«Θα ψηφίσω “όχι”. Τι έχω να χάσω άλλωστε; Ως εδώ!»

Η «Εφημερίδα των Συντακτών» μίλησε με τους Αθηναίους μετά την αναγγελία διεξαγωγής δημοψηφίσματος. Αλλοι προβληματισμένοι, άλλοι απογοητευμένοι άλλοι αποφασισμένοι αλλά όλοι σαν να ήταν έτοιμοι από καιρό.

«Είναι οι τελευταίες ώρες στο ευρώ, βάλτε να πιούμε!». Στο λιλιπούτειο ουίσκι μπαρ του Αμαρουσιού ο μπάρμαν γεμίζει τα σφηνάκια με ρακή «για να συνηθίζουμε, αφού τώρα τα εισαγόμενα ποτά θα είναι πανάκριβα». Οι θαμώνες γύρω από την μπάρα είναι μοιρασμένοι, μισοί ενθουσιασμένοι «για τον δικό μας Αλέξη, της γενιάς μας, που δεν μας πούλησε». Κι οι άλλοι μισοί απελπισμένοι που «έξω από το ευρώ θα γίνουμε Βαλκάνια του χειρίστου είδους». Και κάποιοι άλλοι έχουν ήδη τρέξει στα ΑΤΜ.

«Ουρά 50 άτομα στο Χαϊδάρι», «25 άτομα στο Μαρούσι», «πολύς κόσμος στο Παγκράτι», «ψυχή στα ΑΤΜ του Συντάγματος». Ηταν σαν να ’μαστε όλοι έτοιμοι από καιρό, τα κανάλια μάς είχαν προετοιμάσει να κοιτάζουμε τα ΑΤΜ σαν σημάδι της Αποκάλυψης. Ωστόσο, σε μια πόλη εκατομμυρίων κατοίκων, ήταν μόλις μερικές εκατοντάδες οι πολίτες που έσπευσαν μες στη μαύρη νύχτα στις τράπεζες. Προνοητικότητα; Ψυχραιμία; Αφραγκία; Και τα τρία: άλλοι είχαν φροντίσει εδώ και μέρες να έχουν χρήματα στο σπίτι τους για μια ώρα ανάγκης, άλλοι θεωρούν ότι οφείλουν να στηρίξουν τη χώρα κι έτσι δεν σηκώνουν τις καταθέσεις τους και οι περισσότεροι... τι ανάληψη να κάνουν, άμα δεν έχουν φράγκο;

Ηταν μια νύχτα που η Ελλάδα συναντήθηκε και πάλι με την Ιστορία της κι οι Αθηναίοι έδειξαν να έχουν επίγνωση της ιστορικότητας της στιγμής. Αλλοι με ενθουσιασμό, άλλοι με οργή, οι περισσότεροι με φόβο, αλλά όλοι οι Αθηναίοι το βράδυ της Παρασκευής έμειναν άγρυπνοι. Μιλώντας στα τηλέφωνα, σχολιάζοντας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στα μπαρ και τα καφέ όπου ξενύχτησαν μέχρι το ξημέρωμα, οι πολίτες προετοιμάζονταν γι’ αυτό το άγνωστο -αλλά σίγουρα μεγάλο- αύριο που έρχεται.

Από νωρίς χθες το πρωί τα ΜΜΕ προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα πανικού. Οι ξένοι δημοσιογράφοι μέρες τώρα έστηναν καρτέρι στα ΑΤΜ και... η στιγμή της δικαίωσης ήρθε από το βράδυ της Παρασκευής. Στους Αμπελοκήπους, που βρισκόμαστε το μεσημέρι, αρκετά ΑΤΜ έχουν αδειάσει και σε όσα άλλα υπάρχουν χρήματα, αντικρίζουμε κατά κανόνα ουρές, με τον κόσμο που περιμένει να διατηρεί την ψυχραιμία του.

