Οι ηγέτες της Ε.Ε. που συναντώνται την Πέμπτη θα συζητήσουν έντονα για το πώς θα κρατήσουν τους πολίτες τους ζεστούς και τις επιχειρήσεις τους σε λειτουργία, καθώς οι εκκλήσεις από τους κόλπους τους γίνονται όλο και πιο δυνατές για παρεμβάσεις.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατέθεσε νέες προτάσεις, τις οποίες εξέθεσε σε άρθρο του στο POLITICO, για τον καθορισμό ανώτατου ορίου τιμών (πλαφόν) στη χονδρική πώληση φυσικού αερίου, καθώς και για τον περιορισμό των κερδών των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας.
Το φυσικό αέριο ήταν ήδη ακριβό πέρυσι, αλλά οι τιμές έφτασαν στα ύψη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτό οδηγεί σε φόβους για ακόμη ένα οικονομικό σοκ, παρόμοιο με την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970.
Η Αθήνα θέλει δράση. Ο Μητσοτάκης ζητά «στοχευμένη και προσωρινή παρέμβαση στην αγορά» στις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, σε επιστολή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλ φον ντερ Λάιεν. Η επιστολή κοινοποιήθηκε, επίσης, στον Φρανς Τίμερμανς, αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Κάντρι Σίμσον, επίτροπο Ενέργειας και την Ντίτε Γιουλ Γιόργκενσεν, γενική διευθύντρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός γράφει ότι η αστάθεια των τιμών έχει φτάσει σε τέτοια ύψη που απαιτείται παρέμβαση «γρήγορα και αποφασιστικά για να αποτραπεί περαιτέρω ζημιά στις ζωές των πολιτών της Ε.Ε,, στις οικονομίες των κρατών μελών και στην επιτυχία της Πράσινης Συμφωνίας» και συμπληρώνει: «Βραχυπρόθεσμα πιστεύω ότι είναι απαραίτητη μια στοχευμένη και προσωρινή παρέμβαση στην αγορά για την ομαλοποίηση της κατάστασης».
Ενώ οι υψηλές τιμές θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με τη μείωση της εξάρτησης της Ε.Ε. από το φυσικό αέριο, όπως έχουν προτείνει οι Βρυξέλλες, αυτή τη στιγμή το πρόβλημα δεν είναι πρόβλημα προσφοράς, αλλά κερδοσκοπίας και φόβων της αγοράς που οδηγούνται από «πολιτικές δηλώσεις» - βλ. την προειδοποίηση της Μόσχας αυτή την εβδομάδα ότι θα μπορούσε να διακόψει τον Nord Stream 1.
Ο κ. Μητσοτάκης προτείνει μέτρα τα οποία κυμαίνονται από ένα ανώτατο όριο τιμών που παραπέμπει στην υψηλότερη ιστορική τιμή του φυσικού αερίου πριν από την κρίση και τον έκτακτο καθορισμό τιμών ως αντίδραση στις «δηλώσεις σχετικά με τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία». Η επιστολή ζητά επίσης να τεθεί ανώτατο όριο κερδών στις αγορές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Κ. Μητσοτάκης προσθέτει ότι όλα τα μέτρα θα είναι «χρονικά περιορισμένα» και θα έχουν «σαφώς καθορισμένες ενεργοποιήσεις και ρήτρες εξόδου», προσθέτοντας: «Είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστικών αρχών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις θέτουν σε κίνδυνο τους κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς».
Να πληρώνει ο Πούτιν λιγότερα για το φυσικό του αέριο; Δεν είναι σαφές από την επιστολή και το δημοσίευμα του κ. Μητσοτάκη ποιος θα πρέπει να επωμιστεί τη διαφορά τιμής μεταξύ του ρυθμιζόμενου ανώτατου ορίου και των σημερινών τιμών της αγοράς - αλλά αν η ιδέα είναι να πληρώνει η Ρωσία λιγότερα ανά εισαγόμενη kWh, το προφανές ερώτημα είναι αν η χώρα (ή, για την ακρίβεια, η Νορβηγία ή η Ολλανδία) θα συνεχίσει να εξάγει φυσικό αέριο στην Ε.Ε.
Η άποψη του POLITICO: Σε κανονικούς καιρούς μπορεί να ακούγεται ακραίο ένα ανώτατο όριο τιμών στις χονδρικές αγορές φυσικού αερίου ... αλλά σε σύγκριση με την τρέχουσα συζήτηση για την απαγόρευση του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου, ακούγεται σχεδόν σαν μια πολύ μετριοπαθής πρόταση.
Επιστολή Έλληνα Πρωθυπουργού στην Πρόεδρο της Κομισιόν
Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά την χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πια από τις κανονικές δυνάμεις της προσφοράς, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην πραγματικότητα, καθοριστικό ρόλο πλέον στη διαμόρφωση των τιμών διαδραματίζουν πολιτικές δηλώσεις και φόβοι που πηγάζουν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.
Η κρίση που είναι σε εξέλιξη στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Ένωσής μας μέχρι τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, δεν κατέστη δυνατόν να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος που επωμίζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι πως ούτε η παραγωγική δυνατότητα ούτε οι εφοδιαστικές αλυσίδες φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα στις τιμές.
Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να αμβλυνθεί, μειώνοντας την εξάρτηση της Ένωσης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ωστόσο, πιστεύω ότι μία στοχευμένη και χρονικά περιορισμένη παρέμβαση στην αγορά είναι απαραίτητη προκειμένου να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να εστιάζουν στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, θα πρέπει να εφαρμοστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και να έχουν σαφώς προσδιορισμένες προϋποθέσεις ενεργοποίησης, αλλά και ρήτρες εξόδου. Με μία τέτοιου είδους παρέμβαση στην αγορά, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της, σταματώντας την "εργαλειοποίηση" του φυσικού αερίου σε βάρος των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας την γεωπολιτική από την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγή και η προσφορά του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο το πρόβλημα αυτό να εκλείψει μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για επιδοτήσεις για αέριο θέρμανσης. Αν δεν δράσουμε τώρα, το πρόβλημα θα συνεχιστεί στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Κατόπιν προσεκτικής αξιολόγησης των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να σας προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικού αερίου.
- Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση.
- Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%.
- Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία
- Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.
- Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.
- Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ Ε.Ε./ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.
Όλες αυτές οι επιλογές αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε έκτακτες περιπτώσεις σε άλλες αγορές, με στόχο την εξισορρόπησή τους, ενώ σε κάποιες άλλες αγορές συνιστούν πάγια χαρακτηριστικά. Πιστεύω ακράδαντα πως οι ασυνήθιστες εποχές επιβάλλουν ασυνήθιστα μέτρα. Οι ενέργειες αυτές αποβλέπουν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς αερίου, η οποία έχει υποστεί μεγάλη πίεση εξαιτίας της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης στην Ουκρανία, με σοβαρές συνέπειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αέριο.
Ενώ ο μεσομακροπρόθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια αγορά που λειτουργεί κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις διαταράσσουν κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.
Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναφέρει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών-μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια περίοδο που ήδη χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις.
Ελπίζω ότι θα βρείτε το σκεπτικό μου και την πρότασή μου επίκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.
Με εκτίμηση,
Κυριάκος Μητσοτάκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας