Η συγκάλυψη του εγκλήματος δεν περνάει στην Ευρώπη

0ι συγγενείς των θυμάτων φωνάζουν από την πρώτη στιγμή ότι το δυστύχημα στα Τέμπη είναι ένα έγκλημα, το οποίο θα είχε αποφευχθεί εάν είχε υλοποιηθεί η σύμβαση 717 για τα συστήματα ασφαλείας στον σιδηρόδρομο. Ο τότε υπουργός Μεταφορών, Κώστας Αχ. Καραμανλής, αποσείει από πάνω του κάθε ευθύνη λέγοντας ότι «ο Γενικός Κανονισμός Λειτουργίας παραβιάστηκε δυστυχώς κατά συρροή εκείνο το μοιραίο βράδυ. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και τέτοιες παραβιάσεις του Γενικού Κανονισμού Λειτουργίας καμία ολοκλήρωση της 717 δεν θα μπορούσε να τις υπερνικήσει». Η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής ολοκλήρωσε το έργο της και τα κόμματα κατέθεσαν ξεχωριστά τα πορίσματά τους, με τη Νέα Δημοκρατία να αναφέρεται συγκεκριμένα στα λάθη του σταθμάρχη βάρδιας και των δύο μηχανοδηγών, καθώς και σε σοβαρές παραβιάσεις του γενικού κανονισμού κυκλοφορίας. Οι ελληνικές δικαστικές αρχές συνεχίζουν τη διερεύνηση των αιτιών του δυστυχήματος, με τη διαδικασία να βρίσκεται στο στάδιο της κύριας ανάκρισης.

Αλλά υπάρχουν και οι ευρωπαϊκές αρχές που διερευνούν παράλληλα την υπόθεση, με τη δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας να βάζει στο κάδρο των ευθυνών 23 άτομα για τη σκανδαλώδη σύμβαση 717 η οποία αφορά την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης-τηλεδιοίκησης στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο με συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής της Ε.Ε. Το κατηγορητήριο που αποδίδει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κατά 14 στελεχών της ΕΡΓΟΣΕ που χειρίστηκαν τη Σύμβαση 717 το διάστημα 2016-2021 καταρρίπτει τους ισχυρισμούς του πρώην υπουργού Μεταφορών και αδειάζει το πόρισμα της Ν.Δ. στην Εξεταστική Επιτροπή καθώς συνδέει «με βεβαιότητα» τη μη υλοποίηση της σύμβασης 717 με τη μετωπική σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη.

«Εάν είχαν πραγματικά πρόθεση να εκτελέσουν το έργο-αντικείμενο της Σύμβασης 717/2014 (δηλαδή οι κατηγορούμενοι πρώην στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ), δεν θα αποδέχονταν σιωπηρά τον αυθαίρετο διαχωρισμό της εκτέλεσης του φυσικού αντικειμένου σε δύο μέρη (στο τμήμα ΣΚΑ - Πλατύ, τεχνολογίας Bombardier, και στο τμήμα Πλατύ - Προμαχώνας, τεχνολογίας Alstom) και τη μη εμπλοκή στο τμήμα ΣΚΑ – Πλατύ της δανειοπαρόχου εταιρείας ALSTOM Ferroviaria S.p.A., η οποία έγινε αποδεκτή από την ΕΡΓΟΣΕ ακριβώς γιατί διέθετε αυτήν την “ειδική εμπειρία”», τονίζεται χαρακτηριστικά στο κατηγορητήριο που αφορά τα 14 στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ που έχουν κληθεί να απολογηθούν για κακουργηματική απάτη σχετικά με τις επιχορηγήσεις σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης από κοινού και κατ’ εξακολούθηση, καθώς και για ψευδή βεβαίωση και ηθική αυτουργία στο προηγούμενο αδίκημα.