Σε ATM της Μιχαλακοπούλου ηλικιωμένοι κύριοι ρωτούν με αγωνία τους μπροστινούς: «Βγάζει τίποτα;». «Εχει χρήματα;». Η 50χρονη Μαρία κοιτάζει αποδοκιμαστικά αυτούς που περιμένουν στην ουρά: «Εχω τρία παιδιά κι είμαι άνεργη. Από το πρωί βλέπω να βγάζουν συνεχώς χρήματα. Εγώ τράβηξα και τα 80 ευρώ που είχα γιατί κάτι ανάγκες. Ακόμη και παραπάνω να είχα όμως δεν θα τα σήκωνα. Δεν βοηθάει ο πανικός. Εφόσον η κυβέρνηση δεν βλέπει άλλο δρόμο και τόσες μέρες οι θεσμοί ζητούν δυσβάσταχτα μέτρα, είναι σωστό να αποφασίσει ο κόσμος. Θα ψηφίσω “όχι”. Τι έχω να χάσω άλλωστε; Ως εδώ!».

«Θα ήταν ανέκδοτο αν υπήρχαν χρήματα», μας λέει μεσήλικας κύριος κάπου στα βόρεια προάστια, καθώς παίρνει την κάρτα του χωρίς να έχει πάρει χρήματα. Ουρές δεν υπάρχουν, γιατί τα ΑΤΜ έχουν στερέψει. Κάθε τόσο σταματάει κάποιος, για να επιχειρήσει συναλλαγή αλλά αποθαρρύνεται από τον προηγούμενο που φεύγει άπραγος. Κυρίως είναι μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι. «Ετσι εξηγείται, γιατί μας έβαλαν την περασμένη βδομάδα το επίδομα διακοπών», μας λέει εργαζόμενη σε πολυεθνική. «Δεν τα τράβηξα. Φοβάμαι να έχω χρήματα σπίτι», μας λέει και νιώθει την ανάγκη να απολογηθεί που βρίσκεται στην τράπεζα λέγοντας ότι ήθελε να βγάλει λίγα χρήματα για να έχει το Σαββατοκύριακο.

ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

Στου Ζωγράφου η κυρία Κωνσταντίνα και ο σύζυγός της Νίκος κάθονται σε ένα παγκάκι και γύρω τους έχουν δεκάδες γεμάτες σακούλες από το σούπερ μάρκετ. «Πήγα το πρωί και έβγαλα τα λεφτά της σύνταξής μου. Ολα. Και τα 850 ευρώ. Οπως κάνω κάθε μήνα», μας λέει η κυρία Κωνσταντίνα και συνεχίζει: «Ακου να σου πω, εγώ που έχω βγάλει και το εξατάξιο... Δεν έπρεπε να γίνουν εκλογές τον Γενάρη, πιο καλά θα ήμασταν τώρα. Με το παλιό το πρόγραμμα σε 5-6 χρόνια θα είχαμε ξεμπερδέψει. Τώρα θα είναι εφ’ όρου ζωής». Ο κύριος Νίκος δυσανασχετεί και σχολιάζει χαμηλόφωνα: «Αυτά είναι μαλακίες...». Η άποψή του αποστομωτική: «Εγώ είμαι ΚΚΕ. Τέρμα. Η αποχή είναι η πιο σωστή στάση». Γιατί; «Γιατί έτσι. Το είπε κι ο Κουτσούμπας».

Ο 40χρονος Χρήστος κρατάει μια σακούλα στο ένα χέρι και ένα πιτσιρίκι στο άλλο. «Το έμαθα σήμερα το πρωί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τηρώ στάση αναμονής», μας λέει. «Το μόνο που έκανα είναι, αντί να πάρω ένα γάλα για το Σαββατοκύριακο για τον μικρό, πήρα πέντε γάλατα μακράς διάρκειας. Φόβο δεν αισθάνομαι, απλά θεωρώ ότι το δημοψήφισμα δεν χρειαζόταν να γίνει. Η κυβέρνηση είχε πρόσφατα την εντολή του λαού. Με το δημοψήφισμα είναι λίγο σαν να πετάει το μπαλάκι».

Αυτό το μπαλάκι, πάλι, προκάλεσε ανακούφιση στον Φώτη: «Οταν το άκουσα είχα ανάμεικτα συναισθήματα -κυρίως ανακούφιση. Αν μη τι άλλο, το δημοψήφισμα ταρακουνάει τους έξω. Εχω όμως την αίσθηση ότι τελικά δεν θα γίνει, γιατί οι θεσμοί θα έρθουν με άλλη πρόταση, πιο κοντά στις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Λειτουργεί ως μοχλός πίεσης κυρίως». Ο Φώτης είναι 48 ετών, ελεύθερος επαγγελματίας, ή μάλλον «ουσιαστικά άνεργος με υποχρεώσεις επιχειρηματία», όπως λέει ο ίδιος γελώντας και μας δίνει μια εικόνα από το κοντινό του οικογενειακό περιβάλλον: «Οι νεότεροι είναι ανακουφισμένοι. Οι μεγαλύτερες ηλικίες φοβούνται τα χειρότερα. Η μάνα μου και κάτι θείοι μου πήγαν και σήκωσαν χρήματα από την τράπεζα. Εμένα πάντως δεν με τρομάζει αυτό. Ούτως ή άλλως, βρεγμένος για βρεγμένος είμαι».

