«Να έμεναν στις πατρίδες τους»

Με την αγόρευση της εισαγγελέως, των συνηγόρων υπεράσπισης και την ανακοίνωση της ετυμηγορίας των ενόρκων και των δικαστών του Εφετείου Βορείου Αιγαίου ολοκληρώνεται σήμερα στη Μυτιλήνη η δίκη του μοναδικού κατηγορούμενου για τη φωτιά που κατέκαψε τη Μόρια το διάστημα 8 έως και 12 Σεπτεμβρίου 2020.

Χθες, δεύτερη μέρα, η διαδικασία ολοκληρώθηκε με την απολογία του νεαρού Αφγανού που κατηγορείται για συναυτουργία στον εμπρησμό της ζώνης 12 του καμπ της Μόριας, με μοναδικό επιβαρυντικό στοιχείο για τον ίδιο την αμφισβητούμενη μαρτυρία ενός ομοεθνή του της αντίπαλης φυλής των Παστούν, αγνώστου πλέον διαμονής, που πήρε θετική απόφαση ασύλου λίγο μετά την ενοχοποιητική κατάθεσή του εις βάρος τεσσάρων ομοεθνών του της φυλής Χαζάρα και ο οποίος, όπως αποκάλυψαν χθες οι συνήγοροι του κατηγορούμενου, αναχώρησε από τη Λέσβο εν μέσω πανδημίας, λίγο μετά τη φωτιά και ενώ υπήρχε σε ισχύ γενική απαγόρευση εξόδου των προσφύγων από το νησί. Η κατάθεσή του έρχεται σε σύγκρουση με τα στοιχεία που προσκόμισε η υπεράσπιση και κατέθεσε ενώπιον του δικαστηρίου η μάρτυρας Δήμητρα Ανδρίτσου, μέλος της ερευνητικής ομάδας Forensic Αrchitecture, που δημιούργησε βίντεο αναπαράστασης της φωτιάς και της καταστροφικής της πορείας, βασισμένο κυρίως σε λήψεις προσφύγων που διέμεναν στον καταυλισμό.

Στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η φωτιά στη ζώνη 12 για την οποία καταδικάστηκε πρωτόδικα ο κατηγορούμενος ξεκίνησε τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας και όχι την ημέρα και ώρα που υποστηρίζει στην προανακριτική κατάθεση ο αγνώστου διαμονής βασικός μάρτυρας κατηγορίας.

Παρά όμως αυτά τα συντριπτικά δεδομένα, αγωνιώδης υπήρξε η προσπάθεια κυρίως της εισαγγελέως να κατευθύνει τη διαδικασία σε ζητήματα που αφορούν την ιδιότητα του κατηγορούμενου, τον οποίο ανέφερε ως «παράνομο μετανάστη» και όχι «αιτούντα άσυλο», που είναι το νομικά ορθό, ενώ ακόμα και κατά τη διάρκεια της απολογίας του δεν δίστασε να κάνει ερωτήσεις του τύπου «γιατί ήρθατε παράνομα στη χώρα;», «γιατί φύγατε από την Τουρκία;» και άλλες που αρμόζουν σε εξέταση αιτήματος ασύλου και όχι στη διερεύνηση της συγκεκριμένης κατηγορίας.

Σε ανάλογο πνεύμα ήταν και η εξέταση της Δήμητρας Ανδρίτσου, που αντιμετώπισε την απαίτηση της εισαγγελέως κ. Καζαμπάκα να της πει τα ονόματα, ακόμα και τις διευθύνσεις κατοικίας των εικονοληπτών στους οποίους βασίστηκε η έρευνα των Forensic Αrchitecture, προκειμένου, όπως τόνισε η ίδια, να θεωρηθεί αξιόπιστη η έρευνα!

«Θέλω να μου πείτε ποια πρόσωπα έβγαλαν τα βίντεο, όχι ανώνυμη οργάνωση. Ονομα, επώνυμο και τόπο κατοικίας. Δεν μπορούμε να δεχτούμε ένα βίντεο αγνώστου προέλευσης. Πού ξέρουμε αν δεν είναι δράστης; Γιατί έβγαζε βίντεο και δεν έσβηνε τη φωτιά; Απαντήστε».

Επιστημονική λήψη

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η έρευνα αυτή βασίστηκε σε πάνω από 500 λήψεις που με τρόπο επιστημονικό τοποθετήθηκαν εκ νέου στον τόπο και τον χρόνο των συμβάντων, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους, όπως, π.χ., τα καιρικά φαινόμενα που, όπως αποδεικνύεται, συνέβαλαν καθοριστικά στην επέκταση της φωτιάς από το κέντρο του ΚΥΤ στη ζώνη 12. Με διαφορά όμως ωρών από τη στιγμή που αναφέρει ο άγνωστος μάρτυρας κατηγορίας. Επιπλέον, για να δεχθεί το δικαστήριο την ανάγνωση της σχετικής κατάθεσης, η εισαγγελέας επικαλέστηκε τις προβλέψεις του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας σύμφωνα με τον οποίο δεν απαιτείται πλέον η αυτοπρόσωπη παρουσία του μάρτυρα στα δικαστήρια.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το δικαστήριο, μετά και την πρότασή της, προχώρησε στην ανάγνωση της επίμαχης κατάθεσης, χωρίς να δεχτεί όμως να προβληθεί ενώπιον των ενόρκων το σχετικό βίντεο-ντοκουμέντο που αποδεικνύει την ώρα και τις συνθήκες που η ζώνη 12 παραδόθηκε στις φλόγες. Ετσι τελικά το δικαστήριο δέχθηκε μετά από σύσκεψη την εξέταση της κυρίας Ανδρίτσου και τη συμπερίληψη των τελικών συμπερασμάτων της έρευνας στα αναγνωστέα, αλλά όχι και την προβολή του βίντεο.

Η εχθρική στάση της εισαγγελέως πάντως αποτυπώθηκε σε όλη τη διάρκεια της δίκης με αντιπροσφυγικά σχόλια όπως «να έμεναν στις πατρίδες τους» ή και ακόμα εναντίον των ΜΚΟ και του ρόλου τους.