Αυθαίρετος διαχωρισμός

Εκτενής αναφορά γίνεται στο γεγονός πως η κοινοπραξία φαίνεται ότι διαχώρισε αυθαίρετα την εκτέλεση έργου σε δύο μέρη, δηλαδή σε βόρειο και νότιο, με αποτέλεσμα την παραβίαση ουσιώδους συμβατικού όρου αλλά και τη διαφορετική εξέλιξη ενός ενιαίου «στα χαρτιά» έργου. Αποκορύφωμα, ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ήταν ότι υπο-τμήματα του έργου ανατέθηκαν σε μικρότερες εταιρείες και εργολάβους, που δεν είχαν την απαραίτητη τεχνογνωσία και εμπειρία σε έργα σιδηροδρόμου.

Οι εισαγγελείς τονίζουν πως, αν είχαν πρόθεση να ολοκληρωθεί το έργο, δεν θα αποδέχονταν «την εκτέλεση του έργου στο νότιο τμήμα από μόνη την εταιρεία ΤΟΜΗ, η οποία όχι μόνον δεν διέθετε την ειδική εμπειρία σε σιδηροδρομική σηματοδότηση […] αλλά επιπροσθέτως χρησιμοποίησε παρανόμως την εταιρεία KOMEL, η οποία όμως δεν κατείχε το αντικείμενο της σηματοδότησης και δεν διέθετε καμία ειδική τεχνογνωσία». Και εξηγούν: «Εάν πρόθεση των κατηγορουμένων υπαλλήλων της ΕΡΓΟΣΕ ήταν να εκτελέσουν πράγματι το έργο-φυσικό αντικείμενο της σύμβασης 717, δεν θα περίμεναν 35 ολόκληρους μήνες, σχεδόν τρία έτη, μετά την τελεσίδικη θετική Γνωμοδότηση του Τμήματος Μείζονος Σύνθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την υπογραφή της 1ης ΣΣΕ, η οποία τελικώς υπεγράφη την 19-05-2021, ήτοι επτά χρόνια παρά τέσσερις μήνες από την υπογραφή της αρχικής σύμβασης 717».

Σπατάλησαν χρόνο και χρήμα

Ετσι, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία καταλήγει ότι «οι κατηγορούμενοι υπάλληλοι της ΕΡΓΟΣΕ δεν είχαν ειλικρινή πρόθεση να εφαρμόσουν τη Σύμβαση 717/2014 και να υλοποιήσουν το αντικείμενο αυτής – το οποίο μάλιστα συνδεόταν άρρηκτα με την ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων, όπως αποδείχθηκε με τον τραγικότερο τρόπο από το δυστύχημα στο Αδενδρο και το πρόσφατο πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη, τα οποία θα είχαν με βεβαιότητα αποφευχθεί εάν είχε ολοκληρωθεί το αντικείμενο της Σύμβασης 717 με το σύστημα ETCS σε λειτουργία».

Είναι σαφές ότι οι εισαγγελείς εκτιμούν πως οι συνολικά επτά παράνομες παρατάσεις της αρχικής σύμβασης που δόθηκαν με αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΓΟΣΕ οδήγησαν σε αυθαίρετους «πειραματισμούς» των εταιρειών για «στήσιμο από την αρχή» του συστήματος τηλεδιοίκησης-σηματοδότησης, σπαταλώντας, στην πορεία, πέρα από ευρωπαϊκούς πόρους, πολύτιμα χρόνια.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως οι ανάδοχοι απέδιδαν καθυστερήσεις στην υλοποίηση της σύμβασης (στο τμήμα Οινόη - Τιθορέα) εν μέρει «στους εκτεταμένους βανδαλισμούς και κλοπές στον εξοπλισμό γραμμής». Φαινόμενο ωστόσο που η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία τονίζει ότι είναι διαχρονικό και είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του έργου. Ακόμη πιο ενδεικτικό είναι το γεγονός πως όσον αφορά την τηλεδιοίκηση της Λάρισας, η ανάδοχος εταιρεία υποστήριξε πως χρειαζόταν επιπρόσθετος εξοπλισμός και υπογραφή νέας σύμβασης, επιχείρημα που η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία απορρίπτει αφού –και αυτό– προβλεπόταν ήδη στην αρχική σύμβαση «717» («εφόσον απαιτείται συμπλήρωση ή και αντικατάσταση ή και προγραμματισμός, θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της παρούσης χωρίς πρόσθετη αμοιβή»).

