Ν. Αλιβιζάτος για μη κρατικά πανεπιστήμια: Αναχρονιστική η αντίδραση, με ρίζες στον εμφύλιο

Στην εποχή του εμφυλίου πολέμου στηρίζεται η ιστορία του άρθρου 16, που αφορά την απαγόρευση της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, Νίκο Αλιβιζάτο, ο οποίος υποστήριξε ότι το να μην τα δεχόμαστε ουσιαστικά αποτελεί αναχρονισμό. Πρόσθεσε μάλιστα ότι η σύμφωνη με το ευρωπαϊκό δίκαιο ερμηνεία αυτής της διάταξης συνίσταται στο να λέει παραρτήματα όμως ξένων πανεπιστημίων δεν απαγορεύεται να λειτουργήσουν.

Μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκε στο ιστορικό υπόβαθρο πίσω από την αντίθεση στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.

«Η ιστορία του άρθρου 16 είναι παλιά και ξεκινάει από την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Τότε για πρώτη φορά μπήκε στο Σύνταγμα μια διάταξη που έλεγε ότι οι καθηγητές πανεπιστημίου είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της διάταξης; Να γίνεται έλεγχος νομιμοφροσύνης και να μη μπουν κομμουνιστές καθηγητές στο πανεπιστήμιο. Δηλαδή, αυτό ελέχθη στη Βουλή. Τότε η δικτατορία των συνταγματαρχών, το 1968, επεξέτεινε αυτή τη ρύθμιση και είπε ρητά ότι τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα θα είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Δηλαδή κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία θα έχουν μεν αυτοδιοίκηση, αλλά θα λειτουργούν περίπου ως Δημόσιο, δηλαδή να μην μπορούν και πάλι να μπουν στα πανεπιστήμια, μη εθνικόφρονες, για να το πω έτσι», είπε. 

Και πρόσθεσε:

«Ουσιαστικά στρέφεται κατά της Αριστεράς αυτό το μέτρο. Αυτό όμως, το οποίο έχει πολύ ενδιαφέρον είναι να δει κανείς τα πρακτικά του υπουργικού συμβουλίου της χούντας για να μη “διαφθαρεί’” η ελληνική νεολαία από ξένες ιδέες και ξένα πανεπιστήμια κάτι το οποίο και αποτελεί και μια διάχυτη από παλιά νοοτροπία στην Ελλάδα».

Υποστήριξε επίσης ότι «είναι τεράστιος αναχρονισμός» να επιμένουμε στα κρατικά πανεπιστήμια, αναφέροντας ότι «ήταν και το κλίμα τέτοιο μετά τη μεταπολίτευση που μπήκε στο δημοκρατικό Σύνταγμα του 1975 και τότε έχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς πώς και η Νέα Δημοκρατία που είχε τότε 215 βουλευτές επί συνόλου 300, το ψήφισε, δηλαδή όλο το πολιτικό φάσμα». 

Και πρόσθεσε:

«Σας θυμίζω ότι ήταν μία φάση που η Αριστερά ζητούσε να κλείσουν τα ιδιωτικά σχολεία και τα υπεράσπισε ο Ανδρέας Παπανδρέου (ο οποίος είχε φοιτήσει σ’ ένα από αυτά), τα ιδιωτικά σχολεία, ειδικά το Κολλέγιο Αθηνών, λέγοντας όχι για τα υπάρχοντα, τα υπάρχοντα δηλαδή να συνεχίσουν, αλλά να μην επιτραπεί εφεξής η ίδρυση νέων. Έτσι μπήκε στο Σύνταγμα αυτή η διάταξη, η οποία έκτοτε παραμένει ατόφια, παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει διάφορες απόπειρες για την τροποποίησή της και παρά την είσοδό μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που ουσιαστικά είναι και η βασική αιτία για την οποία όχι μόνο κοινωνιολογικά η διάταξη αυτή είναι αναχρονιστική αλλά και νομικά».

