Μια ιδιοφυΐα επαναστατική

Η επανάσταση του Total Football, την οποία υπέγραψε ο Ρίνους Μίχελς, δεν θα είχε γίνει ποτέ, αν στον αγωνιστικό χώρο δεν υπήρχε ο εκφραστής αυτής, ο Γιόχαν Κρόιφ. Ο ψηλός, αέρινος, «ιπτάμενος Ολλανδός», που σημάδεψε το παγκόσμιο ποδόσφαιρο και έγινε ο πρώτος χρονικά παίκτης που κατέκτησε τρεις φορές τη Χρυσή Μπάλα.

Θεωρείται ο κορυφαίος Ευρωπαίος παίκτης όλων των εποχών και, σύμφωνα με τη FIFA, περιλαμβάνεται στην κορυφαία τετράδα παγκοσμίως για τον 20ό αιώνα, μαζί με τους Πελέ, Ντιέγο Μαραντόνα και Αλφρέδο ντι Στέφανο.

Πέρα από τις εντυπωσιακές τεχνικές του αρετές, ο Κρόιφ ήταν από τους πρώτους ποδοσφαιριστές που έβγαζαν τόσο έντονα στο γήπεδο την προσωπικότητα και το μυαλό τους.

Ετσι βοήθησε τον Αγιαξ να κατακτήσει τρεις διαδοχικές χρονιές το Κύπελλο Πρωταθλητριών (1971, 1972 και 1973), ενώ με τον Κρόιφ στις τάξεις της, η Μπαρτσελόνα βγήκε από τη σκιά της Ρεάλ Μαδρίτης στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Η ποδοσφαιρική λογική του Ολλανδού αστέρα έγινε ακόμα πιο εμφανής, όταν κρέμασε τα παπούτσια του και έβαλε το κοστούμι του προπονητή, ήτοι από το 1984 και μετά.

Τόσο ο Αγιαξ όσο και η Μπαρτσελόνα τού χρωστούν την προσήλωση στη λειτουργία των ακαδημιών τους και την εμπιστοσύνη στα νέα ταλέντα.

«Η μπάλα είναι το οξυγόνο μου. Αναπνέω ποδόσφαιρο και το απολαμβάνω», τονίζει στον Πρόλογο ενός από τα βιβλία που έχει γράψει.

Το αγαπημένο του σύστημα, το 3-4-3, άφησε εποχή για τη «γενναιότητά» του, την ακομπλεξάριστη έφεση στο επιθετικό ποδόσφαιρο που στόχο έχει να το απολαύσουν οι θεατές, αλλά κυρίως οι ποδοσφαιριστές: «Εκπροσωπώ μια εποχή, όπου αποδείχθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το ωραίο ποδόσφαιρο είναι διασκεδαστικό και, επιπλέον, κερδίζει τίτλους»...

Στο τιμόνι του Αγιαξ, κέρδισε το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1987 (στην Αθήνα) και δύο Κύπελλα Ολλανδίας. Το... μάστερ του στην προπονητική πάντως το πήρε ως τεχνικός της Μπαρτσελόνα.

Υστερα από δύο φτωχές σεζόν (1988-90), ήρθε το αποτέλεσμα που άλλαξε το σκηνικό: η επικράτηση στον τελικό του Κυπέλλου Ισπανίας το 1990 απέναντι στη Ρεάλ Μαδρίτης.

Εκτοτε οι «μπλαουγράνα» πήραν τέσσερα σερί πρωταθλήματα και «έσπασαν το ρόδι» στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, κατακτώντας πρώτη φορά τη διοργάνωση το 1992 στο Λονδίνο, στην παράταση με τη Σαμπντόρια, με γκολ του Ρόναλντ Κούμαν.

Για να σπάσει η κακοδαιμονία, οι παίκτες φορούσαν τα αγαπημένα του πορτοκαλί εκείνο το βράδυ στο «Γουέμπλεϊ»...

Η συγκεκριμένη ομάδα πέρασε στην ιστορία ως Dream Team και η κληρονομιά της έχει μείνει έως σήμερα, με διαδόχους τον Πεπ Γουαρδιόλα και τον Λουίς Ενρίκε.

Γιατί η ποδοσφαιρική του φιλοσοφία περνάει από την κατοχή της μπάλας, τον έλεγχο του παιχνιδιού από τον κεντρικό μέσο (λέγε με Τσάβι...). Η αρχή του τέλους εκείνης της ομάδας γράφτηκε στην Αθήνα, όταν έχασε με 4-0 από τη Μίλαν στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ το 1994.