Η ανώνυμη επιστολή που ξεκίνησε την έρευνα

Αυτό που πυροδότησε την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας ήταν μια δεκασέλιδη ανώνυμη επιστολή, η οποία στάλθηκε στο γραφείο των Ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων στο κέντρο της Αθήνας τον Μάιο του 2022, δηλαδή δέκα μήνες πριν από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη. Ο ανώνυμος πληροφοριοδότης παρείχε αρκετές πληροφορίες για τη σύμβαση «717» που κρίθηκαν ως αξιόπιστες για να ξεκινήσει η έρευνα και προφήτευαν το πολύνεκρο δυστύχημα: «Το χειρότερο είναι ότι το 2022 με τον τρόπο που διαχειρίζεται τα έργα η ΕΡΓΟΣΕ, τα τρένα κυκλοφορούν χωρίς κανένα σύστημα ασφαλείας», σημείωνε. «Εχουμε ήδη θρηνήσει τρεις νεκρούς στο δυστύχημα του Αδένδρου [...] Εάν η σύμβαση 717 είχε ολοκληρώσει το φυσικό της αντικείμενο από το 2016, όπως συμβατικά όφειλε, και λειτουργούσε η σηματοδότηση και με βάση αυτή και το σύστημα ETCS (προστασίας τρένων), τίποτα από τα ανωτέρω δυσάρεστα δεν θα είχε συμβεί».

Οι ανησυχίες επιβεβαιώθηκαν με τον πιο μακάβριο τρόπο και όταν οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς ολοκλήρωσαν την έρευνά τους, συντάσσοντας ένα κατηγορητήριο που μετρά πάνω από εκατό σελίδες, κατέληξαν στην άσκηση ποινικής δίωξης 23 μη πολιτικών προσώπων, κυρίως υπαλλήλων της ΕΡΓΟΣΕ και στελεχών της κοινοπραξίας. Οσον αφορά δε τις πιθανές ποινικές ευθύνες υπουργών, θυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είχε διαβιβάσει στη Βουλή ήδη από τον περασμένο Ιούλιο το μέρος της ποινικής δικογραφίας που «έβλεπε» πιθανή άσκηση διώξεων για απιστία και παράβαση καθήκοντος στους πρώην υπουργούς Υποδομών και Μεταφορών Χρ. Σπίρτζη και Κ. Καραμανλή.

Κλήσεις για απολογία έχουν λάβει από την Ευρωπαία ανακρίτρια Χριστίνα Σαλάππα και τα 23 πρόσωπα που κατηγορούνται και αναμένεται να απολογηθούν τμηματικά μέσα στους επόμενους δύο μήνες για τα αδικήματα της κακουργηματικής απάτης σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καταλογίζοντάς τους την επιδίωξη εξυπηρέτησης οικονομικών συμφερόντων της κοινοπραξίας και όχι την υλοποίηση του έργου εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας.

Η δικογραφία αυτή έχει συμπεριληφθεί ως στοιχείο στην κύρια δικογραφία για την υπόθεση του δυστυχήματος των Τεμπών που χειρίζεται ο ειδικός εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης, ο οποίος πρόσφατα διεύρυνε τον κύκλο των κατηγορουμένων ελέγχοντας 15 υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ για αδικήματα σε βαθμό κακουργήματος για τη μη εκτέλεση της σύμβασης «717».

Δεν συγκίνησε τους υπεύθυνους το δυστύχημα στο Αδενδρο τον Μάιο του 2017