Όταν ρωτήθηκε αν η κυβερνητική ρύθμιση για τα μη κρατικά πανεπιστήμια είναι μέσα στο πλαίσιο του Συντάγματος, Ο Νίκος Αλιβιζάτος είπε ότι «είναι ακριβώς το ίδιο επιχείρημα όσων λένε ότι το Σύνταγμα δεν επιτρέπει την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ, λες και είναι ένα Σύνταγμα κολλημένο, το οποίο δεν λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις. Η κρατούσα θεωρία και στην Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες, σου λένε ότι το Σύνταγμα είναι ένα ζωντανό κείμενο το οποίο προσαρμόζεται φυσικά χωρίς να χάνει τον πυρήνα του αρχικού νοήματος του στις εξελίξεις».

Και πρόσθεσε ότι το Σύνταγμα, «στο άρθρο 16 αναφέρεται ότι δεν επιτρέπεται η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες. Η σύμφωνη πλέον, με το ευρωπαϊκό δίκαιο ερμηνεία αυτής της διάταξης συνίσταται στο να λέει παραρτήματα όμως ξένων πανεπιστημίων δεν απαγορεύεται να λειτουργήσουν. Προσέξτε, όχι ξένα πανεπιστήμια εδρεύοντα καινούργια στην Ελλάδα, αιτήματα όμως, υφιστάμενων ξένων δεν μπορούν να εμποδιστούν, διότι είπε πλέον το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο -και αυτό είναι το Σύνταγμα ως ζωντανό κείμενο- ότι η παροχή υπηρεσιών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή διδασκαλίας, είναι υπηρεσία κατά την έννοια του ενωσιακού δικαίου και δεν μπορεί να εμποδιστεί». 

«Συνεπώς, ερμηνευόμενο το Σύνταγμα υπό το φως αυτών των εξελίξεων, δεν εμποδίζει, νομίζω ότι αυτό το θέμα η νομική πλευρά έχει λυθεί. Υπάρχουν κάποιες, αν θέλετε, μεμονωμένες φωνές συναδέλφων οι οποίοι υποστηρίζουν το αντίθετο. Έχω την εντύπωση ότι οι περισσότεροι τουλάχιστον συμφωνούμε και νομίζω ότι και στα δικαστήρια αν τεθεί το θέμα θα δεχθούν την άποψη ότι το Σύνταγμα είναι ένα ζωντανό κείμενο το οποίο εξελίσσεται», κατέληξε.

«Δεν νομίζω ότι θα έρθουν μεγάλα Πανεπιστήμια»

Ωστόσο, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο να έρθουν στην Ελλάδα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού, είπε ότι δεν πιστεύει κάτι τέτοιο.

«Δεν νομίζω ότι αναμένονται μεγάλα Πανεπιστήμια. Για να είμαστε ρεαλιστές, κανένα από τα μεγάλα πανεπιστήμια δεν έχει δημιουργήσει παράρτημα σοβαρό στο εξωτερικό. Δεν είναι αστεία. Δεν είναι εύκολη υπόθεση να δημιουργήσεις ένα ξένο πανεπιστήμιο, δηλαδή να πάρεις το προσωπικό σου και να του πεις θα πας σε έξι μήνες το χρόνο ακόμη και σε μια χώρα σαν την Ελλάδα που παραδοσιακά προσελκύει».

Και εξήγησε ότι «τα σοβαρά πανεπιστήμια δεν το κάνουν. Θα έρθουν μερικά πανεπιστήμια, δεν υπάρχει αμφιβολία. Ήδη έχουν έρθει ως συνεργαζόμενα με τα κολέγια. Δεν θα είναι της πρώτης γραμμής. Δεν θα είναι τόσο πανεπιστήμια της έρευνας όσο πανεπιστήμια της διδασκαλίας». 

Πάντως, είπε ότι η προσωπική του γνώμη είναι ότι «ακόμη και αυτά θα εισαγάγουν στην Ελλάδα κίνητρα και μεθόδους που θα κάνουν καλό στα ελληνικά πανεπιστήμια».