών ανθρώπων που χρειάζονται για να λειτουργήσει».