Η Ζωή και ο Θάνος περνούν από δίπλα και κοντοστέκονται. Δικηγόροι, 25 και 31 ετών αντίστοιχα, μας λένε ότι ναι μεν πήραν ψύχραιμα την είδηση σχετικά με το δημοψήφισμα, αλλά το είδαν σαν μια κακή πορεία για τη χώρα: «Επρεπε να κάνουμε συμφωνία, έστω και με δυσμενείς όρους, υιοθετώντας την πρόταση των θεσμών. Δεν είμαι σίγουρος για το κατά πόσον το δημοψήφισμα και όλα όσα ακολουθήσουν θα είναι καλύτερα από μία συμφωνία», μας λέει ο Θάνος, ενώ και οι δύο λένε ότι θα ψηφίσουν «ναι» την ερχόμενη Κυριακή.

Στα βόρεια προάστια έτσι κι αλλιώς το σούπερ μάρκετ είναι γεμάτο το πρωί, ωστόσο χθες είχε περισσότερο κόσμο από τον συνηθισμένο. Με μία διαφορά: αντί για ένα, γέμιζαν τρία καρότσια. Στα ράφια υπήρχε αφθονία αγαθών, δεν είδαμε κανένα άδειο ράφι. Παρά τον συνωστισμό, δεν επικρατούσε εκνευρισμός. Λίγο πιο πέρα, στον φούρνο: «Ενα γάλα θέλω. Δεν πλησιάζω σήμερα, μέρα που είναι, το σούπερ μάρκετ», μας λέει νεαρή μητέρα. «Τι να σας πω, φοβάμαι για την επόμενη μέρα. Οχι ότι θέλω τα μέτρα. Σίγουρα όχι. Αλλά θέλω να μας πούνε καθαρά τι σημαίνει το “όχι”. Γιατί με τρομάζει η έξοδος από την Ευρώπη».

- Τις εικόνες που συναντήσαμε στους δρόμους επιβεβαιώνουν και εκπρόσωποι των σούπερ μάρκετ: Αυξημένη κατά 25-30% ήταν η κίνηση, κυρίως μετά τη 1 το μεσημέρι. Εκτιμούν ότι αύριο η κατανάλωση θα αυξηθεί περαιτέρω...

ΤΑ ΚΑΦΕ

Στις πολυσύχναστες κατά κανόνα καφετέριες της Πανόρμου και του Συντάγματος, η κίνηση είναι εμφανώς μειωμένη. «Εχει σχέση με την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος ;», ρωτάμε τα γκαρσόνια, που μας απαντάνε ότι σίγουρα ο κόσμος ένιωσε ένα μούδιασμα και βγήκε λιγότερο απ’ ό,τι συνήθως. Οι παρέες είναι μοιρασμένες. Πολλές είναι οι κουβέντες για το δημοψήφισμα, με άλλους να στηρίζουν την επιλογή της κυβέρνησης, άλλους να καταφεύγουν στις αρεστές σε αρκετούς συμπατριώτες μας θεωρίες συνωμοσίας και άλλους να συζητάνε για πιο απλά... καθημερινά θέματα, όπως η εξεταστική, ένας γάμος κτλ.

Και οι περισσότεροι τουρίστες δείχνουν ενημερωμένοι, με κάποιους να ανησυχούν, άλλους να αδιαφορούν και αρκετούς να λένε ότι βρίσκονται στο πλευρό της Ελλάδας: «Εμαθα για το δημοψήφισμα και δεν ανησυχώ καθόλου. Η Ελλάδα είναι μία ασφαλής και φιλόξενη χώρα. Σίγουρα θα είναι δύσκολο για σας το ενδεχόμενο ενός grexit, αλλά θα ξανακερδίσετε το μέλλον σας. Αλλιώς θα έχετε τον έλεγχο από τη Γερμανία», μας λέει ο Andrew από το Μπρίστολ.