Υστερα από οκτώ χρόνια στην Μπαρτσελόνα, αποχώρησε το 1996 και έκτοτε η σχέση του με τους «μπλαουγράνα» πέρασε από πολλά κύματα: ειδυλλιακή επί προεδρίας Τζουάν Λαπόρτα, ανύπαρκτη επί Σάντρο Ροσέλ...

Ομως μέχρι και σήμερα είναι φωνή που επηρεάζει πράγματα και καταστάσεις μέσα στον σύλλογο.

Η επιλογή του να βαφτίσει τον γιο του με το όνομα του πολιούχου της Καταλονίας, Τζόρντι –και μάλιστα ενώ ακόμα υπήρχε το καθεστώς του δικτάτορα Φράνκο–, τον έχει βάλει στις καρδιές των Καταλανών.

Και η απόφασή του να αρνηθεί τον τίτλο του επίτιμου προέδρου της Μπαρτσελόνα, επειδή ο Ροσέλ βρισκόταν στον θώκο, τους έκανε να τον σεβαστούν ακόμα περισσότερο.

Αντικομφορμιστής, οραματιστής, επαναστάτης και sui generis.

Οπως χαρακτηριστικά θυμάται και ο Χόρχε Βαλδάνο με τον οποίο είχαν αγωνιστεί ως αντίπαλοι στην Ισπανία και σε μια φάση είχαν μια διαφωνία. «Πόσων χρόνων είσαι;» τον είχε ρωτήσει ο Κρόιφ. «Είκοσι», του είχε απαντήσει ο Αργεντινός. «Ε, στα είκοσι χρόνια σου, θα μιλάς στον Κρόιφ στον πληθυντικό!»

Με το χαρακτηριστικό του ύφος της ανωτερότητας έβγαινε πάντα νικητής από τις μάχες του. Οπως ελπίζουμε ότι θα βγει και τώρα, που καλείται να παλέψει με την επάρατη νόσο, η οποία χτύπησε τους ταλαιπωρημένους από τσιγάρο πνεύμονές του.

Ο Κρόϊφ και τα άφιλτρα CAMEL

«Στη ζωή μου είχα δύο μεγάλα βίτσια: το κάπνισμα και το ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο μου τα έδωσε όλα. Αντίθετα, το κάπνισμα παραλίγο να μου τα πάρει».

Κάπως έτσι ο Γιόχαν Κρόιφ περιγράφει το πάθος του για το τσιγάρο, που δεν μπορούσε να το τιθασεύσει ούτε όταν έπαιζε.

Ηταν γνώριμη η εικόνα του να καπνίζει Camel άφιλτρα στον διάδρομο των αποδυτηρίων κατά τη διάρκεια του ημιχρόνου ή στο τέλος του αγώνα, μόλις είχε βγει από το ντους...

Δεν τον ενδιέφερε να ξέρει ο κόσμος ότι καπνίζει. Θεωρούσε εαυτόν αναντικατάστατο και ήταν πράγματι αστέρι, ο πιο εμβληματικός ποδοσφαιριστής της εποχής του.

Βέβαια, στην πρώτη του χρονιά στον Αγιαξ, φρόντιζε να κρύβει τον εθισμό του. Δεν τα κατάφερνε πάντα, όμως, όπως είχε αποκαλύψει σε συνέντευξή του ο Σβαρτ, επιθετικός του «Αίαντα» και συμπαίκτης του Κρόιφ έως το 1973:

«Στο λεωφορείο της ομάδας, καθόταν πίσω ώστε να μη φαίνεται ότι καπνίζει. Ομως μια μέρα τον είδε ο Ρίνους Μίχελς, τον πλησίασε και κάθισε δίπλα του αμίλητος. Ο Κρόιφ είχε προλάβει να βάλει το αναμμένο τσιγάρο στην τσέπη του. Υστερα από δύο λεπτά, έκαψε την τσέπη και το χέρι του!»

Το 1991, όταν ήταν προπονητής στην Μπαρτσελόνα, ο Ολλανδός υποβλήθηκε σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, λόγω οξείας καρδιακής ανεπάρκειας.

Οι γιατροί ήταν κάθετοι: Αν ήθελε να επιστρέψει στους πάγκους, αλλά και να ζήσει, έπρεπε να κόψει το τσιγάρο μαχαίρι.

Κάπως έτσι, τα Camel άφιλτρα αντικαταστάθηκαν από γλειφιτζούρια Chupa-Chups...

Οταν ρωτήθηκε πάντως για τη γνώμη του σχετικά με τους ποδοσφαιριστές που καπνίζουν, η απάντησή του ήταν αποστομωτική: «Αν είναι τόσο καλοί όσο εγώ, ας κάνουν ό,τι θέλουν!».